راهبرد

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: دولت ظریف و ظریف دولت

👈 غلامعلی دهقان، کارشناس سیاسی و مدرس تاریخ، در یادداشتی برای #راهبرد نوشت:

✍ واقعیت این است دولت پزشکیان دولت ظریفی است. دولت ظریف به معنای آنکه دولتی شکننده است‌ و نیاز به مراقبت بیشتری دارد.

✍ دولت پزشکیان آرای نزدیک به ۲۶ پدرصد واجدین شرایط را داراست. شانزده‌ونیم میلیون از ۶۱میلیون واجدین رای. علاوه بر این، فاصله رای پزشکیان با رقیب فاصله سه میلیونی دارد که این‌هم به نسبت ادوار گذشته بی.سابقه است.

✍ نزدیک‌ترین فرد به پزشکیان مرحوم #هاشمی_رفسنجانی بود که در دور دوم‌ سال۱۳۷۲ فاصله رای شش.میلیونی با نفر دوم #احمد_توکلی داشت.

✍ همچنین، #مسعود_پزشکیان در انتخابات مجلس در سال گذشته نخست ردصلاحیت شد؛ ولی بعدا با دخالت مقام عالی کشور به صحنه برگشت تا اعتباری باشد برای اینده او که نتیجه‌اش در انتخابات چهاردهم با تایید صلاحیت وی بروز پیدا کرد.

✍ اضافه کنید شرایط کشور پس از سال‌ها تحریم و ناترازی و کسر بودجه‌های فراوان در سنوات گذشته.

✍ در این شرایط، حضور شخصیت‌های مجرب و مردمی در دولت سرمایه بزرگی است که می.تواند در بهبود شرایط تاثیرگذار باشد. قطعا یکی از این چهره‌ها #محمد_جواد_ظریف است.

✍ ظریف‌الدوله هم در آغاز شروع انقلاب ویژگی‌های آن مرحله از انقلاب را داشته است. وی در خاطرات خود متذکر می‌شود وقتی در اوان انقلاب در نمایندگی ایران در سازمان ملل بوده؛ منتظر بوده تا کسی علیه انقلاب و ایران سخنی بگوید تا وی از انقلاب و نظام دفاع جانانانه کند.

✍ بدا به حال کسانی که با صغری و کبری چیدن تلاش می‌کنند وی را در آن دوران وابسته به ساواک معرفی کنند.

✍ ظریف همان مدافع انقلاب و نظام است؛ اما با شناخت هرچه بیشتر از روابط بین‌الملل و آشنا با زبان دنیا. سیاستمداری در تراز جمهوری اسلامی و آگاه با فوت‌وفن دیپلماسی.

سال‌ها باید که تا یک سنگ اصلی زآفتاب
لعل گردد اندر بدخشان یا عقیق اندر یمن

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: چندصدایی از درون کابینه؟

👈 #احمد_زیدآبادی نویسنده و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی تلگرامی نوشت:

✍ حسین صفدری، معاون وزیر اطلاعات، گفته است: "اکنون وقت #مذاکره نیست و در چارچوب راهبردهای مصوب کشور فعلاً کسی بنای مذاکره ندارد."

✍ آقای صفدری دلیل نامناسب بودن شرایط برای مذاکره را چنین شرح داده است: "آمریکایی‌ها می‌خواهند بگویند، یا باید عقب‌نشینی کنید، یا سرنگون شوید و یا اینکه نسخه‌ای که برای اسد پیچیده شد، برای شما نیز پیچیده خواهد شد."

✍ پیش از این #اسماعیل_خطیب وزیر اطلاعات نیز در مخالفت با مذاکره با آمریکا، استدلال مشابهی مطرح کرده بود.

✍ وزارت اطلاعات زیرمجموعۀ دولت پزشکیان است. حالا اگر قرار نیست صدای واحدی از تمام نهادهای حاکم در مورد مذاکره یا عدم #مذاکره_با_آمریکا شنیده شود، انتظار این است که لااقل از مجموعۀ کابینه صدای واحدی صادر شود.

✍ اینکه شخص رئیس‌جمهور و برخی از اعضای کابینه سخن از ضرورت مذاکره به میان آورند و بعد مسئولان یک وزارتخانه، خلاف آن را اعلام کنند؛ پیامی جز "هیچکاره" بودن رئیس‌جمهور حتی در داخل کابینه، به دنبال ندارد.

✍ از این گذشته، به فرض آمریکا در هر مذاکره‌ای بخواهد همان را بگوید که آقای صفدری حدس زده است. مگر بدون مذاکره نمی‌تواند همان پیام را به مسئولان جمهوری اسلامی برساند؟ آیا مذاکره نکردن مانع از انتقال آن پیام و اقدام در جهت اجرای آن می‌شود؟

✍ مذاکره و گفت‌وگو به خودی خود نه کورکننده و نه شفادهنده است. بستگی به نتیجه‌اش دارد. بااین‌حال، خرد و تجربۀ بشری نشان می‌دهد که همواره مذاکره بهتر از عدم‌مذاکره است؛ چون در حداقل صورت آن، شفافیت ایجاد می‌کند و راه حدس و گمان‌های باطل را می‌بندد.

✍ آقای صفدری تأکید کرده است: "هر چیزی وقت خودش را لازم دارد." و مردم سؤال می‌کنند که وقت مذاکره با آمریکا به قصد رفع تحریم اقتصادی کشور، پس کی فرا می‌رسد؟

✍ از سال۱۳۷۱ که این بحث در دولت مرحوم #هاشمی_رفسنجانی مطرح شد تا این لحظه که ۳۲سال از آن تاریخ می‌گذرد، هرگاه هر دولتی به لزوم مذاکره با آمریکا اشاره کرده است، عده‌ای زمان آن را "نامناسب" دانسته‌اند؟ پرسش این است که زمان مناسب دقیقاً چه زمانی است که فرا نمی‌رسد؟

✍ در واقع هر چه زمان گذشته، مواضع آمریکا هم سخت‌تر شده است و چه‌بسا در مذاکرات احتمالی، دولت #ترامپ مشابه همان چیزهایی را مطرح کند که آقای صفدری گفته است!

✍ خب؛ این به چه معناست؟ جز اینکه زمان به سود ایران نبوده و شرایط اقتصادی کشور روز به روز بدتر شده است؟ آیا کسی نباید در مورد روندی که به این نقطه رسیده، پاسخگو باشد؟

@javadrooh

💥خبر: تحلیل متفاوت جانشین معاون سپاه از مصاحبه ظریف در داووس/ متأسفانه قضاوت‌ها گاه بر مبنای تعصبات و هیجانات صورت می‌گیرد/ این یک خطای بزرگ اخلاقی و سیاسی است و باید بشدت از آن اجتناب کرد

👈 عزیز غضنفری، جانشین معاون سیاسی سپاه، در مطلبی با عنوان «مصاحبه ظریف؛ آن‌چه بود و آن‌چه روایت شد!» نوشت:

۱) در بخش مربوط به جبهه مقاومت مصاحبه که فرید زکریا تلاش می‌کرد، نشان دهد که جمهوری اسلامی ایران در موقعیت ضعیف قرار گرفته است، دکتر ظریف نه‌تنها بر خلاف منافع‌ملی صحبت نکرد، بلکه در چارچوب سیاست‌های نظام نیز بحث کرد.

۲) در بخش مربوط به موضوع هسته‌ای و سیاست ایران هراسی و اسلام هراسی غرب، آقای ظریف مستند و مستدل اظهارنظر کرد.

۳) آقای ظریف فرآیند خلف وعده آمریکا و نقض عهد آنان در موضوع برجام را به درستی و در چارچوب روایت رسمی کشور بیان کرد. او مثلا گفت بر اساس اقدامات غیرقانونی آمریکا درباره خروج از توافق هسته‌ای، نقطه گریز هسته‌ای در ایران از یک‌سال به چند روز رسیده است.

۴) درباره این موضوع که جمهوری اسلامی ایران در منطقه گروه نیابتی ندارد، ظریف گفت گروه‌های مقاومت پیش از انقلاب اسلامی نیز با اسرائیل در حال نبرد بوده‌اند. او گفت چون گروه‌های مقاومت مبارزه می‌کنند، در نتیجه حمایت ما از آنان تولید شده است؛ حمایت، مبارزه را تولید نمی‌کند. بلکه مبارزه سبب حمایت شده است. علت مبارزه نیز اشغالگری، تجاوز و نقض حقوق‌بشر توسط صهیونیست‌ها است.

۵)درباره این‌که اسرائیل رژیمی نسل‌کش، اشغال‌گر و آپارتاید و ناقض حقوق بشر است، با صراحت در مصاحبه آن را مورد تأکید قرار داد.

۶) آقای ظریف درباره حل مسئله فلسطین، تقریبا نظر رسمی نظام مبنی بر تشکیل یک دولت فلسطینی و حق تعیین سرنوشت فلسطینیان را بیان کرد. او گفت کلید حل مسئله فلسطین در اسرائیل است و این رژیم باید دست از خودکامگی بردارد تا قضیه حل شود. ظریف گفت ما به حمایت از فلسطین ادامه خواهیم داد.

۷) درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، فرید زکریا مدعی شد من سال گذشته به عربستان سفر کردم. زنان سعودی گفتند که حقوق ما در عربستان بیشتر از زنان در ایران است. اما پاسخ های ظریف:

▪️در کابینه دولت چهاردهم چهار زن حاضر هستند.

▪️اگر به خیابان‌های تهران بیایید برخی خانم‌ها موهای خود را نپوشانده اند، این خلاف قانون است، اما دولت تصمیم گرفته، که زنان را تحت فشار قرار ندهد.

▪️اقلیت‌های قومی در بخش‌های مختلف کشور منصوب شده‌اند.

۸) مجری پرسید برخی تندروها شما را دوست ندارند و می‌خواهند با شما برخورد کنند آیا موفق خواهند شد؟ آنان مدیریت خیلی بخش‌های کشور را در دست دارند. اما پاسخ‌های ظریف؛

▪️اگر آنها اینقدر که شما می‌گویید همه چیز را مدیریت می‌کنند، به من اجازه حضور در اجلاس داووس داده نمی‌شد.

▪️این نشان می‌دهد ایران یک جامعه تک‌صدایی نیست. ما صداها و دیدگاه‌های مختلفی داریم. در برخی انتخابات‌ها آنها برنده هستند و ما بازنده و گاهی اوقات نیز ما برنده می‌شویم و آنها بازنده. 

▪️انتخابات اخیر در ایران کاملا رقابتی و سخت بود. اگر رقیب پزشکیان انتخاب می‌شد، شرایط تفاوت پیدا می‌کرد. ظریف در یک خطای آشکار بیان کرد که اگر جلیلی رئیس‌جمهور بود، ممکن بود یک جنگ در منطقه داشته باشید! او در ادامه گفت در ایران تکثر دیدگاه‌ها وجود دارد و من به دیدگاه‌های مختلف احترام می‌گذارم.

▪️من اصلا نمی‌خواهم کسانی که علیه من حرف می‌زنند، دولت آنان را ساکت کند. زیرا اگر ما منتقدین را خاموش کنیم، روزی آنان نیز با ما همین رفتار را خواهند داشت.

▪️منتقدین می‌گویند انتصاب من غیرقانونی است. اما تفسیر ما متفاوت است. قرار است دادگاه درباره انتصاب من تصمیم بگیرد. اگر دادگاه بگوید که باید بروم، خب می‌روم. این پایان دنیا نخواهد بود. دوباره تدریس را شروع می‌کنم.

✍ حالا با یک نگاه منصفانه و بی‌طرفانه این مصاحبه را ارزیابی کنید. آیا بین آنچه در مصاحبه رد و بدل شده با واکنش‌های بیرونی (چه نقدها و چه حمایت‌ها) تناسب وجود دارد؟ هرچند طرح برخی نکات آقای ظریف که مرتبط با سیاست داخلی است، هرگز نباید به عرصه سیاست خارجی راه بیابد، اما آیا نقدها و حمایت‌ها در این زمینه بر مدار انصاف و عدالت بیان شده است؟

✍ آیا اگر اندکی سواد رسانه و قوه تشخیص منافع ملی در کار بود، نباید بخش‌های مثبت و مؤثر مواضع دکتر ظریف ضریب می‌خورد و بازتاب پیدا می‌کرد و بخش های منفی آن مورد تذکر و نقد کارشناسی قرار می گرفت؟

✍ اما متأسفانه قضاوت‌ها در جامعه گاه بر مبنای تعصبات و هیجانات صورت می‌گیرد. این یک خطای بزرگ اخلاقی و سیاسی است و باید به‌شدت از آن اجتناب کرد. موضع‌گیری‌ها نباید آرامش جامعه را مخدوش کند و جای مسائل اصلی و فرعی را جابه‌جا سازد.

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: حکومت بی دولت

👈 مجید یونسیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی برای #راهبرد نوشت:

✍ افلاطون مهمترین ویژگی یک حکومت خوب را توانایی در ایجاد تشکیلات برای انسجام و همبستگی اجتماعی می‌داند و این تشکیلات یعنی داشتن یک دولت که بتواند حقوق اکثریت را در برابر اقلیت حاکم تضمین کند.

✍ بزرگترین چالش امروز ما فقدان دولت است. جمهوری اسلامی حکومت مقتدری است که اقلیت حاکم را بر همه امور کشور قاهر و حاکم کرده است؛ اما فاقد یک تشکیلات منسجم برای تضمین حقوق اکثریت است.

✍ گرانی لجام‌گسیخته اکثریت مردم را مستاصل کرده است. دولتی که بتواند بر این گرانی لجام بزند، وجود ندارد دولت سرگردان و بی‌برنامه است. گرفتار امور اولیه و پیش‌پاافتاده است. قادر به اعمال و اجرای سیاست‌های خود نیست. اختیار قانونی دارد؛ اما توان اجرایی از او سلب شده است.

✍ از همان بدو شروع‌به‌کار هنوز در کش.وقوس تثبیت کارگزاران خود است. نیروهای مقتدری که مشخص نیست مرجع قدرت‌شان از کجاست، دائم در حال بحران‌آفرینی و درهم‌شکستن پایه‌ها و ستون‌های اجرایی دولت‌اند.

✍ #محمد_جواد_ظریف معاون مورد حمایت و یکی از ستون‌های اجرایی دولت تحت‌فشار است. تیم اقتصادی دولت قادر به هیچ تحرکی در سامان دادن به تجارت خارجی نیست؛ چون قدرت‌هایی فراتر از دولت، از تصویب دو کنوانسیون مهم از مجموعه تعهدات موسوم به FATF خودداری می‌کنند.

✍ سرمایه‌گذاری در مهمترین بخش اقتصاد کشور یعنی نفت‌وگاز متوقف شده است و روزبه‌روز منابع ارزی کشور محدودتر می‌شود؛ چون هنوز  در سیاست چگونگی تعامل با مجموعه غرب میان دولت و حکومت تردید و ابهام وجود دارد.

✍ امامان جمعه به جای پرداختن به وظایف خود که تبیین و تشریح امور اجتماعی و فرهنگی است؛ در نقش تصمیم‌گیرنده در سیاست خارجی ظاهر شده‌اند.

✍ در بلبشوی ایران امروز نقش‌ها در هم ریخته است. امامان جمعه و برخی مدیران مسئول روزنامه‌ها سیاست خارجی را ترسیم می‌کنند. وزیرخارجه دائم باید از مجموعه سیاست خارجی دفاع کند و منتظر باشد که اجازه یابد کاری کند

✍ مهمترین معاون دولت جرات بیان دیدگاه‌هایش را ندارد و همه نیرویش صرف توجیه و دفاع از هویتش می‌شود و بقیه دولتمردان هم جز روزمرگی توان هیچ حرکتی ندارند.

✍ فشار به اکثریت مردم به اوج رسیده است وهیچ روزنه امیدی که این سیر صعودی و لجام‌گسیخته گرانی را متوقف کند، وجود ندارد.

✍ این احساس کاملا منطقی است و این پرسش کاملا واقعی است که سرنوشت این حکومت مقتدری که فاقد دولت است، چگونه رقم می‌خورد؟ آیا می‌توان برای اکثریت بی‌پناه در برابر اقلیتی مقتدر پناهگاهی یافت؟

@javadrooh

🖋 یادداشت راهبرد: گام اول یا گام آخر؟

▪️درباره مصاحبه اخیر وزیر امورخارجه و نقدی بر رفتارها و گفتارهای او | بخش سوم و پایانی

👈 #محمد_جواد_روح

✍ تلاش‌هایی هم که در مقاطع مختلف به صورت پیدا و پنهان برای تغییر این فضا صورت گرفت؛ هر بار به شکلی ناکام ماند و نیروهای تندرو در آمریکا یا ایران، در جهت شکست آن برآمدند. بارزترین این موارد، فرجامی بود که برجام یافت.

✍ همین وضعیت پیچیده و  سابقه منفی است که ورود مجدد دولت چهاردهم و همفکران آن به موضوع مذاکره - آن‌هم در شرایط حضور دونالد ترامپ- را از همیشه دشوارتر ساخته است و با مقاومت‌های جدی درون ساخت قدرت به‌ویژه جریان شکست‌خورده انتخابات، مواجه می‌کند.

✍ فراتر از آن، موضع تحکمی ترامپ در قبال کشورهای مختلف از اروپا و کانادا و پاناما تا چین و مصر و اردن، انتقال هرگونه پیامی حتی به شکل مشروط و تلویحی را با هزینه‌های جدی سیاسی و حیثیتی مواجه می‌سازد.

✍ حملات تند به محمدجواد ظریف، علی عبدالعلی‌زاده، فاطمه مهاجرانی و حتی شخص مسعود پزشکیان در هفته‌های اخیر، نشان از حساسیت موضع‌گیری در این حوزه است.

✍ اما فراتر از این حملات و حساسیت‌های داخلی که ممکن است با روشن شدن تصمیم کلان نظام سیاسی تاحدی کاهش یابد؛ وجه حساس‌تر، نوع مواجهه با دولت جدید آمریکا و شخص ترامپ است.

✍ ترامپ اصولاً به‌عنوان شخصیتی غیرقابل‌پیش‌بینی، با ژست‌های پوپولیستی و بیان صریح و بی‌تعارف شناخته می‌شود. اما همین شخصیت ترامپ، واجد برخی ویژگی‌های شناخته‌شده است. ازجمله آنکه او تا حد زیادی به نظام بین‌الملل نگاهی مبتنی بر دادوستد دارد.

✍ اصولاً یکی از استدلال‌های اصلی ترامپ برای خروج از برجام، عدم بهره‌مندی اقتصادی شرکت‌های آمریکایی از توافق با ایران و درعین‌حال، انتقادهای او از دولت باراک اوباما بابت آزادسازی اموال مسدودشده ایران بود.

✍ فارغ از اینکه ادعاهای ترامپ تا چه حد مبتنی بر واقعیت بود یا نبود، روشن است در هر موضع‌گیری که مخاطب آن دولت جدید آمریکاست؛ باید به‌گونه‌ای سخن گفت که روحیات معامله‌جویانه او اقتضا می‌کند.

✍ در واقع، این بیان رهبری که «چشم‌هایمان را باز کنیم و حواس‌مان باشد که با چه کسی مواجه‌ایم، معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم»؛ بیش از هرکس در مورد ترامپ معنا می‌یابد.

✍ از این منظر، مسئولیت جدی دستگاه دیپلماسی نیز در شرایط کنونی آن است که همه ابزارهای ممکن خود را در سطوح مختلف درون آمریکا و نیز محافل بین‌المللی به کار گیرد تا چنان که رهبری بیان کرده‌اند، شناخت لازم در مورد ترامپ و تیم مشاوران و وزرا و نمایندگان او در منطقه و... به دست آید و سپس بر اساس آن، در جهت طراحی و پیشبرد سیاست‌های ممکن و موثر گام برداشت.

✍ اما متاسفانه دیده می‌شود شخص وزیر امورخارجه بدون توجه به این الزامات، در گفت‌وگو با شبکه الجزیره، موضوعی چون آزادسازی اموال و دارایی‌های مسدودشده ایران در آمریکا را به‌عنوان «گام‌هایی برای اعتمادسازی» از سوی دولت آمریکا مطرح می‌کند؛ درحالی‌که اگر اندک شناختی از روحیات و سوابق ترامپ در این موضع‌گیری لحاظ می‌شد، قطعاً هر سخنی باید گفته می‌شد؛ جز طلب مطالبات و اموال.

✍ این سخن پرسش‌برانگیز درحالی از سوی عراقچی بیان می‌شود که به‌عنوان نمونه، آقای عبدالعلی‌زاده (معاون رئیس‌جمهور در توسعه دریامحور) با ادبیاتی که نشان از شناخت از روحیات ترامپ دارد، بحث امکان سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در ایران پس از حصول توافق را طرح می‌کند.

✍ یا این امکان بود که بحث ضرورت یک ایران باثبات، توسعه‌یافته و دارای سطح رفاه مناسب برای آینده خاورمیانه و کاهش التهابات مستمر منطقه مطرح می‌شد. موضوعی که با شعار ترامپ درباره «پایان جنگ‌ها» و بازگرداندن صلح در خاورمیانه و اوکراین نیز تناسب دارد.

✍ در واقع، مرتبط شدن خواسته یا ناخواسته ایران با دو جنگ مهم کنونی دنیا، همچنان که تهدیدهای جدی را متوجه کشور کرده است؛ با رویکردی متفاوت، می‌تواند بستر فرصت‌سازی و فرصت‌یابی برای ایران در دولت جدید آمریکا باشد.

✍ اینکه وزیر امورخارجه در مصاحبه‌های خود به چنین بدیهیاتی بی‌توجهی نشان می‌دهد و موضوعی را که احتمالاً می‌تواند «گام آخر» و خروجی نهایی توافق احتمالی با ترامپ باشد، به‌عنوان گام‌های نخستین برای اعتمادسازی و به‌نوعی پیش‌شرط مذاکره مطرح می‌کند، سوال‌برانگیز است.

✍ با مجموعه این موارد است که به نظر می‌رسد وزیر امورخارجه نیاز به توصیه جدی برای «مراقبت» دارد و پیش از هر گامی در جهت هر معامله یا مذاکره‌ای، جا دارد رفتارهای شتابزده و نمایشی و گفتارهای شعاری و فاقد پشتوانه واقع‌گرایانه از سوی سکاندار دستگاه دیپلماسی کنار گذاشته شود...

@javadrooh

🖋 یادداشت راهبرد: گام اول یا گام آخر؟

▪️درباره مصاحبه اخیر وزیر امورخارجه و نقدی بر رفتارها و گفتارهای او | بخش دوم

👈 #محمد_جواد_روح

✍ این در حالی است که به نظر می‌رسد مجموعه عملکردهای شش‌ماه گذشته به صورتی بوده که دست‌کم در سه حوزه، جایگاه وزارت امورخارجه در حال تخفیف و تضعیف است:

✍ نخست، برخلاف دولت حسن روحانی در دولت چهاردهم شاهد هستیم تکلیف مجری و کارگزار مذاکرات (به‌ویژه در حوزه گفت‌وگوهای احتمالی با آمریکا) چندان روشن نیست و به نظر می‌رسد پیشاپیش رقابت‌ها و صف‌بندی‌هایی میان طیف‌های مختلف حامی مذاکره شکل گرفته است.

✍ برخی چهره‌ها همچون علی شمخانی، دبیر سابق شورای‌عالی امنیت‌ملی، با آنکه هیچ مسئولیت رسمی ندارند؛ خود را همچنان مسئول پرونده هسته‌ای معرفی می‌کنند و وزارت امورخارجه و دولت نیز در قبال این ادعا سکوت می‌کنند. سکوتی که اگر از رضایت نباشد، ناشی از بی‌توجهی به شأن و جایگاه دستگاه دیپلماسی است.

✍ یا برخی مواضع سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، که در گفت‌وگو با رسانه‌های خارجی ابراز شده است؛ گرچه به نظر می‌رسد با هماهنگی صورت می‌گیرد، اما رگه‌هایی از رقابت و عملکرد مستقل و فراتر از مناسبات معمول را نیز به نمایش می‌گذارد و اینطور احساس می‌شود که این شورا به‌تدریج، از جایگاه یک نهاد مشورتی و راهبردی فراتر می‌رود و در حال ورود مستقیم به حوزه اجرایی دیپلماسی است. در اینجا نیز، نوعی سکوت و انفعال را از دستگاه رسمی سیاست خارجی شاهد هستیم.

✍ حال آنکه در دولت روحانی، مدیریت پرونده هسته‌ای و نیز مذاکرات با طرف‌های اروپایی و آمریکایی کاملاً در وزارت امورخارجه متمرکز شده بود.

✍ ضمن آنکه سوابق مذاکرات غیررسمی و پنهان در دوره‌های مختلف پس از انقلاب، عملاً نشان داده است دستاوردی برای کشور در پی ندارد و صرفاً، شکاف‌ها و تعارضات را دامن می‌زند؛ تجربه‌ای که اوج آن در قضیه مک‌فارلین رخ داد.

✍ دوم، نوع رفتارها و بعضاً گفتارهای عراقچی در شش‌ماه گذشته، با وزیر امورخارجه‌ای باسابقه و دیپلماتی شناخته‌شده فاصله دارد و تکرار برخی اقدامات، به پرنسیب سکان‌دار دستگاه دیپلماسی کشور آسیب می‌زند.

✍ سفرهای پیاپی به کشورهای مختلف، در روزهای نخست دولت که خطر درگیر شدن کشور در جنگی تمام‌عیار وجود داشت، واجد معنا و مفهوم بود و به نظر می‌رسد در صد روز نخست، کارنامه مثبتی را برای عراقچی به همراه داشت.

✍ اما پس از آن تور خاورمیانه‌ای موثر و سفر به کشورهای مهم منطقه و جهان عرب، شاهد سفرهایی بودیم که هرچه گذشت، از سطح ابتکار دیپلماتیک فاصله گرفت و به‌نوعی نمایش نزدیک شد.

✍ سفر به بیروت در اوج حملات اسرائیل به لبنان و بدتر از آن، سفر به دمشق در فاصله چند روز قبل از سقوط بشار اسد نقاط منفی در کارنامه وزیرخارجه دولت چهاردهم به‌جا گذاشت.

✍ عراقچی در این سفرها می‌کوشید نوعی حضور میدانی و شجاعانه را تصویر کند و نشان دهد ایران در روزهای بحران و سخت‌ترین دوران هم با متحدان خود همراهی می‌کند؛ اما در عمل، آتش‌بس لبنان و بدتر از آن سقوط اسد تصویری از تحلیل‌های نادرست و دور از واقعیت را ارائه کرد که ایران را از یک بازیگر موثر تا سطح ناظر منفعل رویدادها فرو می‌کاست.

✍ گویی وزیر امورخارجه با این سفرها جایگاه یک دیپلمات بلندپایه را بدرود می‌گفت و در نقش توریستی جسور فرو می‌رفت که برای نمایش بهتر کنش خود، در رستوران‌ها و کافه‌ها می‌گشت.

✍ چنین بود که از پس آتش‌بس، مقامات لبنانی چون نبیه بری با لحنی نامتعارف و انتقادی با ایران سخن گفتند؛ چه رسد به حاکمان جدید سوریه که با ایران خصومت مبنایی دارند و سفر لحظه آخری عراقچی، صرفاً آتش آنها را تندتر کرد.

✍ اگر سفرها به دمشق و بیروت و حضور در کافه‌ها و رستوران‌های این دو پایتخت را می‌توان از منظر «دیپلماسی جسورانه» توجیه کرد؛ تکرار این رفتار در سفرهای بعدی - ازجمله سفر اخیر به کابل- همین حد از توجیه را نیز نمی‌یابد و جز به یک رفتار تکراری توریستی نمی‌ماند.

✍ رفتارهایی که به‌تدریج می‌تواند پرنسیب و جایگاه وزیر امورخارجه را به‌عنوان نماد اصلی بیرونی ایران -آن‌هم در این شرایط پیچیده در بحران- فرو کاهد و ظرفیت‌های عراقچی را کاهش دهد.

✍ سوم، پیچیده‌ترین حوزه سیاست خارجی ایران پس از انقلاب، ایالات متحده بوده است. حوزه‌ای که از همان فردای انقلاب به سوژه ستیز داخلی تبدیل شد و پس از تسخیر سفارت، هرچه گذشت هاله‌های سیاسی-ایدئولوژیک آن افزایش و نفوذ نگاه و گفتمان دیپلماتیک در آن کاهش یافت.

🔅ادامه یادداشت را در پست زیر بخوانید👇

@javadrooh

🖋 یادداشت راهبرد: گام اول یا گام آخر؟

▪️درباره مصاحبه اخیر وزیر امورخارجه و نقدی بر رفتارها و گفتارهای او | بخش نخست

👈 #محمد_جواد_روح

✍ سیدعباس عراقچی اولین چهره‌ای بود که حضورش در دولت چهاردهم قطعی شد. تقریباً هیچ جریانی هم در مقام نقد و مخالفت جدی با او برنیامد. اگر تندترین طیف‌های جناح راست (دلواپسان) را که اصولاً با مشی مذاکره و تعامل با جهان تضاد مبنایی دارند، کنار بگذاریم؛ سایر جریانات سیاسی با نگاهی مثبت از وزارت عراقچی استقبال کردند. (البته، حتی دلواپسان هم در جریان رای‌اعتماد مجلس، عراقچی را در زمره گزینه‌های مورد مخالفت جدی خود قرار ندادند).

✍ در واقع، عراقچی را می‌توان یکی از مورد توافق‌ترین چهره‌های دولتی دانست که با گفتمان و ایده وفاق بر سر کار آمده است. توافق بر سر عراقچی چنان بدیهی بود که عملاً پیش از آنکه شورای راهبری و کمیته‌های تشکیل دولت چهاردهم شکل بگیرد، نام او به‌عنوان گزینه قطعی وزارت امورخارجه شنیده می‌شد.

✍ در جبهه حامیان دولت، سابقه عراقچی در تیم مذاکرات برجام و معاونت محمدجواد ظریف در دولت حسن روحانی، نیروهای اصلاح‌طلب و میانه‌رو را به او امیدوار می‌ساخت.

✍ در سطح نهادهای حکومتی و جریان‌های اصلی جناح راست نیز، سوابق عراقچی در سپاه و گرایش وی به موتلفه اسلامی، از او چهره‌ای خودی‌تر و قابل‌اعتمادتر از محمدجواد ظریف و حتی حسن روحانی می‌ساخت. چنان‌که در دوره سه‌ساله دولت سیزدهم نیز، عراقچی با حکم رهبری دبیر شورای راهبردی روابط خارجی بود.

✍ مجموعه این سوابق، وزیر امورخارجه دولت وفاق را در موقعیت و وضعیتی مورد توافق قرار می‌داد؛ آنچه که در گفتارهای انتخاباتی مسعود پزشکیان نیز به‌عنوان الزام و پیش‌شرط داخلی حل مسائل خارجی برشمرده می‌شد.

✍ همین پشتوانه سیاسی-حاکمیتی و سوابق مثبت اجرایی-دیپلماتیک بود که انتظارات از عراقچی را بالا می‌برد. اما با گذشت حدود شش‌ماه از دولت چهاردهم، به‌تدریج این پشتوانه در حال کمرنگ شدن است.

✍ گرچه منافع ملی ایجاب می‌کند وزیر امورخارجه به‌عنوان مقامی ملی که کشور را در عرصه بین‌الملل نمایندگی می‌کند، کمتر مورد نقد قرار گیرد؛ اما درعین‌حال، وزیر امورخارجه نیز شایسته است قدر و شأن این موقعیت ملی را محافظت کند و بنا بر آن ضرب‌المثل، حرمت امامزاده را بیش از همه متولی آن باید نگاه دارد.

🔅ادامه یادداشت را در پست بعد بخوانید👇

@javadrooh