مؤسسه‌ فرهنگی‌هنری سروش مولانا

هر شب و هر سَحر تو را من به دعا بخواستم
مولانای عاشق دعاخو
✍ مهرداد رحمانی

دعا نزد مولانا با دیگران فرق دارد.

مولانا عاشق بود و عاشق به هر بهانه‌ای وصال معشوق را می‌طلبد. دعا نزد مولانا چنین بهانه‌ای است... بهانه‌ای عاشقانه.

دعا برای مولانا تنها یک عمل نیست که گاه گاه از او سر زند. دعا برای او ریسمانی است که او را از خود بیرون کشد تا برِ دوست رساند.

کلیدِ حاجت خلقانْ بدان شده‌ست دعا
که جانِ جانِ دعایی و نورِ آمینی
«دیوان شمس،  غزل ۳۰۶۳»

و این ریسمان نه از او جدا، که در جان او آویزان است... ذره ذره وجود مولانا ریسمان است. ریسمان دعا.

گویی جان مولانا و ریسمان دعا در همدیگر سرشته‌اند؛ این خوی آن گرفته و آن خوی این...
تا جایی که می‌گفت:

زِ بس دعا که بکَردم دعا شُدست وجودم
که هر که بیند رویَم، دعا به خاطرش آرَد
«دیوان شمس،  غزل ۹۰۳»

پس نزد مولانا خودِ دعا مهم است نه رد و قبول آن. مولانا فراسوی اجابت، تمنای گفتگو دارد... گفتگویی عاشقانه با دوست...

ای اَخی دَست از دعا کردن مَدار
با اجابت یا رَدِ اویَت چه کار؟
«مثنوی، دفتر ششم»
*رَد را بدون تشدید بخوانید.

اگرچه که می‌دانست همین که دعا رخ می‌دهد، خود نشان اجابت است و تا لبیک دوست نباشد، کسی به دعا نخواهد نشست... 

چون بنده آید در دعا او در نهان آمین کند
آمین او آنست کو اندر دعا ذوقش دهد.
«غزلیات شمس،  غزل ۵۲۸»

برای دعا منافعی برشمرده‌اند:

دعا خاطرِ پراکندهٔ آدمی را جمع می‌کند،
دعا به وجود آدمی یکرنگی می‌بخشد،
در دعا، آدمی خلوص خویش را باز می‌یابد.
و چنین خلوصی اگر لحظات او را فتح کند، عقده‌های روحش یک به یک گشوده خواهند شد. ناگاه چشم باز می‌کند و خود را با همهٔ جهان در آشتی می‌بیند. 

این‌ها همه هست، اما مولانا نفع‌جو نیست. مقصود او از هر چیزی، چه دعا چه غیر دعا، در جوار دوست بودن است.
مقصود او، از خود مُردن و در او زنده شدن است.

نه زِ چَپْشان چاره بود و نه زِ راست
حیله ها چون مُرد، هنگامِ دُعاست
«مثنوی، دفتر سوم»

اصلا مولانا به همین دلیل دعا را دوست دارد؛ چون دعا اعتراف به عجز است. به شکست ترفندها و چاره‌‌جویی‌ها،  منیّت و خودبینی‌ها.
 
این حال برای مولانا خواستنی است. حالی غریب که در ژرفایش بشارتی نهفته است...
بی‌چاره شو تا چاره‌گر از راه رسد.
دردمند شو تا درمانگر از راه رسد.
و ویرانه شو تا آبادگر از راه رسد.

دست اِشکسته بَرآور در دعا
سوی اِشکسته پَرد فضلِ خدا
«مثنوی،  دفتر پنجم»

زبانِ حال مولانا آن است که ای دوست، من از  صید تو ناتوانم، تو مگر آیی و مرا بِبَری... مرا در دام محبت خویش افکنی... 

و مولانا تمامِ خویش را درمی‌بازد،
و یکسره از خویش برمی‌خیزد؛ تا جا برای او باز شود...

و چه منظره‌ای...

دهان او به دعا می‌جنبد اما خداست که می‌گوید.

آن دعایِ بی‌خودانْ خودْ دیگرَست
آن دعا زو نیست، گفتِ داورَست
آن دعا حق می‌کند چون او فناست
آن دعا و آن اجابت از خداست
«مثنوی، دفتر سوم»

این بار اوست که هم دعا می‌کند و هم اجابت... و مولانا هست اما نیست...

و خدای مولانا از این هم کریم‌تر است...

کرم او را ببینید که «بی هیچ دعاگویی، عالم شده پرآمین»..
که ناگفته دعا استجابت می‌کند و به انتظار دعا نمی‌ماند. او دل‌ها را هر دمی گشایش می‌دهد.

ای دعا ناگفته از تو مُستجاب
داده دِل را هر دَمی صد فتحِ باب
«مثنوی،  دفتر پنجم»

#سروش_مولانا
#مهرداد_رحمانی
@sorooshemewlana
@mehrdad_rahmani4

.
📌 سروش مولانا در کانال اختصاصی دایره‌ی همراهان مولانا چهارمین هدیه‌ی همراهی را تقدیم کرد:
✨✨✨✨

عشق، عاشق، و معشوق از پربسامدترین کلمات در دایره فکری مولوی است.

در این یادداشت از شماره چهارم مجله نگاه آفتاب می‌خوانیم که عشق چه جایگاهی در اندیشه مولوی دارد؟

📌برای پیوستن به دایره‌ی همراهان مولانا به شناسه‌ی @sorooshemowlanaپیام دهید.

#نگاه_آفتاب
#سروش_مولانا
#عشق

@sorooshemewlana

✍ صدیق قطبی

آنه ماری شیمل، حنّانهٔ رسول

باید همیشه به یاد داشته باشیم که محمد(ص) هرگز دعوی آن نکرد که دارای خصایص فوق‌بشری است. بشری بود که بر او «وحی می‌رسید»(سورهٔ ۴۱: ۶) و نمی‌خواست که جز این باشد.(ص۳۷)

محمد(ص) می‌دانست و در آیات وَحیانی قرآن مکرر یادآوری شده است که او بشر است، انسانی است که تنها امتیاز خاص او این است که مرتبهٔ شهود بی‌حجاب و نزول وحی حق‌تعالی او را بخشیده‌اند. سورهٔ ۶: ۵۰ متذکر می‌شود که «بگو: من به شما نمی‌گویم که خزائن الهی نزد من است، و غیب‌ نیز نمی‌دانم، و به شما نمی‌گویم که فرشته‌ام؛ من از هیچ چیز پیروی نمی‌کنم جز از آنچه به من وحی می‌شود...» همچنین، به او یادآوری می‌شود که تنها پروردگار است که قادر است بشر را هدایت کند: «تو هر کس را که دوست داری هدایت نمی‌کنی، بلکه خداوندست که هر کس را بخواهد هدایت می‌کند، و او به رهیافتگان داناترست»(سورهٔ ۲۸: ۵۶)(ص۳۹)

معیارهای اخلاقی که از پیمبر به ما رسیده است، رایحهٔ همان روحیه‌ای را دارد که همهٔ رهبران بزرگ ادیان آسمانی به پیروان خود تعلیم داده‌اند‌. پرسیدند «بِرّ چیست؟» پاسخ داد: «از دلت فتوا بجو؛ بِرّ، نیکویی، آن زمانی است که نفْس بیارامد و دل قرار یابد، و گناه آن است که نفْس بی‌قراری بیافریند و در سینه غوغا به پا کند.» و چون پرسیدند که بهترین اسلام چیست؟ گفت: «بهترین اسلام آن است که گرسنه را سیر کنی و در میان مردمی که می‌شناسی و مردمی که نمی‌شناسی آرامش بگستری.»(ص۹۶_۹۷)

اما باید نکته‌ای را به یاد داشته باشیم: چنین سنّتی، اگر محمد(ص) از برکت فرّهٔ ایزدی خارق عادتی نصیب نمی‌یافت، نمی‌توانست راه کمال بپیماید. همچنان که یوهان فوک به‌شایستگی می‌گوید، «هنوز هم بازتاب آن مکاشفهٔ الهی و مشاهدهٔ ربانی را که_۱۳۰۰ سال پیش_ به محمدبن عبدالله نیرو داد تا قدم پیش نهد و خداوند و روزی داوری را بر خلق موعظه کند، در دیانت راستین اسلامی می‌بینیم.» و به‌یقین با سخن تور آندرائه هماوازیم که، به سال ۱۹۷۱، ضمن کتاب تحقیقی خود پیرامون نقش پیمبر در دیانت و شریعت اسلام نوشت: ما همه به کمال عقل معتقدیم که محمد(ص) به حقیقت هنر دل‌ربودن از خلق را می‌دانست، آن هم به حدی که نادر چنین افتد.(ص۹۷ــ۹۸)

یک داستان‌، بخصوص، دلخواه شاعران بوده است و در درازای روزگاران توأم با مهری ژرف فراوان نقل آن رفته است: حکایت حنّانه، آن تنهٔ زاران نخل. محمد(ص)، در هنگام موعظه، دست خود بر تنهٔ نخلی تکیه می‌داد؛ اما سرانجام که منبری بهر او افراشتند، آن تنهٔ نخل دیگر به کاری نمی‌آمد. این پاره‌چوب، که وجودش را اندوه و اشتیاق پر کرده بود، سخت زارید، چون آرزومند وصل دست محمّد بود و پیمبر بر او رقت آورد و دستور داد او را به حضورش آرند تا آرام گیرد. از این اشارت است که مولانا جلال‌الدین می‌پرسد: ما باید کم از این تنهٔ نخل گریان باشیم؟ در جایی که حتی پاره‌چوبی بی‌زبان محمّد را آرزو می‌‌کند، انسان که قلب و عقل به او عطا شده است و فضایل و علوّ مرتبهٔ محمّد را می‌تواند درک کند، تا چه پایه فزون‌تر باید که آرزومند وی باشد!(ص۱۴۲)

◽️(محمد رسول خدا، آنه ماری شیمل، ترجمهٔ حسن لاهوتی، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷)

#سروش_مولانا
#صدیق_قطبی

@sorooshemewlana
@sedigh_63

.
هم نرنجیم و هم نرنجانیم


#مولانا
#سروش_مولانا
#تک_مصرع

@sorooshemewlana

.
مرا اگر هزار برنجانند، هیچ
جز قوی تر نشوم و جز عظیم تر نشوم.

شمس‌تبریزی

#سروش_مولانا
#شمس_تبریزی
#تک_مصرع

@sorooshemewlana