اگر شغل و درآمدی نباشد، و مردم در شرایط ریاضتی قرار بگیرند، یعنی جامعه به سمت بقای حداقلی و روشهای جایگزین برای تأمین نیازهای اساسی میرود. اینجاست که اقتصاد غیررسمی، کارهای خودکفایی، و مدلهای اشتراکی اهمیت پیدا میکنند.
۱. کار در بازارهای غیررسمی و اقتصاد خاکستری
وقتی اقتصاد رسمی از کار میافتد، بازارهای غیررسمی و زیرزمینی رشد میکنند. افراد میتوانند از این بازارها برای کسب درآمد استفاده کنند:
دلالی و خرید و فروش اجناس دست دوم (مثلاً از سایتهایی مثل دیوار، شیپور، یا حتی اینستاگرام).
خدمات فنی و تعمیرات (مثل برقکاری، لولهکشی، مکانیکی، تعمیر موبایل و لپتاپ).
فروش محصولات خانگی (مثل غذا، لباس، بدلیجات، یا هر محصول دستساز).
قاچاق معکوس (خرید از بازار داخل و فروش به کشورهای همسایه مثل عراق و افغانستان).
۲. سیستمهای مبادلهای و اقتصاد بدون پول
وقتی پول بیارزش شود، مردم بهجای خرید با پول، سیستم تهاتر (مبادله کالا با کالا) را اجرا میکنند:
مبادله خدمات (مثلاً یک نفر لولهکشی میکند و در عوض، از نانوایی نان میگیرد).
گروههای محلی برای اشتراکگذاری منابع (چند نفر با هم مایحتاجشان را تهیه و تقسیم کنند).
ایجاد تعاونیهای مردمی که بتوانند نیازهای اساسی را مستقیم و بدون واسطه تأمین کنند.
۳. کارهای کوچک ولی درآمدزا
در شرایطی که بازار رسمی از کار میافتد، کارهای کوچک اما نقدی بیشترین ارزش را دارند:
پیک موتوری و حملونقل درونشهری (به دلیل گرانی سوخت، افراد بیشتری از این سرویسها استفاده میکنند).
مشاغل خانگی مثل خیاطی، آشپزی، آرایشگری، یا حتی مراقبت از کودکان و سالمندان.
ساخت و فروش محصولات ارزان و ضروری (مثلاً ماسک، کیف، کفش دستدوز).
کسب درآمد از زباله و بازیافت (جمعآوری ضایعات آهن، پلاستیک، و کاغذ برای فروش).
۴. کاهش هزینههای زندگی به سبک بحرانزدهها
زندگی اشتراکی (چند خانواده در یک خانه، یا همخانه شدن با دوستان).
مهاجرت به روستاها و شهرهای کوچک که هزینههای زندگی در آنها کمتر است.
کاشت محصولات غذایی در خانه یا باغچه برای کاهش هزینه خوراک.
خرید عمده و اشتراکی (مثلاً چند نفر با هم گوشت بخرند و تقسیم کنند).
۵. استفاده از کمکهای خیریه و شبکههای حمایتی
در دورانهای سخت، مساجد، انجمنهای خیریه، و گروههای خودجوش مردمی نقش مهمی در تأمین غذا و کمک دارند.
برخی کسبوکارها یا افراد متمول، برنامههایی برای کمک به نیازمندان اجرا میکنند (مثلاً پخش غذای رایگان، خرید دارو و …).
ایجاد شبکههای اجتماعی محلی برای حمایت از یکدیگر (مثلاً یک گروه تلگرامی برای کمکهای مردمی).
---
نتیجهگیری
اگر اقتصاد از هم بپاشد، مردم باید راههایی برای تأمین نیازهای اولیه بدون وابستگی به سیستم بانکی و دولتی پیدا کنند.
در چنین شرایطی، شبکههای اجتماعی محلی، کارهای غیررسمی، و روشهای خودکفایی کلید بقا خواهند بود.
@tgtala1