⚫️فرآیند شکل گیری دولت_ملت از منظر توکویل
آلکس توکویل، روند شکل گیری دولت_ملت را به عنوان یکی از فرآیندهای دوران مدرن در قرن ۱۹ می داند. وی نحوه شکل گیری دولت-ملت را مورد ارزیابی آسیب شناسانه قرار داده است. از منظر توکویل، میل به برابری انسان ها که ریشه در آرای متفکران عصر روشنگری در قرن ۱۸ اروپا دارد، فرد باوری در دوران مدرن را رونق داد.به این معنا که که در دوران باستان، افراد ذهنیتی از فرد باوری نداشتند و احساسی نیندیشیده و غریزی نسبت به وطن داشتند. اما امروزه این احساس رو به زوال رفته است. به عبارت دیگر در دوران مدرن، میهن دوستی امری عقلانی و مصلحت گرایانه است و نفع فرد از اجتماع مهم تر شده است. افراد در رونق دادن به اقتصاد کشور شرکت می کنند چون باعث رونق فردی می شود. وی در ادامه چگونگی ارتباط بین دین و حکومت را مطرح می کند. از منظر وی دین در دوران باستان پیوندی تنگاتنگ با میهن و حکومت داشت در صورتی که در دوران مدرن نهاد دین از نهاد حکومت تفکیک شده است. او نه فقط از تفکیک نهاد دین از دولت بلکه از عدم دخالت دولت در دین دفاع می کند و از این زاویه به دولت برآمده از انقلاب فرانسه در مقایسه با رفتار دولت برآمده از انقلاب آمریکا، انتقاد می کند و عمل دولت برآمده از انقلاب فرانسه را که در امور کلیسا دخالت های محدود کننده داشت، نمی پسندد.
به رغم دیدگا مثبت توکویل از فرآیند شکل گیری دولت-ملت، او ظهور دو پیامد منفی را در این روند تشخیص می دهد: یکی شکل گیری دولتی متمرکز است. میل به برابری در جامعه باعث می شود که دولت قدرت تمام نهادها و سازمان های سلسله مراتبی مستقل از حکومت را، به عنوان دفاع از فرد، در خود جذب کند و خطر شکل گیری استبداد اکثریت بر اقلیت در دولت-ملت جدی می شود. پیامددوم این است که در دولت-ملت ممکن است تعداد شهروندان گوشه گیر و آسیب پذیر افزایش بیابد، زیرا افرادی که از تعلقات پیشین در جریان شکل گیری دولت ملی آزاد می شوند لزوما به جای تعلقات پیشین با تعلقات مدنی خود را هویت یابی نمی کنند. این افراد رها شده ممکن است سیاهی لشکر ناسیونالیست های افراطی در دولت ملی شوند و باعث بی ثباتی های پی در پی در جامعه بشوند. دو پیامد منفی مذکور (که با یکدیگر همپوشانی نیز دارند) می تواند به تقویت دولت علیه جامعه و فرد بیانجامد. در پایان باید به این نکته توجه کرد که به رغم آسیب شناسی دقیقی که توکویل از فرآیند دولت-ملت ارائه می دهد، تمایل ندارد که دولت-ملت را ویران کند. از نظر او شکل گیری دولت-ملت در دوران مدرن و با توجه به مقتضیات زندگی مدرن گریز ناپذیر است. وی معتقد است که آزادی مدرن، هم مستلزم استقلال فردی و هم مستلزم مشارکت در زندگی سیاسی است. به بیان دیگر او شفای درد را در مشارکت آگاهانه و مسئولانه سیاسی شهروندان و تقویت ساز و کارهای دموکراسی پارلمانی در جامعه می دید.
منبع: جلائی پور، حمیدرضا (۱۳۸۵)، «اندیشه دوتوکویل؛ رهایی بخش ایمان مذهبی در جامعه مدرن»، تهران، مطالعات فرهنگی، شماره ۲٫
⚖️ @Book_L_P
آلکس توکویل، روند شکل گیری دولت_ملت را به عنوان یکی از فرآیندهای دوران مدرن در قرن ۱۹ می داند. وی نحوه شکل گیری دولت-ملت را مورد ارزیابی آسیب شناسانه قرار داده است. از منظر توکویل، میل به برابری انسان ها که ریشه در آرای متفکران عصر روشنگری در قرن ۱۸ اروپا دارد، فرد باوری در دوران مدرن را رونق داد.به این معنا که که در دوران باستان، افراد ذهنیتی از فرد باوری نداشتند و احساسی نیندیشیده و غریزی نسبت به وطن داشتند. اما امروزه این احساس رو به زوال رفته است. به عبارت دیگر در دوران مدرن، میهن دوستی امری عقلانی و مصلحت گرایانه است و نفع فرد از اجتماع مهم تر شده است. افراد در رونق دادن به اقتصاد کشور شرکت می کنند چون باعث رونق فردی می شود. وی در ادامه چگونگی ارتباط بین دین و حکومت را مطرح می کند. از منظر وی دین در دوران باستان پیوندی تنگاتنگ با میهن و حکومت داشت در صورتی که در دوران مدرن نهاد دین از نهاد حکومت تفکیک شده است. او نه فقط از تفکیک نهاد دین از دولت بلکه از عدم دخالت دولت در دین دفاع می کند و از این زاویه به دولت برآمده از انقلاب فرانسه در مقایسه با رفتار دولت برآمده از انقلاب آمریکا، انتقاد می کند و عمل دولت برآمده از انقلاب فرانسه را که در امور کلیسا دخالت های محدود کننده داشت، نمی پسندد.
به رغم دیدگا مثبت توکویل از فرآیند شکل گیری دولت-ملت، او ظهور دو پیامد منفی را در این روند تشخیص می دهد: یکی شکل گیری دولتی متمرکز است. میل به برابری در جامعه باعث می شود که دولت قدرت تمام نهادها و سازمان های سلسله مراتبی مستقل از حکومت را، به عنوان دفاع از فرد، در خود جذب کند و خطر شکل گیری استبداد اکثریت بر اقلیت در دولت-ملت جدی می شود. پیامددوم این است که در دولت-ملت ممکن است تعداد شهروندان گوشه گیر و آسیب پذیر افزایش بیابد، زیرا افرادی که از تعلقات پیشین در جریان شکل گیری دولت ملی آزاد می شوند لزوما به جای تعلقات پیشین با تعلقات مدنی خود را هویت یابی نمی کنند. این افراد رها شده ممکن است سیاهی لشکر ناسیونالیست های افراطی در دولت ملی شوند و باعث بی ثباتی های پی در پی در جامعه بشوند. دو پیامد منفی مذکور (که با یکدیگر همپوشانی نیز دارند) می تواند به تقویت دولت علیه جامعه و فرد بیانجامد. در پایان باید به این نکته توجه کرد که به رغم آسیب شناسی دقیقی که توکویل از فرآیند دولت-ملت ارائه می دهد، تمایل ندارد که دولت-ملت را ویران کند. از نظر او شکل گیری دولت-ملت در دوران مدرن و با توجه به مقتضیات زندگی مدرن گریز ناپذیر است. وی معتقد است که آزادی مدرن، هم مستلزم استقلال فردی و هم مستلزم مشارکت در زندگی سیاسی است. به بیان دیگر او شفای درد را در مشارکت آگاهانه و مسئولانه سیاسی شهروندان و تقویت ساز و کارهای دموکراسی پارلمانی در جامعه می دید.
منبع: جلائی پور، حمیدرضا (۱۳۸۵)، «اندیشه دوتوکویل؛ رهایی بخش ایمان مذهبی در جامعه مدرن»، تهران، مطالعات فرهنگی، شماره ۲٫
⚖️ @Book_L_P