ماهنامه اندیشه پویا

در شماره ۹۴ اندیشه پویا می‌خوانید:
📗جعبه‌سیاه شریعتی: مصالحه‌جویی باساواک درعصر مبارزه‌جویی وانقلاب
پرونده تفصیلی+ گفتگوبا احمدزیدآبادی وخسرومنصوریان ونوشتاری ازجلال توکلیان
📕مناظره اقتصادی مسعودنیلی وفرشادمؤمنی
📗چگونه ازتوسعه‌ستیزی روشنفکران به توسعه‌گریزی درحکمرانی رسیدیم/ گفتگو با منصورهاشمی ونوشتارهایی ازمحمدطبیبیان ومقصودفراستخواه
📕جاسوس هزارچهره: پرونده‌ای درباره شهریاری،نفوذی ساواک درحزب توده
📗ازقوچان تاپاریس:روایت‌هایی درحالات ومقامات حاج‌قربان سلیمانی
📕گفتگوبا همایون کاتوزیان:ساعدی ومخالفانش
📗اخلاق فردی، قربانی رستگاری جمعی:گفتگوبا علی زرنگار ومجیدبرزگر:کارگردان وتهیه‌کننده فیلم علت‌مرگ:نامعلوم
📕یادهایی ازقاسم هاشمی‌نژاد،بیژن الهی و...: جستاری ازسالارعبده
وبسیاری مطالب خواندنی دیگر
@andishepouya

📍حسین علیزاده بارها گذار در رفت‌وبرگشت بین جامعه و موسیقی، به موسیقی محلی نواحی‌ـ‌قومی ایران هم سرک کشیده است. موسیقی برای حسین علیزاده فقط موسیقی سنتی ایران نیست، بلکه موسیقی ایران است. موسیقی‌ای که از دل تاریخ و فرهنگ و زیست‌های متنوع جامعه ایرانی ظهور کرده‌است. علیزاده، موسیقی را مثل یک کنشگر مرزی، در رفت‌وبرگشت بین دیوان ذخیره‌ی غنی موسیقی فاخر ایران و ایوان مردم (مردمی که بستر اجتماعی نی‌نوا، سوگواران زلزله‌ی گیلان و بم، کنشگران نوروز ۱۳۶۲، تحول‌طلبان ۱۳۶۷ و ۱۳۷۶، و دادطلبان زمانه‌ی بیداد) می‌سازد و زندگی می‌کند.
علیزاده، فقط آزادی موسیقی را نمی‌خواهد، موسیقی آزادشده را می‌سازد. او در اصل همان گونه‌ای عمل می‌کند که خودش سال 1381 به تارنوازان جوان توصیه می‌کرد: موسیقی بسازید و فقط راوی فلاکت موسیقی نباشید. این درست مثل آن دسته کنشگران مرزی در همه‌ی سال‌های بعد از میانه‌ی قرن نوزدهم است که فقط راوی فقدان آزادی و استبداد در نظام سیاسی نبودند بلکه با کنشگری مرزی سعی کردند آزادی را بسازند، محصول‌شان شد انقلاب مشروطه، گاه شکست خوردند و گاه پیروز شدند، افتان و خیزان پیش رفتند اما فقط راوی استبداد نبودند.
سلوک علیزاده دلیری‌هایی دارد. این دلیری را می‌توان از تصنیف «الا ای پیر فرزانه» تا «ترکمن» تا «دستگاه‌های موسیقی ایران» دنبال کرد. او با روایت‌های محافظه‌کار از موسیقی ایران درافتاده و منجمد شدن در ردیف میرزاعبدالله یا هر ردیف دیگری را نکوهش کرده، هر چند خودش آن‌را برای آموزش هنرجویان اجرا کرده، و از همین منظر روایتش از موسیقی ایرانی را ردیف ننامیده است. اما این دلیری غیرعصبی و سازنده است، حاصلش دستگاه‌های موسیقی ایران، «ترکمن» و «داد و بیداد» شده است. ستیزش، با روایت‌های جزمی موسیقی سنتی ایرانی، مجادله‌ای صلح‌آمیز است، از جنس نفی نیست، روایت فقدان نیست بلکه از جنس امکان، امکان خلاقیت و آفرینشی متفاوت است؛ مجادله‌ای که خود را در خلق اثر بروز داده است.
حاصل کنشگری مرزی حسین علیزاده، دسترس‌پذیر کردن حتا دوردست‌ترین بخش از ذخیره‌ی موسیقی سنتی فاخر ایران برای شنونده است. او در نی‌نوا، نوای نی را به یکی از شنیدنی‌ترین نواهای ذخیره موسیقی ایرانی بدل کرده است. ترکمن، سه‌تار را که شاید به روایتی توأم با آرامش و بدون عصیان از خود خو کرده بود، متحول و نو کرد. نیروی این نوخواهی و تحول را گویی علیزاده از جامعه‌ای که در آن زیسته گرفته است. 

✍️از متن نوشتاری به قلم محمد فاضلی درباره‌ی موسیقی حسین علیزاده. منتشر شده در اندیشه پویا ۹۳.

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍برخی سیاستمداران واشنگتن رهبران چین را مغز متفکرهایی شیطانی تصویر می‌کنند که از منابع نامحدود برخوردارند و نقشه‌های حساب‌شده‌ی عظیمی کشیده‌اند تا به سلطه‌ی منطقه‌ای یا حتا جهانی دست پیدا کنند. و این منطقاً بقیه را به این صرافت می‌اندازد که برای شکست‌دادن چین باید دوباره جنگ سردی چند دهه‌ای را آغاز کرد. این تصویرِ معوج جمهوری خلق چین به ‌همان اندازه که ناشی از واقعیات نگران‌کننده‌ای است که دارد رخ می‌دهد ناشی از چیزی هم هست که واشنگتن‌نشینان می‌خواهند ببینند. اما چینی که من می‌بینم چینی رو به تباهی است. این کشور امروز چندان شباهتی به قدرت‌های درحال‌صعود دهه‌ی ۱۹۵۰ مثل اتحاد شوروی یا ژاپن ندارد، که پر از شور و انرژی در شرف پیشرفتی چند دهه‌ای بودند، و بیش‌تر ترکیبی از شورویِ دوران رکود برژنفی و ژاپن دهه‌ی ۱۹۹۰ است که حباب اقتصادی‌اش ترکید و تا مدتی مدید درگیر کندی رشد بود. این وضعیت شلم‌شوربا بیش از هر چیز معجونی است از سیاست‌های درمان‌‌نشده‌ی مائوئیستی، تنش‌های اجتماعی پنهان عصر اصلاحات (شدت نابرابری در چین امروز با ایالات متحده برابری می‌کند) و نزدیک‌شدن روزی (تقریباً در ۲۰۵۰) که چین به پیرترین جامعه‌ی جهان تبدیل خواهد شد. هیچ‌کدام این‌ها نافی خطرات بسیار واقعی‌ نیست، اما آن تصویر پادآرمانشهری و حرف‌های پرجوش‌وخروشی که از واشنگتن (و پکن) درباره‌ی ترس از (یا ادعای) «قرن چین» می‌شنویم درست نیستند. کسانی که این‌جور حرف‌ها را می‌بافند قدرت چین را دست‌بالا می‌گیرند و از نقاط‌ضعفش غفلت می‌کنند. عصر ضداصلاحات شی خود دلیل اصلی مشکلات داخلی فزاینده‌‌ی چین است. با نگرانی‌از آینده، عده‌ای از همین حالا به فکر خروج از کشور افتاده‌اند. تعداد میلیونرهایی که کشور را ترک می‌کنند دائماً بیش‌تر می‌شود و از ۱۰۸۰۰ نفر در ۲۰۲۲ به ۱۳۸۰۰ نفر در ۲۰۲۳ رسید و بنابر پیش‌بینی‌ها در ۲۰۲۴ به ۱۵۲۰۰ نفر می‌رسد. ثروتمندان چین بیش‌ازپیش ترجیح می‌دهند پول‌شان را به سنگاپور منتقل کنند و متخصصان طبقه‌ی متوسط نیز به‌شکلی فزاینده تصمیم می‌گیرند از اقیانوس آرام بگذرند و به دل جنگل‌های بدون‌جاده و پر از راهزن بزنند تا مسیر پرخطر و نامطمئن مهاجرت غیرقانونی به امریکا را بپیمایند.
خطراتی بزرگتر از این‌ها در انتظار چین و شهروندانش است. فرسایش سیاسی و بیماری اقتصادی عصر ضداصلاحات خطر فعال‌شدن دوباره‌ی گونه‌ی مسری و خطرناکی از سیاست‌های چینی را به همراه دارد که دهه‌ها در حالت نهفته بوده است. سیاست تفرقه‌افکنی و بسیج توده‌ای در زمان مائو یکی از ابزارهای اصلی حکمرانی بود. مقامات دولتی اقشار مختلف جامعه را اغلب به‌شکلی خشونت‌بار به جان یکدیگر می‌انداختند تا حکومت حزب را مستحکم کنند، آنان را به پیروی از ایدئولوژی وادارند، با اجازه‌ی غارت منابع وفاداری‌شان را بخرند، و برخی از رهبران یا طبقات را بالا بکشند و بقیه را تنزل دهند. اگر بحرانی بروز کند و این گسل‌ها باز شوند، چه‌بسا چین به عمق گودال‌های تاریک گذشته‌ی خود سقوط کند.

✍️به قلم کارل مینزنر و ترجمه‌ی آیدین رشیدی. اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍شاملو دنبال مخالفت کردن بود. وقتی می‌دید شاهنامه رونقی دارد سعی می‌کرد درباره‌ی آن جور دیگری حرف بزند. وقتی می‌دید شعر نو طرفدار دارد می‌خواست در آن نوآوری بکند و حرفی متفاوت بزند (این‌جا واقعاً استعدادش را هم داشت). می‌دید موسیقی سنتی رواج پیدا کرده می‌کوشید مخالفت کند. خوب، گاهی در این بین خلاقیت و هوش او کار را درست درمی‌آورد مانند بعضی نوآوری‌های او در شعر نو. اما مگر چقدر حرف نو و کار تازه‌ی درست می‌توان داشت؟ پس می‌افتاد به گفتنِ حرف‌های بی‌پایه و بی‌مایه درباره‌ی فردوسی و شاهنامه و موسیقی سنتی یا کار بیهوده کردن مثل تصحیح کودکانه‌ای که از دیوان حافظ کرد و آبروی خودش را برد. طبعاً تحت‌تأثیر چپ‌ها هم بود. رفقای توده‌ای داشت و خودش هم چنان‌که می‌دانیم بعد از کودتای بیست‌وهشتم مرداد مایل بود عضو رسمی حزب شود. سایه تعریف می‌کرد که شاملو را به سبب مسائلی به عضویت رسمی حزب توده نپذیرفته بودند و کارت عضویت هم به او نداده بودند. این مسئله خیلی شاملو را عصبانی کرده بود. مرتضی کیوان، دوست مشترک سایه و شاملو، آن موقع با این حرف آرامش می‌کند که «مهم این است که خودت خودت را توده‌ای بدانی. آن‌وقت توده‌ای هستی. اگر هدفت کارت داشتن است بیا من کارت خودم را به تو بدهم.» بعدها هم که از عضویت در حزب اعلام برائت کرد از کارهای کمیته‌ی مرکزی انتقاد داشت که با این کارها به اعتبار «سوسیالیسم» خدشه وارد کرده است. این نگاهش در همین انتقاد بی‌اساسش به فردوسی هم (که مقداری تحت‌تأثیر نوشته‌های علی حصوری نیز بوده) کاملاً مشخص است. مثلاً یکی این‌که گفته بود ضحاک با رهبری توده‌های مردم اقدامات اجتماعی مثبتی کرده و نظام طبقاتی جامعه در عهد جمشید را به هم زده بود. به همین سبب فردوسی بر اساس منافع طبقاتی و منافع شخصی او را محکوم کرده در حالی که کاوه عنصر ضدمردمی است و از این دست حرف‌هایی که ریشه در فهم نادرست حماسه و اسطوره دارد.

✍️به قلم محمد افشین‌وفایی درباره‌ی فردوسی و حماسه‌ی ملی. اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍همیشه شنونده‌ی باکیفیت است که موسیقی را ارتقا می‌دهد. و وقتی شنونده‌ی باکیفیت نباشد، موسیقی هم بی‌کیفیت می‌شود. سال ۶۷ که به ایران برگشتم دردسرهای زیادی برای اجرا داشتم و تصمیم گرفتم تک‌نوازی داشته باشم. اما می‌گفتند مردم اصلاً به تک‌نوازی گوش نمی‌کنند و سالن را ترک می‌کنند. پاسخ من این بود که فقط یک دقیقه اجازه دهید تا شروع کنم، بعد واکنش مردم را خواهید دید. آن زمان هنوز، حراستی‌ها با تفنگ در انتهای سالن اجرا می‌نشستند. وقتی زخمه‌های اول را می‌زدم انگار از زمین فاصله می‌گرفتم. در میانه‌ی اجرا چند بار نوک پایم را به زمین فشار‌دادم که ببینم واقعاً روی زمین هستم یا نه. زخمه‌های اولی که زدم، سکوتی که داده شد، نبض شنونده با ساز یکی شد. و وقتی نفس‌ها یکی می‌شوند، وحدتی به‌وجود می‌آید. این وضعیت، در همان لحظات اول اتفاق افتاد. در یک لحظه، به افق که نگاه کردم، قنداق تفنگ‌ها زیر چانه‌ی مأموران بود و آن‌ها هم گوش می‌کردند. همه یکی شده بودیم، حتا آن‌هایی که در ظاهر من را دوست نداشتند. این اتفاق شب‌های بعد هم تکرار ‌شد. و هر شب بیرون که می‌آمدم و بچه‌ها می‌گفتند خسته نباشید، بی‌اختیار می‌زدم زیر گریه. نه این که فقط اشکم بیای، هق‌هق گریه بود تا خالی می‌شدم. انگار از سفر دوری برگشته‌ام و بچه‌ها به دیدنم آمده‌اند. هر شب آن اجراها برایم سیر و سفری بود. اگر بپرسید شیرین‌ترین یا درخشان‌ترین خاطره‌ای که کمک کرد تا باانرژی باقی بمانی چیست، همین صحنه‌ای را می‌گویم که در اجرای «ترکمن» تجربه کردم. الان هم که دوباره آن خاطره را مرور می‌کنیم، انرژی می‌گیرم.
 
✍️از متن گفت‌وگو با حسین علیزاده. منتشر شده در اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍شریعتی به خودش فرصت اندیشیدن نمی‌داد

وقتی روحیه‌تان رومانتیک باشد واژه‌ی «اومانیسم» یا «اگزیستانسیالیسم» یک‌دفعه برای‌تان هاله‌ای پیدا می‌کند و آن هاله را به مخاطب‌تان‌ هم منتقل می‌کنید. در این‌ موارد شریعتی یک آگاهی فرضی را به مخاطب منتقل می‌کند و مخاطب تصور می‌کند پشت این واژه‌ها آگاهی عمیقی وجود دارد. استفاده از واژه‌هایی مثل کمونیسم و اومانیسم توسط شریعتی، «رمز عبور» برای شنیده شدن است. شریعتی در گفت‌وگوهای تنهایی می‌گوید اگر کسی ایران را خوب بشناسد من هستم و کسی در ایران باشد که اسلام را خوب بشناسد، آن هم من هستم. دچار نوعی خودباوری متوهمانه نسبت به خودش است. توجه نمی‌کند که اسلام ابعاد مختلفی دارد، ایران زوایای تاریخی مختلفی دارد. و نمی‌توان به همین راحتی ادعا کرد که اسلام و ایران را در جیبم گذاشته‌ام! خودش اسیر وهم خودش می‌شود و وقتی از اومانیسم می‌گوید تصورش این است که چیز مهمی می‌گوید. ولی اگر با خودش خلوت کند و روی کاغذ بیاورد که من چه چیزی راجع به اومانیسم یا اگزیستانسیالیسم می‌دانم، شاید تازه اول مشکل باشد. به عقیدهی من شریعتی به خودش فرصت اندیشیدن نمی‌داد؛ و همین کمک می‌کرد تا این وهم پایدارتر باشد، ولی نمی‌توان ریاضی‌وار نظر داد که مثلاً پنجاه یا هفتاد درصد این وانمودسازی به علمی سخن گفتن، ارادی یا آگاهانه است. شریعتی در سخنرانی‌هایش گاه به برخی اتفاقات برای خودش اشاره می‌کند که در واقع اتفاق نیفتاده است و گاه خاطره‌ی یک نفر دیگر را خاطره‌ی خودش وانمود می‌کند، حال آن‌که می‌دانیم خاطره‌ی خودش نیست. مثلاً می‌گوید من در مشهد می‌رفتم دیدم یک نفر از بلندگو چیزی می‌گوید، در حالی‌که می‌دانیم این خاطره‌ی خودش نیست، یا تعدیل‌شده‌ی خاطره‌ی خودش است. این‌که چرا خاطره‌ی فرد دیگری در ذهن او تبدیل به خاطره‌ی خودش شده، سازوکاری‌ست که فهم آن جز وظایف کشف ذهن است.

✍️از متن گفت‌وگو با حاتم قادری درباره‌ی کتاب «کشف ذهن» که به خودآگاه و ناخودآگاه چهره‌های تاریخی و روشنفکری می‌پردازد. منتشر شده در اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍آزادی!

من در زمان جنگ به اوکراین آمدم، درحالی که درباره‌ی آزادی تأمل می‌کردم؛ درباره‌ی چیزی که گوشه‌وکنارِ اینجا محسوس و قابل لمس است. یک ماه پس از تجاوز روسیه به اوکراین، با برخی از نمایندگان مجلس اوکراین صحبت کردم. می‌گفتند: «ما آزادی را زمانی انتخاب کردیم که تصمیم گرفتیم فرار نکنیم.» «ما برای آزادی می‌جنگیم.» «آزادی گزینه‌ی غایی ماست.» نه فقط در گفت‌وگو با سیاستمداران، که در بحبوحه‌ی جنگ اوکراین، با سربازان و بیوهزنان و کشاورزان، و با کنشگران و روزنامه‌نگاران نیز که صحبت می‌کردم، کلمه‌ی آزادی را بارها و بارها به گوش می‌شنیدم. شگفت‌آور بود که آن‌ها این واژه را به چه معنایی به‌کار می‌بردند. درحالی که بیشتر کشورشان زیر اشغال و قتل‌عام بود، به نظر می‌رسید کاملاً منطقی باشد اگر آن‌ها از آزادی به عنوان رهایی از شر و نبودِ آن صحبت کنند. اما هیچ‌کدام‌شان چنین تعریفی از آزادی نداشت. وقتی از آن‌ها می‌پرسیدم که منظورشان از آزادی چیست، حتا یک نفرشان هم بر آزادی از روس‌ها تأکید نمی‌کردند. یک اوکراینی به من گفت: «وقتی می‌گوییم آزادی، منظورمان "آزادی از چیزی" نیست.» دیگری پیروزی را «برای چیزی و نه علیه چیزی» تعریف می‌کرد. ساکنانِ غلبه پیدا کرده بر اشغال، انگار خود را مواجه با چنین حسی می‌دیدند که دریچه‌ای به سوی جهان جدید در حال گشوده شدن است، که نسل بعدی زندگی بهتری خواهد داشت، که تصمیماتِ اکنون‌شان، اهمیت خود را در سال‌های پیشِ رو نشان خواهد داد. کنار زدنِ سرکوب، و نائل آمدن به آنچه فیلسوفان «آزادی منفی» می‌خوانندش، امری ضروری بود. اما اشغال‌زدایی، و کنار زدنِ آزار و اذیت، به خودیِ خود اهمیتی نداشت و چونان شرط لازمی برای رسیدن به آزادی بود. سربازی در یک مرکز توانبخشی به من گفت آزادی برای آن‌ها به معنای فرصتی است که همگان برای دنبال کردنِ اهداف خود پس از جنگ داشته باشند. مجروحی در انتظار پروتز، گفت آزادی برای او همان لبخندی است که بر صورت پسرش نقش خواهد بست. والری زالوژنی، فرمانده‌ی آن‌ها، در اتاق کارِ مخفی‌اش به من گفت که آزادی به معنای یک زندگی معمولی و ‌همراه با چشم‌انداز است.
آزادی آینده‌ای بود که بعضی چیزهایش همچون امروز است و چیزهای دیگرش بهتر از امروز؛ یک زندگیِ رو به رشد و شکوفایی.

✍️به قلم تیموتی اسنایدر، از کتاب تازه منتشرشده‌اش به نام «آزادی» که با ترجمه‌ی رضا خجسته‌رحیمی در اندیشه پویا ۹۳ منتشر شده است.

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍مرگ بر اثر خواندن هایکو!
جاده‌ی سرد و یخ‌زده‌ی مشهد‌ـ‌‌‌قوچان در چهاردهم آذرماه سال ۱۳۹۰ و 206 سفیدرنگی که احتمالاً شیشه‌هایش بخار گرفته است. ساعت حوالی هشت صبح را نشان می‌دهد. الهام اسلامی کنار رضا بروسان که پشت فرمان ۲۰۶ نشسته است همان‌طور شروع کرده به خواندن هایکویی از میان کتاب هایکوهای ع‌.پاشایی و شاملو. اما هیچ گزارش رسمی علت مرگ را ثبت نکرده است، مرگ بر اثر خواندن هایکو!
رضا بروسان پس از شهادت پدرش در روزگاری که کشور درگیر جنگ است، سختی‌های زیادی می‌کشد و شغل‌های مختلفی را تجربه می‌کند. از دستفروشی و کاشی‌کاری در حرم تا ساخت و فروش دوات در شیشه‌های پنی‌سلین و سرایداری مدرسه. او کم‌کم درد روزگار، فقر و خوردن نانِ خشک را با ادبیات و کلمه تسکین می‌دهد. آن‌قدر غرق شعر، کتاب، جلسه رفتن و شب بیداری بوده است که در هجده ‍‌سالگی یک‌بار مادرش از ترس آن‌که پسر بزرگش دیوانه شده باشد، کتاب‌ها و دست‌‎نوشته‌های او را آتش می‌زند. همان روزهاست یا شاید بعدتر که می‌گوید: وقتی من بمیرم، می‌فهمید چه آدم مهمی هستم! اما دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند و جنونِ کلمه به جان او می‌افتد. او و چند تن از رفقا و هم‌محلی‌هایش جمعی جنون‌زده بودند که کارشان نوشتن شعر و خواندن فروغ، سهراب، اخوان، شاملو، مایاکوفسکی، اوکتاویو پاز، لورکا، ریتسوس، بیگل، ناظم حکمت، شیمبورسکا و رفتن از این جلسه‌ی شعر به آن جلسه‌ی شعر، رساندن همدیگر به خانه با پای پیاده، شب تا صبح خوابیدن به آرزوی بیدار شدن و نوشتن شعری تازه، چمباتمه زدن در کافه ‌درویشِ خیابان جنتِ مشهد، شعر نوشتن و سیگار کشیدن بوده است. جمعی که فضای جلسات شعر هم قبول‌شان نمی‌کرد، جوان‌های ناآرامی که ادبیات دست‌شان را گرفته بود، اما اگر پیش می‌آمد از کتک‌کاری و گرفتن حق‌شان هم ابایی نداشتند. خودش گفته است: «بیش‌تر از کتاب‌های شناخته شده، سنگ آفتاب، ترجمه‌ی احمد میرعلایی، و لورکا و مارگوت بیکل، ترجمه‌های احمد شاملو و ناظم حکمت ترجمه‌ی رضا سیدحسینی و جلال خسروشاهی را می‌پسندم. و فکر می‌کنم خیلی خوب از پس اثر برآمده‌اند. ترجمه‌های احمد شاملو که خود نام بازآفرینی را به آن‌ها می‌دهد بسیار راضی‌کننده است.»

✍️از متن گزارشی به قلم سلمان نظافت یزدی درباره‌ی غلامرضا بروسان. اندیشه پویا ۹۳.
✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍فیلترینگ، فیلترشکن و تصمیم سخت یک پدر

برای آراد، پسر یازده ساله‌ام فیلترشکن گرفته‌ام. به عنوان یک پدر تصمیم سختی گرفتم اما وقتی تعداد وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که به درستی می‌تواند از آن‌ها استفاده کند بیشتر از اپلیکیشن‌هایی است که نباید از آن‌ها استفاده کند، مجبور هستم این کار را انجام دهم تا بتواند با پیام‌رسان‌ها و اپلیکیشن‌های موردنیازش کار کند. فیلترشکن آراد همیشه فعال است و نمی‌توانم بگویم که از آن استفاده نکن و با این شرایط نمی‌توانم مطمئن باشم محتوایی که در اختیار فرزند یازده‌ ساله‌ام قرار می‌گیرد محتوای مناسبی داشته باشد. در سراسر دنیا محتواهایی که مناسب افراد در سنین خاص نیست فیلتر می‌شود تا دولت‌ها از کودکان و نوجوانان محافظت کنند. اما آنچه امروز در ایرانِ ما رخ می‌دهد باعث سهولت دسترسی این قشر حساس به محتوای نامناسب شده است. می‌دانم که پلتفرمی چون یوتیوب امروز یک ابزار آموزشی برای نسل زد و آلفا است و وقتی ابزار مفیدی چون یوتیوب فیلتر است، به جای اینکه محتوای نامناسب آن برای سنین خاص فیلتر شود، و راه دسترسی به تمام پلتفرم مسدود شده، من به عنوان پدر ناچارم فیلترشکن برای فرزندم فعال کنم تا به محتوای آموزشی مورد نیازش دست پیدا کند.
سال‌ها پیش تصمیمی گرفته شده و حالا با وجود این نتایج منفی از آن بازنمی‌گردیم. می‌شود شجاعت پیدا کنیم و بپذیریم تصمیمات اشتباهی مثل مازوت‌سوزی و ممنوعیت واردات کالا و فیلترینگ، اشتباه بوده و پس از این پذیرش تصمیم‌مان را اصلاح کنیم و قوانین ناکارآمد را تغییر دهیم؟ به عنوان یک پدر و به عنوان یک فعال کسب‌وکارهای نوآور از آن‌هایی که در وزارت ارتباطات، شورای عالی فضای مجازی و سایر بخش‌های مرتبط حضور دارند توقع دارم زمانی که به صورت منطقی و تخصصی می‌دانند و پذیرفته‌اند که فیلترینگ کمکی به حفاظت از ما نکرده، بگویند که این تصمیم غلط بوده است.

✍️به قلم مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی کالا درباره‌ی فیلترینگ. متن کامل در اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍فروغی و ساختن غیرت ملی📍

محمدعلی فروغی اقدامات عملی و علمی متنوعی را برای شناسایی فردوسی به ایرانیان انجام داد و حتا گفته بود که بر همه‌ی ایرانیان واجب است که شاهنامه‌ی فردوسی را مطالعه کنند. علّت توجه و علاقه‌ی افزون فروغی به فردوسی و شاهنامه چه بود؟

ذکاءالملک در یکی از نامه‌ها به برادرش ابوالحسن‌خان در سال 1307 می‌نویسد اگر کسی بخواهد کل شاهنامه را با آن حجم چاپ کند هم قیمتش بالا می‌شود هم مردم حوصله پیدا نمی‌کنند بخوانند، پس ناچار متروک و مهجور می‌ماند و باید آن را تلخیص کرد. حتا برای این‌که شاهنامه ارزان‌تر چاپ شود تا همه بتوانند تهیه کنند به فکر می‌افتد عواطف را کنار بگذارند و در استانبول که مخارج چاپ کتب کم‌تر است آن را به طبع برسانند. فروغی دو بار دست به تهذیب و تلخیص شاهنامه زد. بار نخست به مناسبت کنگره هزاره‌ی فردوسی خلاصه‌ی شاهنامه‌ی فردوسی را در دو جلد در 1313 چاپ کرد (با همکاری مجتبی مینوی) و بار دوم در سال آخر عمرش منتخب شاهنامه برای دبیرستا‌ن‌ها را نشر داد (با همکاری حبیب یغمایی). مقالاتی مهم هم درباره‌ی فردوسی و شاهنامه نوشت . فروغی با استمداد از شاهنامه یا شاهکارهای دیگر می‌خواست به تعبیر خودش «غیرت ملی» ایجاد کند و حس وطن‌خواهی ملت را بیدار سازد. در یکی از نامه‌هایش به مخبرالسلطنه از آنکارا می‌نویسد ما باید به فکر کردستان باشیم و اصلاً نباید مانند ترک‌ها در پی انقراض کردها برآییم. باید به مهربانی آن‌ها را از تربیت ایرانی برخوردار کنیم و این کار برای ما آسان‌تر است تا ترک‌ها. چون کردها هم زبان و نژادشان ایرانی است هم به شاهنامه و داستان‌های ملی آن علاقه دارند و با توسل به همین شاهنامه باید این غیرت ملی را در آن‌ها ایجاد یا تقویت کرد. به متون مهم فارسی جز علاقه‌ی شخصی، نگاه دولتمردانه داشت. جز دغدغه‌های ادبی و زیباشناسانه می‌خواست با ترویج آن‌ها بهره‌ای بزرگ‌تر عاید ایران کند. دنبال این بود که ملت بسازد. افکار عمومی ایجاد کند و از آن به نفع کشور بهره گیرد.

✍️از متن گفت‌وگو با محمدافشین وفایی درباره‌ی کنگره‌ی هزاره‌ی فردوسی. اندیشه پویا ۹۳

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya

📍حضور ایران در لبنان؛ قبل و بعد از انقلاب ۵۷📍

این روزها که کتاب شما منتشر شده و در میانه‌ی بحران جنگ در لبنان و فلسطین نیز هستیم، این موضوع بسیار نقل می‌شود که حمایت ایران از شیعیان لبنان، ریشه‌ای تاریخی دارد؛ زیرا شاه هم از شیعیان لبنان حمایت می‌کرد. در کنار هاشورهای مشترک، تفاوت‌های حضور منطقه‌ای ایران در عصر پهلوی و سال‌های اخیر چیست؟
در طراحی، تدوین، عملیاتی کردن و هدایت روابط ایران با گروه‌های غیردولتی در لبنان، شباهت‌های بسیار زیادی میان این دوره و آن دوره می‌بینیم. اما اگر به عمق موضوع بنگریم، یعنی به انگیزه‌ها و پیامدها توجه کنیم، متوجه تفاوت‌های آشکاری می‌شویم. چنان‌که گفتم در هر دو ساختار، روابط با گروه‌های غیردولتی توسط نهادهای امنیتی و نظامی مدیریت شده‌اند. در هر دو ساختار، از گروه‌هایی حمایت شده که متحدان شبه‌طبیعی ایران هستند؛ یعنی شیعه یا ایرانی‌تبارند. اما نیت‌ها و دلایل و پیامدها متفاوت است. ایران پهلوی از زمانی این حمایت‌ها را آغاز کرد که عراق به صورت جدی و مستقیم تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال برد و جمال‌عبدالناصر از واژه‌ی جعلی خلیج عربی در توصیف خلیج فارس استفاده کرد و حساسیت‌هایی درباره‌ي جزایر سه‌گانه‌ی ایرانی ایجاد شده بود. کشتی‌های جنگی مصری تا بندر فاو آمدند و می‌دانیم که ارتش مصر تا قبل از شکست از اسرائیل یک نیروی نظامی زبون نبود. شاه با یک انگیزه‌ي ژئوپولیتیک و برای مهار تهدیدات ژئوپولیتیکی که محور پان‌عربی ایجاد کرده بود، به حمایت نظامی و سیاسی از کردها و حمایت غیرمستقیم مالی از شیعیان لبنان پرداخت. اما حمایت ایران از گروه‌های شیعی پس از پیروزی انقلاب صرفاً بر اساس استراتژی مهار نبود و کم‌تر انگیزه‌ی ژئوپولیتیک داشت، بلکه دلایل ایدئولوژیک داشت. انگیزه‌ی نخستین انقلابیون ایران در حمایت از گروه‌های شیعی، صدور انقلاب بود نه استراتژی مهار. یعنی می‌خواستند با کمک به چنین گروه‌هایی، تجربه‌ي انقلاب اسلامی را در دیگر کشورهای مسلمان تکرار کنند. در سال‌های بعد، وقتی ایده‌ها و آرمان‌های ایدئولوژیک با واقعیت سخت ژئوپولیتیک تصادم پیدا کرد، به تدریج غلظت شعارگرایی پایین آمد و گفته شد که محور مقاومت به‌خصوص در لبنان و عراق، با هدف مهار تهدیدات اسرائیل و امریکا علیه ایران ایجاد شده است. بنابراین انگیزه‌ی نخستین ایدئولوژیک بود، اما بعدها تفسیر ژئوپولیتیک پیدا کرد. در واقع انگیزه‌ي جمهوری اسلامی از این دست حمایت‌ها، ژئوکالچرال است؛ یعنی با تکیه بر ایدئولوژی و قرابت‌های مذهبی و فرهنگی و آرمانی در یک منطقه‌ی جغرافیایی به هدف مشخصی برسیم. شاه، درست یا نادرست، با یک نگاه رئالیستی، کردهای عراق را یک ابزار برای تامین منافع ژئوپولیتیک ایران می‌دید. پس وقتی منافع ایران ایجاب کرد، با بی‌رحمی و خونسردی به حمایت از کردها پایان داد. اما اگر امروز در حمایت از گروه‌های شیعی نگاه ایدئولوژیک داشته باشید و آن‌ها را برادر و هم‌سرنوشت خود بدانید، مسئله متفاوت می‌شود و نمی‌توان با آن‌ها به دید رئالیستی و صرفاً براساس منافع خود برخورد کرد. بنابراین با اینکه سیاست‌ها در ظاهر شبیه هستند، چون انگیزه‌ها متفاوت بوده‌اند، پیامدها نیز متفاوت می‌شوند. 

✍️از متن گفت‌وگوی علی ملیحی با آرش رئیسی‌نژاد، نویسنده‌ی کتاب «شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه». اندیشه پویا ۹۳.

✨برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۹۳، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya