مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى

هشدار رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در نامه‌ای مهم به رئیس‌جمهور

♦️دبا: رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در نامه‌ای مهم به رئیس‌جمهور، گروه‌های افراطیِ هویت‌طلب را جاعلانی توصیف کرد که وحدت تاریخی مردم ایران را هدف گرفته‌اند و پیشنهاد کرد با به‌کارگیری تدابیر ضروری، با اهداف شوم و ضدملی آنان مقابله شود.

🔸نوشتار کاظم موسوی‌بجنوردی بنا به ضرورت شرایط کنونی کشور، اینک به‌صورت علنی منتشر می‌شود که متن آن به شرح زیر است:

جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

🔹با عرض سلام، چنان‌که مستحضر هستید، چندسالی است که گروه‌هایی افراطی که خود را «هویت‌طلب» می‌نامند، با جعل دوگانه‌های ترک ـ فارس، کرد ـ فارس و عرب ـ عجم و امثال آن وحدت تاریخی مردم ایران را هدف گرفته‌اند، مردمی که نظریه‌پردازان سیاسی از آن‌ها با تعبیر «ملت تاریخی» یاد می‌کنند. یکی از ویژگی‌های اصلی این مردم در تاریخ طولانی و پرفرازونشیب آن‌ها وحدت در عین کثرت است. همین ویژگی باعث تاب‌آوری تمدن کهن این ملت در مقابل هجوم‌های ویران‌گر بوده است. درعین‌حال یکی از نمودهای کثرت این ملت وجود زبان‌ها و گویش‌های مختلف است. به‌رغم این تنوع، همین مردم در یک فرآیند تاریخی و کاملاً داوطلبانه، زبان فارسی را در مقام زبان مشترک، میانجی و ملی انتخاب کردند. نخبگان ما، با هر گویش و زبانی، با فارسی آراء و عقاید خود را بیان کردند، شعر سرودند، داستان نوشتند. این موضوعی است که در زبان فارسی سابقه‌ای دست‌کم هزارساله دارد، چنان‌که قطران تبریزی در ۴٠٣ قمری به زبان فارسی شعر می‌سرود. متأسفانه گروه‌های یادشده از سویی موضوع تنوع زبانی را کاملاً در مقابل زبان ملی قرار داده‌اند و جایگاه ملی زبان فارسی را به ناحق دست‌پخت حکومت پهلوی معرفی می‌کنند و از سوی دیگر، تعریفی که از گروه‌های قومی ارائه می‌دهند در مقابل وحدت ملی است. آن‌ها ایران را متشکل از «ملت‌های مختلف» معرفی می‌کنند که همۀ آن‌ها از سوی «ملت فارس» استثمار و استعمار می‌شوند. ترویج تنفرهای قومی که امروزه به ورزشگاه‌ها نیز کشیده شده است، هیچ نتیجه‌ای جز قراردادن اجزای ملت در مقابل هم ندارد. تاریخ نشان داده است که در ایران هیچ‌گاه دعوای قومی وجود نداشته است.
همۀ اجزای ملت ازجمله مردم آذربایجان در دفاع از هویت ملی و زبان ملی تلاش کرده‌اند. بزرگ‌ترین شاهنامه‌شناسان، حافظ‌شناسان، لغت‌شناسان و اسطوره‌شناسان ایرانی، آذربایجانی بودند و استادانی مانند محمدامین ریاحی، منوچهر مرتضوی، بهمن سرکاراتی، محمدعلی موحد، حسن انوری و ژاله آموزگار بین آنان بوده و می‌درخشند. متأسفانه همان گروه‌های قوم‌گرا با بدترین و سخیف‌ترین تعابیر به این بزرگواران اهانت و در مقابل به صراحت از رهبران خائن فرقۀ دموکرات و اهداف شوم آن‌ها دفاع می‌کنند.
هدف آن‌ها ایجاد هویتی جعلی در مقابل هویت ایرانی است، موضوعی که متأسفانه از سوی دشمنان خارجی نیز مورد حمایت قرار می‌گیرد. تجارب یوگسلاوی، لیبی، سوریه، لبنان و عراق پیشاپیش نتایج فاجعه‌بار این رفتارها را به‌روشنی نشان می‌دهد. با توجه به روحیۀ ستودۀ حضرت‌عالی که همیشه بر استفاده از دیدگاه‌های کارشناسان تأکید فرموده‌اید، خواهشمند است در این زمینه مهم نیز با به‌کارگیری تدابیر ضروری اجازه نفرمایید گروه‌های مذکور بیش از این بتوانند اهداف شوم و ضدملی خود را جامۀ عمل بپوشانند.

کاظم موسوی‌بجنوردی
دوم دی ١۴٠٣
@cgie_org_ir

حضور سه‌تن از فرهنگ‌وران و ایران‌شناسانِ آسیای میانه در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

♦️دبا: سه‌تن از فرهنگ‌وران و ایران‌شناسانِ آسیای میانه؛ «صفر عبدالله»، پژوهش‌گر ادبیات، مدیر بخش ایران‌شناسی دانشگاه ابولَیخان آلماتی قزاقستان و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ «عبدالجبار سروش» شاعر، مصحح و فرهنگ‌نگار از تاجیکستان؛ و «سیاوش جنیدی»، شاعر از قرقیزستان که برای شرکت در نوزدهمین جشنوارۀ بین‌المللی شعر فجر به ایران سفر کرده‌اند، با حضور در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با رئیس این مؤسسه دیدار کردند.

🔹در این جلسه، کاظم موسوی‌بجنوردی گفت: وضعیتی که در آن به سر می‌بریم ما را پرانگیزه کرده که شعبه‌ای از مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با کتابخانه‌ای تخصصی در حوزۀ ایران‌شناسی در تاجیکستان دایر کنیم، زیرا رنگ ایرانیّتِ تاجیکستان بسیار پررنگ است و روابط ما با تاجیکستان در بسیاری از مسائل هم‌سو است.

🔸او ادامه داد: چندسال پیش طی نامه‌ای به امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور این کشور اعلام آمادگی کردم که با هزینۀ خودمان، شش‌نفر از استادان‌مان را اعزام می‌کنیم تا به‌سبب علاقه‌ای که در شما وجود دارد، دربارۀ بازگشت خط نیاکان یاری‌تان رسانند.

♦️سپس «احمد مسجدجامعی»، قائم‌مقام مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی سخن گفت و به بیان خاطره‌ای پرداخت: قبل از این‌که تاجیکستان کشور مستقلی شود، سفری به آن‌جا داشتم و با کانون نویسندگان تاجیکستان دیدار کردم. در آن جلسه اهالی فرهنگ و ادب تاجیک انتقاد کردند که چرا پس از انقلاب، نام تالار رودکی تغییر کرد. ما هم قانونی به مجلس بردیم و بنیاد رودکی تأسیس شد. سبب این اتفاق، پیشنهادی بود که تاجیک‌ها دادند.

🔸در ادامه «صفر عبدالله»، استاد دانشگاه ابولَیخان قزاقستان و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با ذکر این عبارت از مهدی اخوان‌ثالث که ما با تاجیک‌ها رابطۀ فرهنگی نداریم بلکه یگانگی فرهنگی داریم، اظهار کرد: در آسیای مرکزی چندصد نویسنده و شاعر صاحب‌دیوان داریم که در ایران نمی‌شناسند و متقابلاً این کم‌بود شناخت از اهل قلم ایران در آن کشورها هم وجود دارد. پس لازم است مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به‌خاطر جایگاه و پایگاهی که دارد، کاری مشترک برای میراث زبان فارسی سامان دهد که حرکتی ارزش‌مند خواهد بود زیرا در تاجیکستان کار انفرادی رخ نمی‌دهد اگرچه در پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی کارهایی انجام شده است.

🔹این ایران‌شناسان در پایان از کتابخانه و بخش‌های علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بازدید کردند.
@cgie_org_ir

برگزاری آیین رونمایی از کتاب «ارتهه‌شاستره: سیاست‌نامه‌ای از هند باستان»

♦️دبا: آیین رونمایی از کتاب «اَرتْهَه‌شاسْتْرَه: سیاست‌نامه‌ای از هند باستان؛ بررسی موضوعی و زبانی (به‌همراه ترجمۀ کتاب اول ارتهه‌شاستره اثر کاوتیلیه از سنسکریت به فارسی)» ترجمۀ نازنین خلیلی‌پور و از انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، ٢۵ بهمن در مرکز فرهنگی سفارت هند در تهران برگزار شد.

🔸در آغاز «رودرا گائوراو»، سفیر هند در ایران سخن گفت و سپس، «علی بهرامیان»، معاون علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، پیام «کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس این مؤسسه را قرائت کرد که در بخشی از آن آمده است: آگاهان تاریخ و فرهنگ نیک می‌دانند که فارسی قرن‌ها زبان اهل علم و ادب هند بود و انبوهی از ایرانیان به هند همچون وطن خویش می‌نگریستند و رفت‍وآمد و مهاجرت و تجارت پیوسته جریان داشت و بسیاری از ایرانیان در هند به مقام وزارت و صدارت رسیدند و در دربار علم‍پرور فرمانروایان هند جایگاه خاص داشتند. دراین‌باره به‌سبب اهمیت موضوع چندین جلد دانشنامه به بررسی تاریخ و ادبیات مشترک ایران و هند به‌ویژه از حيث زبان فارسی اختصاص یافته است. با‌این‍همه در باب تأثیر هند و ایران بر یکدیگر موضوع فقط زبان فارسی نیست بلکه زبان فارسی حامل فرهنگ و معنویتی است که می‌باید آن را در سطحی گسترده در ژرفای فکر و اندیشۀ ایرانیان و هندیان جست‍وجو کرد؛ میراث گرانقدری که به‍خصوص تصوف و عرفان جلوه گاه اساسی آن بوده است. این میزان از تأثیر معنوی و به‌نحوی گفت‌وگوی فرهنگی در سطح جهانی کم‌نظیر است و باید آن را بهتر شناخت و از آن الگویی برای روابط فرهنگی پدید آورد. انتشار متن باستانی ارتهه‌شاستره در انتشارات مركز دائرة‍المعارف بزرگ اسلامی گام مهم دیگری در شناخت بهتر و ژرف‌تر هند باستان است؛ به‌ویژه که ارتهه‌شاستره یکی از کهن‌ترین رساله‌های سیاسی جهان است و از طریق آن می‌توان به اندیشۀ سیاسی و حکمت عملی هند باستان راه یافت.

🔹در ادامه «نازنین خلیلی‌پور»، مترجم کتاب و پژوهشگر مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی دربارۀ سبب برگردان این اثر؛ «علیرضا اسماعیل‌پور»، هندپژوه با موضوع شاه و کارآگاه؛ خویشکاری جاسوسان در ارتهه‌شاستره و در برخی منابع همگونۀ ایرانی؛ «فرزانه گشتاسب»، مدیر گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با موضوع نظام شهریاری در ارتهه‌شاستره؛ و «بلرام شوکلا»، رایزن فرهنگی هند در ایران دربارۀ اهمیت ترجمۀ ارتهه‌شاستره از سنسکریت به فارسی سخن گفتند.

📸 محمدرضا غلامی
@cgie_org_ir

برگزاری «شب تاجیکستان» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

♦️دبا: «شب تاجیکستان» نخستین برنامه از سلسله «شب‌های دیپلماتیک»، از سوی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سفارت جمهوری تاجیکستان در ایران، مؤسسۀ هورشید فرهنگ و ادب و انجمن دوستی ایران و تاجیکستان برگزار شد.

🔸در این نشست احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی سخن گفت و به بیان خاطره‌ای پرداخت: قبل از این‌که تاجیکستان کشور مستقلی شود، سفری به آن‌جا داشتم و با کانون نویسندگان تاجیکستان دیدار کردم. در آن جلسه اهالی فرهنگ و ادب تاجیک انتقاد کردند که چرا پس از انقلاب، نام تالار رودکی تغییر کرد. ما هم قانونی به مجلس بردیم و بنیاد رودکی تأسیس شد. سبب این اتفاق، پیشنهادی بود که تاجیک‌ها دادند.

🔹او افزود: در آن دیدار هم‌چنین دربارۀ زبان و ادب فارسی در تاجیکستان صحبت شد و به زنده‌یاد حسن انوشه سپردم تا کتابی دراین‌باره بنویسد که چندی بعد، طی سفر سیدمحمد خاتمی به این کشور، به رئیس‌جمهور این کشور هدیه شد. کار دیگر، فهرست نسخ خطی تاجیکستان بود که توسط علی بهرامیان و سیدعلی موجانی انجام شد. هم‌چنین بیش از ٣٠هزار جلد کتاب به کتابخانۀ ملی این کشور اهدا شد.

♦️مسجدجامعی اضافه کرد: فارسی زبان مدنیت است و نسبت ایران و تاجیکستان خیلی غنی و قوی است. و باید به ظرفیت‌ها بیش‌تر توجه شود. و کمی تبادل گردشگر ناشی از کم‌کاری ماست. درنتیجه باید پیوندهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میان این دو ملت توسعه یابد.

🔸در این مجلس با اجرای عبدالمهدی مستکین، حجت‌الله ایوبی، مدیرعامل مؤسسۀ هورشید فرهنگ و ادب؛ نظام‌الدین زاهدی، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار جمهوری تاجیکستان در تهران؛ جلال‌الدین کزازی، چهرۀ ماندگار ادبیات ایران؛ فرزانه خجندی، چهرۀ ماندگار ادبیات تاجیکستان؛ و علی‌اشرف مجتهد شبستری، رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان صحبت کردند.

🔹اجرای موسیقی به سرپرستی مجید درخشانی و خوانندگیِ علی خدایی و شاهنامه‌خوانیِ کیخسرو دهقانی از دیگر بخش‌های این شب بود.

📸 احسان میناییان
@cgie_org_ir