به زوال و انقراض فلسفه ایرانی معتقد نیستم
گفتوگوی مجله نقد اندیشه با پرفسور الیور لیمن، مورخ شهیر فلسفه:
🔺من معمولا به همه دوستانم میگویم «تهران» تنها جایی است که کتابفروشیای دارد که کتب فلسفی میفروشد. شما این پدیده را در لندن، نیویورک و لسآنجلس پیدا نخواهید کرد.
🔺به نظرم «فلسفه ایرانی» در حال شکوفایی و رشد است. من به طور مداوم با فلاسفه ایرانی ملاقات میکنم و آنها مانند سایر فلاسفه در مرتبه بالایی قرار دارند و فلسفه ایرانی دارد کار خود را به خوبی انجام میدهد.
🔺تقریباً هیچکدام از فلاسفه اسلامی، عرب نبودند و اکثراً ایرانی محسوب میشدند و شاید این مسألهای است که به زبان مرتبط میشود، زیرا عربی فاقد هر نوع فعل اسنادی است، اما زبان فارسی آن را دارد. بنابراین، انجام دادن کار فلسفی به زبان عربی تا حدودی دشوار است. ایرانیان فلسفه را به عنوان یک فرم طبیعی از تجلی فرهنگ دریافتهاند.
🔺من فکر نمیکنم زرتشت تأثیر زیادی بر مدلهای اندیشه ایرانی داشته و اصلاً فایدهای در بازگشت به زرتشتیگری وجود داشته باشد. گرچه استدلال میشود که تمامی ادیان ابراهیمی و فلاسفه منشعب از آیین زرتشتاند، اما به نظر من پیوند دادن فلسفه به یک کشور یا فرهنگ باعث ایجاد مشکل خواهد شد.
🔺بسیاری از هنرمندان دین را به مثابه چیزی که تحمیل کننده است در نظر میگیرند و آنها میخواهند از دین رها شوند. آنها دین را وسیلهای میدانند که آنها را به صورت ثابت در نظر میگیرد. به نظرم این مایه خجالت است، زیرا در اروپا و آمریکا بسیاری از هنرمندان به دین به مثابه یک پیشزمینه غنی و حاصلخیز مینگرند که میتواند در آثار هنری دارای تشخص شود.
🔺نمیتوان برای فلسفه ایرانی هیچ ذاتی قائل شد. نظریه محبوبی میان همکاران من از جمله سیدحسین نصر و هانری کربن وجود دارد که به نظریه حکمت جاودان معتقدند و «ذاتی روحانی» را برای همه مکاتب فلسفی قائل میشوند و از فلسفه ایرانی تا فلسفه مسیحی، همگی در این ذات مشترک قرار داشته و در یک مسیر مشخص نیز پیشرفت میکنند. من فکر نمیکنم که این صحیح باشد.
🔺من فکر میکنم محدودههایی از فلسفه ایرانی و اسلامی وجود دارد که هیچ ربطی به دین ندارند. آنها در تقابل با دین نیستند و دین نقشی در آنها نداشته و این اشتباه است اگر دین را به فلسفه ایرانی یا اسلامی بیش از حد نزدیک بدانیم. اگر شخصی استدلال خود را به دلیل در نظر گرفتن دین تغییر دهد، او فیلسوف بدی است.
✍️محمدطاها جهاندیده، گفتوگو با الیور لیمن، مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، صص ۲۵۴-۲۵۷
💢
لینک خرید مجله
https://zarinp.al/584858▪️
اینستا
instagram.com/naghdeandisheh ▪️
توییتر
twitter.com/naghdeandisheh@naghdeandisheh