هوش مصنوعی و آموزش
پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور/ بیانیه مفهومی یونسکو برای روز جهانی آموزش 2025
برگردان: محمدرضا نیک نژاد، روزنامه شرق، 7 بهمن 1403
توضیح مترجم: چند سالی هست که یونسکو 24 ژانویه برابر پنج بهمن را به عنوان روز جهانی آموزش برگزیده و این روز را برای گرامی‌داشت و پرداختن به «آموزش» به عنوان بنیادی‌ترین عامل در توسعه‌ی انسانی اعلام کرده‌است. هر سال در این روز بیانیه‌ای می‌دهد، شعار یا تمی تعیین و برنامه‌های ویژ‌ای برگزار می‌کند. شعار یا تیم امسال یونسکو برای این روز: "هوش مصنوعی و آموزش؛ پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور"* است. متن زیر بیانیه مفهومی روز جهانی آموزش در 2025 است.
با قدرتمند شدن ساختارهای مبتنی بر رایانه و هوش مصنوعی، اغلب مرزهای میان خواست انسان و عملکرد ماشین-محور محو شده‌اند. این رویداد پرسش‌های مهمی درباره چگونگی پاسداری، و به شکل آرمانی، ارتقای عامل انسانی در دوره شتاب فناوری و گسترش خودکارسازی امور را پدید می‌آورد.
روز جهانی آموزشِ 2025 با شعار – هوش مصنوعی و آموزش: پاسداشت عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور- به بررسی این جستار خواهد پرداخت که آموزش چگونه می‌تواند به مردم کمک کند تا هوش مصنوعی را درک و در اختیار گیرند و مطمئن شوند که کنترل این سطح تازه از فناوری را همچنان در دست دارند و همچنان بتوانند آن را به سوی هدف‌های مورد نظر راهبری کنند؛ [مسیری] که به حقوق بشر احترام می‌گذارد و پیشرفت را به سوی هدف‌های توسعه پایدار پیش می‌برد.
هوش مصنوعی و خودکارسازی امور در آموزش
بر پایه بررسی‌های تازه، در کشورهای با درآمد بالا، بیش از دو/سوم دانش‌آموزان دبیرستانی از ابزارهای هوش مصنوعی مولد در راستای «خودکارسازی» تکمیل تکلیف‌های درسی استفاده می‌کنند. همچنین آموزگاران و مدرسه‌ها هوش مصنوعی را در مسیر ارزیابی و پاسخگویی به کار دانش‌آموزان هدایت می‌کنند. مسیرهای یادگیری، که به شکل سنتی بوسیله آموزگاران انسانی و کارشناسان توسعه‌ی برنامه درسی برگزیده و مشخص شده‌است، به شکل فزاینده‌ای بوسیله ماشین‌های دارای هوش مصنوعی تعیین می‌شوند. در آموزش عالی، هوش مصنوعی در همه چیز، از آموزش گرفته تا فرآیند‌های پذیرش و ارائه‌ی گوهینامه نقش دارند. همچنین ابزارهای هوش مصنوعی به واکاوی مجموعه‌ی داده‌های آموزشی گسترده کمک می‌کنند تا از تخصیص منابع آگاه شوند و بر تصمیم‌گیری‌ها تاثیر بگذارند؛ تصمیم‌گیری‌هایی همچون بکارگیری آموزگاران، برنامه‌ریزی تقویم‌های دانشگاهی، ارائه راهنمایی‌های شغلی و مشاوره و پیش‌بینی ترک تحصیل. همچنین هوش مصنوعی بر جهان کار و نیازهای مهارتی، افزایش مهارت و مهارت‌یابی‌های تازه تاثیر می‌گذارد. در نهایت، درک این که چگونه خودکارسازی و تحلیل‌های ماشینی سودمند هستند، وظیفه‌ی آموزش است. برای تقویت همسویی تصمیم‌های ماشینی با خواسته‌ها و ارزش‌های انسان و موکول کردنِ انتخاب ماشین به پس از قضاوت انسان در زمان وجود ابهام، نیاز به پژوهش‌های گسترده‌تری است. همچنین روشن کردن چگونگی حفظ مسیرهای پاسخگویی برای کارهای انجام شده بوسیله ماشین‌ها، چه در درون و چه در بیرون ساختار آموزش، وظیفه‌ی فوری‌ای است که آموزش و پژوهش می‌تواند به حل آن یاری رساند.
آموزش برای توسعه شایستگی‌های هوش مصنوعی
آموزش نقش بنیادینی در یاری رساندن به افراد و گروه‌ها دارد تا مشخص کنند که چه وظیفه‌هایی باید به هوش مصنوعی سپرده شود و چه وظیفه‌هایی باید محکم در دستان انسان باقی بماند. انجام این تصمیم‌ها نیازمند درک هوش مصنوعی است- اصولی درباره چگونگی عملکرد این فناوری، توانایی‌های کنونی و در حال پیشرفتِ دائم، نقطه‌های قوت، محدودیت‌ها و خطرهای آن. سامانه‌های آموزشی در سراسر جهان به درستی به روز می‌شوند تا به آموزگاران و همچنین به یادگیرندگان کمک کنند تا شایستگی‌های هوش مصنوعیِ مورد نیاز برای پیشروی در جهانی را که شاید هوش مصنوعی در آن بیشتر و بیشتر فراگیر می‌شود، توسعه دهند. چارچوب‌های شایستگی یونسکو برای دانش‌آموزان و آموزگاران نقشه‌ی راه ارائه می‌دهد. آن‌ها تاکید می‌کنند که سواد هوش مصنوعی نیازمند پرورش درک فنی و همچنین دانش انتقادی و اخلاقی از ابزراهای هوش مصنوعی است. آموزش، به آموزگاران و فراگیران کمک می‌کند تا نه تنها بپرسند که یک ابزار چگونه کار می‌کند و به چه هدفی می‌رسد، بلکه [باید بپرسند] که این ابزار در مورد چه کسی بکار برده می‌شود. توسعه شایستگی‌های هوش مصنوعی به همه یادگیرندگان کمک می‌کند تا مطمئن شوند که عاملیت و خواست انسانی، حتی با ادامه پیشرفت فناوری، حفظ می‌شود.
هدف‌های روز جهانی آموزش 2025:
• بررسی احتمال‌های تازه‌یِ ارائه شده بوسیله هوش مصنوعی، به ویژه برای آموزش، یادگیری، ارزیابی و مدیریت آموزشی.
پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور/ بیانیه مفهومی یونسکو برای روز جهانی آموزش 2025
برگردان: محمدرضا نیک نژاد، روزنامه شرق، 7 بهمن 1403
توضیح مترجم: چند سالی هست که یونسکو 24 ژانویه برابر پنج بهمن را به عنوان روز جهانی آموزش برگزیده و این روز را برای گرامی‌داشت و پرداختن به «آموزش» به عنوان بنیادی‌ترین عامل در توسعه‌ی انسانی اعلام کرده‌است. هر سال در این روز بیانیه‌ای می‌دهد، شعار یا تمی تعیین و برنامه‌های ویژ‌ای برگزار می‌کند. شعار یا تیم امسال یونسکو برای این روز: "هوش مصنوعی و آموزش؛ پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور"* است. متن زیر بیانیه مفهومی روز جهانی آموزش در 2025 است.
با قدرتمند شدن ساختارهای مبتنی بر رایانه و هوش مصنوعی، اغلب مرزهای میان خواست انسان و عملکرد ماشین-محور محو شده‌اند. این رویداد پرسش‌های مهمی درباره چگونگی پاسداری، و به شکل آرمانی، ارتقای عامل انسانی در دوره شتاب فناوری و گسترش خودکارسازی امور را پدید می‌آورد.
روز جهانی آموزشِ 2025 با شعار – هوش مصنوعی و آموزش: پاسداشت عامل انسانی در جهان خودکارسازی امور- به بررسی این جستار خواهد پرداخت که آموزش چگونه می‌تواند به مردم کمک کند تا هوش مصنوعی را درک و در اختیار گیرند و مطمئن شوند که کنترل این سطح تازه از فناوری را همچنان در دست دارند و همچنان بتوانند آن را به سوی هدف‌های مورد نظر راهبری کنند؛ [مسیری] که به حقوق بشر احترام می‌گذارد و پیشرفت را به سوی هدف‌های توسعه پایدار پیش می‌برد.
هوش مصنوعی و خودکارسازی امور در آموزش
بر پایه بررسی‌های تازه، در کشورهای با درآمد بالا، بیش از دو/سوم دانش‌آموزان دبیرستانی از ابزارهای هوش مصنوعی مولد در راستای «خودکارسازی» تکمیل تکلیف‌های درسی استفاده می‌کنند. همچنین آموزگاران و مدرسه‌ها هوش مصنوعی را در مسیر ارزیابی و پاسخگویی به کار دانش‌آموزان هدایت می‌کنند. مسیرهای یادگیری، که به شکل سنتی بوسیله آموزگاران انسانی و کارشناسان توسعه‌ی برنامه درسی برگزیده و مشخص شده‌است، به شکل فزاینده‌ای بوسیله ماشین‌های دارای هوش مصنوعی تعیین می‌شوند. در آموزش عالی، هوش مصنوعی در همه چیز، از آموزش گرفته تا فرآیند‌های پذیرش و ارائه‌ی گوهینامه نقش دارند. همچنین ابزارهای هوش مصنوعی به واکاوی مجموعه‌ی داده‌های آموزشی گسترده کمک می‌کنند تا از تخصیص منابع آگاه شوند و بر تصمیم‌گیری‌ها تاثیر بگذارند؛ تصمیم‌گیری‌هایی همچون بکارگیری آموزگاران، برنامه‌ریزی تقویم‌های دانشگاهی، ارائه راهنمایی‌های شغلی و مشاوره و پیش‌بینی ترک تحصیل. همچنین هوش مصنوعی بر جهان کار و نیازهای مهارتی، افزایش مهارت و مهارت‌یابی‌های تازه تاثیر می‌گذارد. در نهایت، درک این که چگونه خودکارسازی و تحلیل‌های ماشینی سودمند هستند، وظیفه‌ی آموزش است. برای تقویت همسویی تصمیم‌های ماشینی با خواسته‌ها و ارزش‌های انسان و موکول کردنِ انتخاب ماشین به پس از قضاوت انسان در زمان وجود ابهام، نیاز به پژوهش‌های گسترده‌تری است. همچنین روشن کردن چگونگی حفظ مسیرهای پاسخگویی برای کارهای انجام شده بوسیله ماشین‌ها، چه در درون و چه در بیرون ساختار آموزش، وظیفه‌ی فوری‌ای است که آموزش و پژوهش می‌تواند به حل آن یاری رساند.
آموزش برای توسعه شایستگی‌های هوش مصنوعی
آموزش نقش بنیادینی در یاری رساندن به افراد و گروه‌ها دارد تا مشخص کنند که چه وظیفه‌هایی باید به هوش مصنوعی سپرده شود و چه وظیفه‌هایی باید محکم در دستان انسان باقی بماند. انجام این تصمیم‌ها نیازمند درک هوش مصنوعی است- اصولی درباره چگونگی عملکرد این فناوری، توانایی‌های کنونی و در حال پیشرفتِ دائم، نقطه‌های قوت، محدودیت‌ها و خطرهای آن. سامانه‌های آموزشی در سراسر جهان به درستی به روز می‌شوند تا به آموزگاران و همچنین به یادگیرندگان کمک کنند تا شایستگی‌های هوش مصنوعیِ مورد نیاز برای پیشروی در جهانی را که شاید هوش مصنوعی در آن بیشتر و بیشتر فراگیر می‌شود، توسعه دهند. چارچوب‌های شایستگی یونسکو برای دانش‌آموزان و آموزگاران نقشه‌ی راه ارائه می‌دهد. آن‌ها تاکید می‌کنند که سواد هوش مصنوعی نیازمند پرورش درک فنی و همچنین دانش انتقادی و اخلاقی از ابزراهای هوش مصنوعی است. آموزش، به آموزگاران و فراگیران کمک می‌کند تا نه تنها بپرسند که یک ابزار چگونه کار می‌کند و به چه هدفی می‌رسد، بلکه [باید بپرسند] که این ابزار در مورد چه کسی بکار برده می‌شود. توسعه شایستگی‌های هوش مصنوعی به همه یادگیرندگان کمک می‌کند تا مطمئن شوند که عاملیت و خواست انسانی، حتی با ادامه پیشرفت فناوری، حفظ می‌شود.
هدف‌های روز جهانی آموزش 2025:
• بررسی احتمال‌های تازه‌یِ ارائه شده بوسیله هوش مصنوعی، به ویژه برای آموزش، یادگیری، ارزیابی و مدیریت آموزشی.