🔴 ستم در محاسبه اولین حقوق بازنشستگی
ظلم قانونیِ تامین اجتماعی به بازنشستگان از همان روز اول و هنگام محاسبه اولین حقوق ماهیانه بازنشستگی آغاز می شود. ماده 77 قانون تامین اجتماعی میزان مستمری بازنشستگی را این گونه تعریف می کند:
یک سی ام متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه.
تبصره: متوسط مزد یا حقوق عبارت است از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده که براساس آن حق بیمه پرداخت گردیده ظرف آخرین دو سال پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار.
معنای ساده و کلی دستور العمل بالا این است: بخش مهمی از مزد واقعی کارگر یعنی مزایای مزدی کنار گذاشته شده و در تعیین حقوق بازنشستگی مورد محاسبه قرار نمی گیرد؛ اولین گام ظلم.
در گام دوم به کمک فرمول قید شده در تبصره، که بر متوسطِ (میانگین) دو سالِ آخر دلالت دارد، عملا همان مزد پایه نیز کاهش داده می شود. در توضیح بیشتر باید گفت: در پنج دهه گذشته، در نتیجه سیاست های اقتصادی، همواره نرخ تورم از 25% بیشتر بوده است. نرخ تورم مثلا 30% به معنیِ افزایش 30 درصدیِ قیمت کالاها است در نتیجه از قدرت خرید یا "مزد و حقوق واقعی" به همین نسبت کم می شود. برای جبران نسبی این کاهش در پایان سال عدد ریالیِ مزد یا "مزد اسمی" کارگران شاغل و حقوق بازنشستگان را نسبت به سال قبل مقداری افزایش می دهند.
فرض کنیم در سال(فرضی) 1400 حداقل مزد 100 تومان و مزد آقای "الف" 1.5 برابر حداقل مزد یعنی 150 تومان و تورم نیز 30% است. باز هم فرض کنیم در سال بعد (1401) همه مزد و حقوق ها به اندازه نرخ تورم (30%) افزایش یافته؛ یعنی حداقل مزد 130 تومان و مزد آقای الف باز هم 1.5 برابر حداقل یعنی 195 تومان تعیین شده باشد. وقتی مزد اسمی (عدد ریالی مزد) به اندازه تورم زیاد می شود به این معناست که قدرت خرید به اندازه قدرت خرید سال گذشته حفظ شده است. یعنی با 195 تومان می توانی همانقدر کالا خرید کنی که سال قبل با 150 تومان می توانستی! به گفته دیگر "مزد واقعی" شما افزایش نیافته است.
حالا، با این فرض، که آقای الف در تمام ماه های دو سال آخر نه غیبت یا کسری کار داشته که دریافتی او کمتر از 1.5 برابر و نه گاهی اضافه کاری کرده که دریافتی او از 1.5 برابر بیشتر بشود، مجموع مزدِ دو سال یا بیست و چهار ماه آخر و بعد متوسط دو سال و بالاخره مستمری او را حساب کنیم:
مجموع مزد دو سال آخر = جمع مزد سال 1401 + جمع مزد سال 1400
تومان 140,4 = (195 × 12) + (150 ×12)
حالا اگر مجموع دو سال را بر بیست و چهار تقسیم کنیم متوسط مزد دو سال آخر بدست می آید.
متوسط مزد ماهیانه دو سال آخر = 24 ÷ مجموع مزد دو سال آخر
تومان 5,172 = 24 ÷ 140,4
اگر متوسط مزد دو سال آخر را بر 30 تقسیم کنیم حقوق یک روز و حاصل را در تعداد سال های بیمه پردازی (در اینجا سی سال) ضرب کنیم حقوق یک ماه آقای الف معلوم می شود.
مستمری یا حقوق بازنشسته = تعداد سالهای بیمه‌پردازی × (30 ÷ متوسط مزد دو سال آخر)
مستمری ماهانه آقای الف تومان 5,172 = 30 × (30 ÷ 5,172)
نکته باریک در دومین گام: در حالی که مزد آقای الف در تمامی ماه های دو سال آخر همیشه 1.5 برابر حداقل مزد بوده، میانگین بدست آمده 172.5 تومان و کمتر از 1.5 برابر حداقل مزد استخراج می شود! در این مثال 1.32 برابر حداقل مزد. این همان نسبتی است که به آن ضریب برقراری مستمری گفته می شود و در این روش تقریبا 17.4% کمتر از میانگین واقعی است. این فروکاهش مستمری در واقع اجحاف محاسباتی و سرکوب سیستماتیک مستمری هاست که هیچ توجیه منطقی ندارد و برای تغییر آن باید مبارزه کرد.
راه گریز از این ظلم سیستماتیک این است که هنگام برآورد متوسط دو سال آخر، به جای عدد ریالی یا مزداسمیِ 24 ماهِ آخرِ هر کارگر "ضریب حقوق" یا نسبتِ مزد پایه هر ماه به حداقل مزد همان سال در نظر گرفته شود:
مجموع ضرایب دو سال آخر مزد یا حقوق = جمع ضریب‌های سال دوم + جمع ضریب‌های سال اول
36 = 5,1 × 24 = )5,1 ×12 (+ )5,1 × 12(
میانگین ضریب مزدی دو سال آخر = 24 ÷ مجموع ضرایب دو سال آخر
ضریب برقراری مستمری = 5,1 = 24 ÷ 36
یعنی حقوق ماهانه این مستمری بگیر همواره باید 1.5 برابر حداقل مزد هر سال باشد.
به این ترتیب در راستای اجرای ماده 96 قانون تامین اجتماعی، همواره ضریب حقوق هر بازنشسته نسبت به حداقل مزد همان سال ثابت است و حقوق تمامی بازنشستگان دست کم به نسبت افزایش حداقل مزد افزایش می یابد.
کاظم فرج الهی
چاره کارگران و زحمتکشان وحدت و تشکیلات است.
سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه
۸ دی ۱۳۰۳
https://twitter.com/VahedSyndicatehtps://www.instagram.com/vahedsyndica/vsyndica@gmail.com
https://t.me/vahedsyndica@Vahed_Syndica
