زیبایی بی‌بدیل و عمق احساسات در قطعه «گنجشک پریده» محسن چاوشی ما را واداشت نگاهی دوباره به غزل ۴۹۴ سعدی بیاندازیم. شعری که در آن، شاعر با زبانی پر از لطافت و دلتنگی، از عشقِ ناکام خود سخن می‌گوید.

با توجه به گفته استاد کاکاوند، در این شعر سعدی برخلاف حافظ که معشوق را با طعنه و کنایه مورد خطاب قرار می‌دهد، با دل‌انگیزی و شیرینی کلام از معشوق انتقاد می‌کند، بی‌آنکه او را دلگیر کند. و این شیرینی کلام در حقیقت همان هنر سعدی است که از او شاعری بزرگ و دلنشین می‌سازد.

سعدی در این غزل با طرح سوالی تلخ از معشوق (این بود وفاداری و عهد تو ندیده؟) نشان می‌دهد که از وفاداری خود ناامید است و از خیانت معشوق در عذاب است. شاعر از کوی معشوق می‌گوید که در آنجا معروف است، اما از روی معشوق محروم مانده، و این تضاد بین شهرت و محرومیت، احساس تنهایی و ناامیدی عاشق را به خوبی به تصویر می‌کشد.

یکی از جلوه‌های زیبای این قطعه، اشاره به «گرگ دهن‌آلوده» است که به نحوی نمادین، از خیانت معشوق و سرنوشت تلخ عشق سخن می‌گوید؛ این جادوی سعدی‌است که مخاطب را وادار می‌کند برای نماد پلیدی (گرگ) دل بسوزاند!
در ادامه، شاعر از تلاش‌های بی‌فایده‌اش برای رسیدن به معشوق سخن می‌گوید و خود را در موقعیتی می‌بیند که همچون «طفلِ دوان در پی گنجشکِ پریده»، بی‌هدف و بی‌نتیجه به دنبال رویایی شیرین بوده است.

این قطعه، نمونه‌ای برجسته از هنر بیبدیل سعدی در بیان درد و شیدایی عاشقانه است و همچنان می‌تواند ما را در ره عشق یاری می‌کند.