تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی

💢واکنش‌های توییتری به ماجرای #دختر_علوم_تحقیقات: اصلاح‌طلبان سکوت کردند؛ سلطنت‌طلبان پروژه خواندند

🔹به‌دنبال انتشار تصاویر نیمه برهنه دختری در دانشگاه علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در بعد از ظهر روز شنبه ۱۲ آبان‌ماه، کاربران توییتر واکنش‎های گسترده‌ای به این موضوع نشان دادند به‌نحوی که از ساعت ۱۵ روز ۱۲ آبان تا ساعت ۱۵ روز ۱۳ آبان ماه، بیش از ۱۱۶ هزار توییت و ریتوییت با ۱.۸ میلیون لایک و ۵۱ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شد.

🔸شبکه بازنشرهای توییت‌های این موضوع، نوع واکنش گروه‌های مختلف سیاسی به این موضوع را به‌خوبی نشان می‌دهد. در گراف زیر (که در آن ۱۶۷۹۳ کاربر حضور دارند) کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی که گرایش سلطنت‌طلبی ندارند، ۵۵٪ از شبکه را تشکیل‌داده و بخش غالب واکنش‌ها را شکل داده‌اند. این کاربران عمدتا با این دختر همدلی و همراهی کرده و کنش او را نوعی اعتراض خوانده و از آن تمجید کرده‌اند.

🔹پس از آن، کاربران انقلابی و اصولگرا ۲۳ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند که البته در میان آن‌ها تعداد پراکنده‌ای اکانت اصلاح‌طلب نیز دیده می‌شود. این کاربران عمدتا نگاه انتقادی به ماجرای دختر دانشگاه علوم تحقیقات دانشگاه داشته و تفسیر غیر اعتراضی از آن ارائه می‌کردند.

🔸پس از آن، کاربران سلطنت‌طلب ۱۸ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند؛ عددی که نشان می‌دهد که بسیاری از این کاربران به این ماجرا ورود نکرده و سکوت کرده‌اند. امری که از سکوت اکانت‌های شاخص وابسته به این جریان نیز مشخص است. با این حال آن دسته از کاربران سلطنت‌طلبی که به این موضوع واکنش نشان داده‌اند، آن را یک «پروژه» خوانده‌اند که باید نسبت به آن بی‌تفاوت بود. به‌عنوان مثال کاربری با آی‌دی PersianGW که در بایو اکانت خود نوشته است «زن مرد آزادی شاه میهن آبادی» در رابطه با دختر دانشگاه علوم تحقیقات نوشته است: «فریب پروژه جدید اصلاح‌طلبان جمهوری اسلامی رو نخورید».

🔹مجموعه این داده‌ها نشان می‌دهد که تنها بخشی از گروه‌های سیاسی به ماجرای دختر دانشگاه علوم تحقیقات نشان داده‌اند. اصلاح‌طلبان ترجیح داده‌اند در این خصوص چندان موضع‌گیری فعالانه نداشته باشند و سلطنت‌طلبان نیز یا این موضوع را پروژه تلقی کرده و یا آن را بی‌اهمیت دانسته و نسبت به آن سکوت کرده‌اند. همچنین بر اساس این یافته‌ها، کاربران «روزمره‌نویس» نیز در رابطه با این موضوع فعالیت گسترده‌ای نداشته‌اند.

🔸البته سکوت یا بی‌تفاوتی برخی از گروه‌های سیاسی به این معنی نبوده است که لزوما جامعه نسبت به آن بی‌تفاوت بوده است؛ چنان که بر اساس جستجوهای گوگل، جستجو راجع به این موضوع در عصر روز شنبه، به اندازه جستجو راجع به «فوتبال» بوده و در صبح روز بعد نیز این جستجوها روندی افزایشی داشته است؛ موضوعی که بیانگر کنجکاوی یا حساسیت بخشی از مردم نسبت به این موضوع است.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲 @socialMediaAnalysis

💢واکنش‌های توییتری به رفع ممنوعیت واردات آیفون: شایعه تعرفه ۹۶ درصدی جای خبر رفع ممنوعیت واردات آیفون را گرفت!

🔹انتشار خبر رفع ممنوعیت واردات آیفون در روز چهارشنبه ۹ آبان ماه، و به‌دنبال آن انتشار نامه‌ای مبنی بر اعمال تعرفه ۹۶ درصدی برای آن، یکی از ترندهای اصلی توییتر در آن روز بود. بر این اساس، در روزهای ۹ و ۱۰ آبان ماه، بیش از ۳۲ هزار توییت و ریتوییت با ۴۱۰ هزار لایک و ۱۴ میلیون بازدید منتشر شد. علی‌رغم آن که موضوع تعرفه در همان روزها توسط سخنگوی دولت تکذیب شد، اما داده‌ها نشان می‌دهد که در فضای توییتر موضوع تعرفه ۹۶درصدی به‌مراتب بیشتر از اصل خبر رفع ممنوعیت واردات آیفون مورد توجه قرار گرفت.

🔸شبکه بازنشر توییت‌های منتشر شده در این خصوص (تصویر زیر) نشان می‌دهد که واکنش‌ها به حل رجیستری آیفون و تعرفه آن در توییتر، انتقادی بوده است و طیف‌ها و گروه‌های مختلف به آن واکنش نشان داده‌اند. بر همین اساس، ۳۴٪ درصد از شبکه را کاربران انقلابی و اصولگرا تشکیل داده‌اند که توأمان از دستاوردسازی رفع رجیستری و همچنین تعرفه ۹۶ درصدی آیفون انتقاد کرده‌اند.

🔹پس از آن، طیفی از کاربران منتقد (رنگ سبز) با داشتن ۲۹٪ سهم از شبکه، دومین گروهی بوده‌اند که به این موضوع واکنش داده‌اند؛ در میان این کاربران، از اصلاح‌طلب و تحول‌خواه، تا روزمره‌نویس و فعال حوزه فناوری دیده می‌شود. عمده انتقاد مطرح‌شده از سمت این کاربران متوجه تعرفه ۹۶ درصدی آیفون بوده است. کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی نیز ۲۳٪ از شبکه را تشکیل داده و آن‌ها نیز از تعرفه ۹۶ درصدی انتقاد کرده‌اند.

🔸در نهایت حامیان دولت و جریانی که از رفع مشکل آیفون استقبال کرده است، تنها ۱۴٪ از شبکه را شکل داده است؛ اکانت ستار هاشمی نیز در میان این خوشه دیده می‌شود.

🔹این موضوع نشان می‌دهد که در فضای توییتر، مسأله رفع ممنوعیت واردات آیفون جای خود را به انتقاد از تعرفه ۹۶ درصدی آن داده است و عملا در میان فعالان حوزه فناوری و فعالان سیاسی، این تصمیم دولت چندان «دستاورد» تلقی نشده و حتی دستاوردسازی از آن مورد انتقاد قرار گرفته است.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲 @socialMediaAnalysis

💢فیلترینگ؛ جراحیِ مغز با آچار
✍🏻علی شاکر|پژوهشگر ارتباطات و هوش مصنوعی

🔹هر وقت یک مکانیک با آچار چرخ توانست جراحی مغز انجام دهد، فیلترینگ کنونی اینترنت نیز می‌تواند به وضعیت کنونی خود ادامه دهد. حامیان وضعیت فیلترینگ موجود، از خطرهای محتوای غیراخلاقی برای کودکان می‌گویند. همچنین بحث امنیت مطرح می‌شود.

🔸حاکمیت‌ها می‌توانند همین‌قدر دغدغه‌مند و خوش‌نیت باشند، ولی راه‌حل‌هایی برای وضعیت موجود ارائه کنند که در عمل باعث از دست رفتن سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.

🔹از منظر ترمودینامیک، جامعه یک سیستم پیچیده و پویاست که هر عنصری بر دیگری تأثیر می‌گذارد. به شکلی استعاری وضعیت حیات در جامعه به عنوان یک موجود زنده، شبیه حرکت مداوم پیکسل‌ها روی صفحه‌ی نمایش تلفن همراه است. دریافت اطلاعات به کمک روشن و خاموش شدن الگوهایی از پیکسل‌های روی صفحه صورت می‌گیرد و ما می‌توانیم تغییرات و تفاوت چیزها را از هم تشخیص دهیم.

🔸تصویر این صفحه‌ی نمایش مدام تغییر می‌کند و مشکل اینجاست که این تغییر تدریجی است. کافی است عکس‌های تولد خود را کنار هم تدوین کنیم تا متوجه این تغییر مداوم در بدن خودمان شویم. برخی ما در این وضعیت شبیه گربه‌ای عمل می‌کنیم که می‌خواهد موش روی صفحه نمایش را شکار کند. برخی از تصمیم‌گیرندگان نیز می‌خواهند تصویر منظم از جامعه‌ی خود را حفظ کنند و نگه دارند. چنین چیزی ناممکن است نه از این نظر که رسیدن به نظم کار سختی است از این لحاظ که ما پیوسته در وضعیت بی‌نظمی-تعادل هستیم و تعادل از دل بی‌نظمی و بی‌نظمی از دل تعادل بیرون می‌آید.

🔹اینجاست که باید گفت آنتروپی سیستم مدام بیشتر و بیشتر می‌شود، ولی در همین حال نیز شاهد نظم-بی‌نظمی‌های بی‌نهایتی هستیم که به نگاه تمرکزگرا و ایستای انسان می‌خندد؛ چون ما به عنوان یک گونه‌ و بخشی از طبیعت نمی‌توانیم سیستم را از تغییرات مداوم باز داریم. هر زمان هم سعی کردیم این نظم را دستکاری کنیم، سیستم به طور سخت‌تری جامعه را به سمت تعادل سوق داده است. در واقع سوژه‌ها و اُبژه‌ها در جامعه مدام در حال تعامل و اندرکنش‌های بی‌نهایتی با هم هستند که هم باعث بی‌نظمی می‌شود و هم نظم‌های نوینی را شکل می‌دهد.

🔸فناوری‌ یک عنصر آنتروپیک در جامعه است. چون می‌تواند سطح بهره‌وری انرژی را افزایش دهد و با تبدیل انرژی به ماده، ادامه‌ی حیات را ممکن می‌سازد. اینترنت نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که شبکه‌های روابط واقعی با شکل‌گیری شبکه‌های مجازی آنتروپیک یا بی‌نظم نشود. این بی‌نظمی قاعده‌ی حیات است. ولی اگر آن را نپذیریم و بر فرض بخواهیم با بهانه‌های مختلف جلو آن را بگیریم، نه‌تنها نظم جدیدی پدید نمی‌آورد بلکه سیستم را مجبور می‌کند که تمام انرژی خود را صرف بازگشت به وضعیت متعادل کند.

🔹به طبع هیچ حاکمیتی در دنیا با امنیت خود شوخی ندارد. تاریخچه‌ی حکومت‌ها هم نشان می‌دهد که ما در سرزمین‌هایی که نخستین تمدن‌های اولیه شکل گرفتند، بخشی از آزادی خود را به کسانی دادیم که از محصولات کشاورزی که انبار کردیم محافظت کنند.

🔸چون انسانی که زندگی شکارگر-جست‌وجوگری خود را کنار گذاشته، حالا هر صبح نمی‌تواند دستش را دراز و گندم، جو و برنج دِرو کند. این محصولات در بخش‌های خاصی از سال رشد می‌کنند پس باید آن را انبار می‌کردیم تا بتوانیم زنده بمانیم و مسئول محافظت و امنیت غذای ما ارتش و حکومت‌های اولیه بودند.

🔹برای چند هزار سال چالش‌های امنیتی علیه حکومت‌ها کم و بیش به هم شباهت داشت. تا اینکه انسان ابزارساز پس از تحولات فکری رنسانس تصمیم می‌گیرد در مرکز عالم بایستد و خودخواهانه همه‌چیز را برای اشرف مخلوقات بخواهد و فناوری در این دوران به کمک آمد.


🔻ادامه این یادداشت را در این لینک بخوانید.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲 @socialMediaAnalysis

💢واکنش‌ها توییتری به حمله اسرائیل به ایران: همگرایی گروه‌های سیاسی در داخل در سایه فعالیت گسترده کاربران سلطنت‌طلب و اکانت‌های اسرائیلی فارسی‌زبان

🔹به‌دنبال حمله هوایی اسرائیل در بامداد روز شنبه ۵ آبان ماه به ایران، کاربران توییتر واکنش‌های گسترده‌ای به این موضوع نشان دادند. بر این اساس بیش از ۱۵۰ هزار توییت و کامنت با بیش از ۴۷۰ هزار ریتوییت و حدود ۵ میلیون لایک با حدود ۱۸۰ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شده است.

🔸اگرچه پرلایک‌ترین توییت‌ها به توییت‌های کاربران روزمره‌نویس اختصاص داشته اما توییت‌های با بیشترین ریتوییت توسط کاربران سیاسی‌نویس منتشر شده است. بر اساس شبکه بازنشرهای ریتوییت‌ها مربوط به این موضوع (تصویر زیر)، کاربران انقلابی و اصولگرا ۲۹٪، کاربران سلطنت‌طلب و اکانت‌های اسرائیلی فارسی‌زبان ۲۸٪، کاربران میانه‌رو و اصلاح‌طلب ۱۴٪، کاربران عرب‌زبانی که اخبار مربوط به این تهاجم را پوشش داده و یا همسو با دولت ایران راجع به آن اظهار نظر کرده‌اند ۱۰٪، کاربران برانداز اما غیر سلطنت‌طلب ۹٪، کاربران روزمره‌نویس ۷٪ و کاربران طرفدار سازمان مجاهدین خلق ۴٪ از شبکه به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹نکته مهم و قابل توجه در این شبکه، سهم کم کاربران روزمره‌نویس است؛ در حالی که در جریان عملیات وعده صادق ۲، این کاربران با محتوای طنز خود حدود ۱۷٪ از شبکه را به‌خود اختصاص داده بودند، در جریان حمله اسرائیل سهم آن‌ها بسیار کاهش یافته و توییت‌های کمتری زده‌اند. امری که می‌تواند ناشی از ساعت حمله باشد؛ زمانی که اکثر کاربران ساکن ایران خواب بودند. همچنین احتمالا تهاجم به ایران موضوعی بوده است که کمتر منجر به شوخی کاربران روزمره‌نویس شده است.

🔸در سوی دیگر اما، فعالیت کاربران سلطنت‌طلب و حامیان اسرائیل و اکانت‌های وابسته به اسرائیل نسبت به عملیات وعده صادق ۲ بیشتر بوده و این کاربران سهم بیشتری از شبکه را نسبت به آن مقطع به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹نکته مهم دیگری که در گراف زیر مشخص است فاصله حامیان و مخالفان این تهاجم است؛ جایی که در گراف یال‌های کمتری مشاهده می‌شود و تنها تعداد اکانتی محدود حلقه وصل دو بهش گراف شده‌اند می‌توان این فاصله را دید. سهم کاربران برانداز حامی این تهاجم (با گرایش‌ها متنوع‌شان) در مجموع ۴۱٪ از شبکه بوده است و کاربران مخالف این تهاجم نظامی در مجموع سهم بیشتری از شبکه ریتوییت‌ها داشته‌اند.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲 @socialMediaAnalysis

💢واکنش‌های آنلاین به حادثه ریزش معدن ذغال‌سنگ در طبس: فعال‌شدن روزمره‌نویس‌های توییتر و حساسیت افکار عمومی

🔹به‌دنبال ریزش معدن ذغا‌سنگ در روز اول مهر ماه، کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش گسترده‌ای به این موضوع نشان دادند به‌نحوی که این موضوع، سفر مسعود پزشکیان به نیویورک را در آن روز کاملا تحت‌الشعاع قرار داد. در توییتر بیش از ۱۵ هزار توییت با ۱۵۰ هزار ریتوییت، ۱ میلیون ۱۶۶ هزار لایک و حدود ۲۰ میلیون بازدید منتشر شد؛ در تلگرام نیز ۴۰۴۱ پست با ۱۰۴ میلیون بازدید در رابطه با معدن طبس منتشر نشد که نشان می‌دهد این موضوع کاملا افکار عمومی را درگیر کرده؛ امری که با داده‌های گوگل ترندز و توییتر نیز همخوان است.

🔸شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به این موضوع (تصویر زیر) نشان می‌دهد که کاربران روزمره‌نویس در این موضوع فعال شده‌اند؛ در این گراف ۲۱۳۸۵ کاربر حضور دارند. توییت‌های این کاربران (نظیر اکانت TakMesra یا فلات ایران) در کنار کاربران سیاسی‌نویس مانند اصلاح‌طلبان ( مانند الیاس حضرتی در قسمت پایین خوشه سبز رنگ) و تحول‌خواهان، بخش اعظم شبکه را شکل داده و حدود ۴۰ درصد از شبکه به آن اختصاص داشته است.

🔹پس از آن، کاربران برانداز با رویکرد سلطنت‌طلب، بیشترین بخش از شبکه را تشکیل داده‌اند و ۳۴ درصد از شبکه را شکل داده‌اند. کاربران انقلابی و ارزشی نیز ۲۱ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند و طرفداران سازمان مجاهدین خلق نیز تنها ۵ درصد از شبکه را شکل داده‌اند.

🔸این داده‌ها نشان می‌دهد که در شرایطی که عموم کاربران توییتر فعالانه در یک موضوع مشارکت می‌کنند، سهم کاربران انقلابی از شبکه، کمتر از مضوعات دیگر می‌شود و عملا روزمره‌نویس‌ها خوشه اصلی را تشکیل می‌دهند. نکته مهم دیگر در این داده‌ها، در کنار سایر داده‌های آنلاین، این است که افکار عمومی بابت حادثه طبس متأثر شده بود و به همین دلیل مناسب بود بابت این اتفاق حادثه عزای عمومی اعلام می‌شد .

💢واکنش کاربران توییتر به سفر پزشکیان به عراق: از انتقاد انقلابی‌ها تا بی‌توجهی براندازان

🔹سفر مسعود پزشکیان به عراق در روزهای گذشته یکی از موضوعات مورد توجه کاربران توییتر بوده است؛ در این مقطع بیش از ۱۰ هزار توییت با ۳۳ هزار ریتویت و ۳۰۰ هزار لایک راجع به مسعود پزشکیان منتشر شده که این توییت‌ها حدود ۱۰ میلیون بار دیده شده است.

🔸بر اساس شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به این موضوع (تصویر زیر)، ۴۵ درصد از شبکه را کاربران انقلابی منتقد پزشکیان تشکیل داده‌اند و کاربران میانه‌رو و اصلاح‌طلب (که در توییت‌های آنان نیز انتقاداتی نسبت به سفر پزشکیان مطرح شده) ۲۵ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند؛ این در حالی است که کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی فقط ۱۷ درصد از شبکه و کاربران طرفدار مجاهدین خلق ۱۳ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹این داده‌ها نشان می‌دهد که کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی نسبت به سفر پزشکیان به عراق کاملا بی‌تفاوت و بی‌توجه بودند و به موضوعاتی نظیر سالگرد مهسا امینی پرداخته‌اند. کاربران انقلابی نیز با طرح انتقاداتی نسبت به حضور داماد رئیس‌جمهور در این سفر، انتقاد از این که پزشکیان گفته «ما را مجبور به دیپلماسی می‌کنند که بلد نیستیم» و باز بودن بلندگو حین حرف زدن او، نسبت به پزشکیان انتقاداتی را طرح کرده‌اند.

در میان توییت‌های منتشر شده، پرلایک‌ترین توییت به کاربری به نام هانی رستگاران اختصاص دارد که نوشته است:

استایل و شیوه راه رفتن و بالا رفتن مسعود پزشکیان از پله‌های هواپیما که امروز مورد توجه بسیاری از رسانه‌های داخلی و بین‌المللی قرار گرفته است ، نشان از قدرت شخصیت ، تسلط و شناخت کامل رییس جمهور بر اصول رفتاری دیپلماتیک دارد .
پزشکیان نماد قدرت ، تمدن و عظمت ایران بزرگ در جهان است .

همچنین پرلایک‌ترین توییت انتقادی به کاربری به نام «یاس» اختصاص دارد که نوشته است:

تقسیم کار رو از خانواده پزشکیان یاد بگیرید:
دخترش تو جلسات داخلی دولت شرکت می کنه، دامادش تو جلسات خارجی دولت

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢واکنش‌ها به رأی اعتماد مجلس به کل کابینه پزشکیان: تغییر مناسبات در سیاست داخلی در سایه‌ی تداوم هژمونی توییتری براندازان؟

🔹نطق مسعود پزشکیان در جلسه رأی اعتماد کابینه، رأی اعتماد مجلس انقلابی به تمام کابینه مسعود پزشکیان و همچنین انتصاب رئیس سازمان محیط‌زیست، واکنش‌های زیادی را در فضای سیاسی به‌دنبال داشت. بر این اساس، حدود ۶۰ هزار توییت و ریتوییت با ۸۵۰ هزار لایک و ۲۳ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شده است.

🔸داده‌ها بیانگر تفاوت رفتار کاربران توییتر در این موضوع نسبت به موضوعات گذشته است؛ آنچنان که از محمد باقر قالیباف تا سیاوش اردلان (خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی) در یک خوشه قرار گرفته‌اند. جایگاه اکانت مسعود پزشکیان و محمد باقر قالیباف در شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به این موضوع (تصویر زیر) حاوی معانی مهمی است؛ از یک سو اکانت پزشکیان در جایی میان کاربران اصلاح‌طلب و کاربران نواصولگرا قرار دارد؛ از سوی دیگر حضور چهره‌هایی نظیر قالیباف، تاجگردون و رشیدی کوچی (قسمت پایین خوشه سبز رنگ) نیز به‌خوبی تغییر مناسبات سیاسی و نزدیکی آن‌ها به کاربران میانه‌رو را نشان می‌دهد.

🔹در واقع به‌نظر می‌رسد یک طیف فراگیر، از اصلاح‌طلبان پیشرو تا نواصولگرایان محافظه‌کار شکل گرفته است که علی‌رغم اختلاف نظر در موضوعات مختلف، از جمله موضوع کابینه، رویکردی متفاوت از دو قطب دیگر در توییتر دارند و به‌همین خاطر به‌صورت اتوماتیک و توسط ماشین در یک خوشه قرار گرفته‌اند.

🔸در این گراف، کاربران برانداز همچنان مهم‌ترین خوشه توییتری هستند و ۳۷ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند؛ در سوی دیگر کاربران انقلابی که در جریان انتخابات از سعید جلیلی حمایت می‌کردند، ۲۸ درصد از شبکه و کاربران اصلاح‌طلب، میانه‌رو و نواصولگرایان نیز ۲۸ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند؛ این واقعیت که کاربران انقلابی مخالف دولت پزشکیان نتوانسته‌اند دست بالاتری نسبت به حامیان و مؤتلفان پزشکیان پیدا کنند، یک اتفاق مهم در فضای توییتر است چرا که معمولا کاربران انقلابی وزن بیشتری در توییتر دارند. کاربران طرفدار سازمان مجاهدین خلق نیز فقط ۷درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹مشخص نیست که این نسبت‌ها در موضوعات سیاسی آتی نیز در فضای توییتر برقرار باشد و باید منتظر ماند و دید که در رویدادهای آتی، واکنش گروه‌های سیاسی چگونه خواهد بود. اما اگر این تغییر پایدار باشد، بیانگر تحولی مهم در فضای توییتر و احتمالا فضای سیاسی کشور است که نشان می‌دهد مناسبات سیاسی میان گروه‌های مختلف در حال تغییر است؛ با این حال ممکن است این داده‌ها بیانگر یک ائتلاف موردی باشد و قابل تعمیم به موارد دیگر نباشد.

🔸با این‌حال، آنچه همچنان روشن است آن است که براندازان و مخالفان جمهوری اسلامی، همچنان بیشترین وزن را در توییتر دارند و ادبیات و گفتمان آن‌ها کاملا بر فضای توییتر اثرگذار است.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢تکنولوژی شبکه‌ها؛ هدایت‌گر یا ابزار
✍🏻 جسیکا کهلر|ترجمه توسط علی نیک‌جو

🔹کریستین لوس لانگه، تاریخ‌نگار نروژی، خردمندانه بیان کرد: "تکنولوژی یک خدمتکار پرفایده، و همینطور کارفرمایی خطرناک است." جمله‌ای که ماهیت دوگانه‌ی شبکه‌های اجتماعی و اهمیت مدیریت آثار آن را بر زندگی‌مان نشان می‌دهد. اخیرا در بعضی خبرها قدرت دستکاری‌کننده‌ی الگوریتم‌ها در شبکه‌های اجتماعی، و نیاز به افزایش آگاهی عمومی درباره آن، مورد بحث قرار گرفته است؛ الگوریتم‌هایی که برای به حداکثر رساندن مشغولیت ذهنی کاربر طراحی شده‌اند، از محرک‌های هیجانی در آنها استفاده شده است و اثرات قابل‌توجهی بر سلامت روان دارند. یک گزارش که اخیرا در وال‌استریت‌ژورنال منتشر شد نشان داد که استفاده از پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک و اینستاگرام با تشدید اضطراب، افسردگی، و تنهایی، در کاربران به خصوص نوجوانان، ارتباط دارد.

🔻دستکاری الگوریتمی(Algorithmic Manipulation)؛ تحلیل دستورالعمل‌های به کار رفته در ساخت شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که یکی از سوگیری‌های موجود در این شبکه‌ها، اولویت دادن به محتواهایی است که واکنش‌های هیجانی شدیدی را برانگیخته می‌کنند. پستهای جنجالی، مهیج یا ترسناک به احتمال بیشتری در معرض دید کاربر قرار می‌گیرند. مواجهه‌ی مداوم با محتواهای برانگیزاننده‌ی هیجانات شدید، و وضعیت‌هایی مانند ترس از جا ماندن(FOMO/نگرانیِ از دست دادن خبرها، بحث‌ها یا فرصت‌هایی در شبکه‌های اجتماعی)، باعث افزایش سطح اضطراب، اختلال خواب، افسردگی و استرس در کاربران جوان می‌شود.

🔻اتاق‌های پژواک(Echo Chambers) و سوگیری تائید(Confirmation Bias)؛ الگوریتم‌های به‌کار رفته در طراحی شبکه‌های اجتماعی، با نمایش دادن محتواهای متناسب با باورهای فعلی کاربر، پیشنهاد دادن مداوم صفحات همخوان با علائق قبلی یا فعلی‌اش، باعث ایجاد اتاق‌های نامرئی در اطراف کاربران می‌شوند که در آنها دائما افکار و علائق فعلی‌اش تایید و تکرار می‌شوند. این پدیده باعث تقویت‌ شدن باورها از جمله باورهای غلط و تفکر تک‌قطبی میشود. در یک گزارش منتشرشده از آکادمی ملّی علوم در امریکا در ارتباط با اتاق‌های پژواک، بر نقش آنها در افزایش انزوا و سوءباورها در بافتار اجتماعی تاکید شده است. به طور مشابه، گزارشی منتشر شده توسط گاردین نشان داد که چطور الگوریتم‌های به کار رفته در فیس‌بوک و توییتر با ایجاد اتاق‌های پژواک باعث تشدید شکاف‌های سیاسی و اجتماعی می‌شوند. محدود شدن مواجهه‌ی کابران با دیدگاه‌های متنوع، باعث دیدگاهی باریک‌ و تک‌بعدی نسبت به جهان میشود.

🔻مقایسه و عزت‌نفس؛ پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام میتوانند در ترویج فرهنگ فکری مقایسه کردن نقش داشته باشند. مواجهه دائمی با تصاویر ایده‌آل از زندگی دیگران میتواند باعث تاثیر منفی بر عزت‌نفس و تصویر ذهنی از خود و بدن شود. نتایج یک مطالعه که توسط مرکز تحقیقات پیو در واشنگتن انجام شد نشان داد که بسیاری از نوجوانان برای نشان دادن یک تصویر بی‌نقص از خودشان در شبکه‌های اجتماعی، احساس فشار میکنند. این فشار، منجر به اضطراب، افسردگی و اختلالات خوردن میشود. نتایج این مطالعه همچنین نشان داد نوجوانانی که زمان بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی میگذرانند احساس شاد نبودن و نارضایتی بیشتری را از زندگی گزارش می‌کنند.

🔻حواس‌پرتی و بازدهی؛ مطالعات نشان می‌دهند که شبکه‌های اجتماعی باعث حواس‌پرتی قابل‌توجه و تاثیر بر بازدهی و عملکرد شناختی میشوند. نیاز مداوم به چک کردن پیام‌ها و به‌روزرسانی‌ها باعث مختل شدن تمرکز و کاهش توانایی به اتمام رساندن تکالیف و پروژه‌ها می‌شود. قطع شدن مداوم جریان تمرکز، با نوتیفیکیشن‌ها و پرش بین صفحات متعدد در شبکه‌های اجتماعی، باعث بالا رفتن سطح استرس، وارد شدن بار مفرط بر ذهن، و دشواری تمرکز و پردازش موثر اطلاعات میشود.

🔻اثر بر نوجوانان؛ مغز در حال تکامل نوجوانان و سایر ویژگی‌های این مرحله رشدی، آنها را به طور خاص در گروه افرادی قرار می‌دهد که اثرپذیری بیشتری از شبکه‌های اجتماعی دارند. قشر جلوی پیشانی(Prefrontal) که مسئول تصمیم‌گیری و کنترل تکانه است، در این سن به طور کامل رشد نکرده است و این موضوع نوجوانان را در برابر استفاده اجبارگونه از شبکه‌های اجتماعی و فراز و فرودهای هیجانی برانگیخته شده در آن، آسیب‌پذیرتر میکند.

📌 ادامه این یادداشت را در INSTANT VIEW بخوانید.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢کابینه پزشکیان بی‌دفاع در فضای توییتر

🔹کابینه مسعود پزشکیان صبح روز یکشنبه ۲۱ مرداد ماه به مجلس معرفی شد؛ از آن زمان تا پایان روز چهارشنبه ۲۴ مرداد، حدود ۷۰ هزار توییت و ریتوییت با ۷۴۰ هزار لایک و ۲۸ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شده است. همچنین در تلگرام نیز حدود ۵۰ هزار مطلب با ۱۰۸ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شده است.

🔸داده‌ها نشان می‌دهد که در میان وزرای پیشنهادی، اسکندر مؤمنی، عباس عراقچی، علیرضا کاظمی، اسماعیل خطیب و محمدرضا ظفرقندی بیش از سایر وزرا در محیط توییتر و تلگرام محل توجه بوده‌اند؛ در این میان عباس علی‌آبادی، علی‌رغم آن که در دولت قبل حضور داشت چندان مورد توجه کاربران توییتر و صفحات تلگرامی نبود. علاوه بر او، نوری قزلجه، محمد اتابک، رضا صالحی امیری و عزیز نصیرزاده نیز چندان مورد توجه رسانه‌های آنلاین نبوده‌اند.

🔹فضای عمومی توییتر اما بیانگر آن است که کابینه معرفی‌شده توسط مسعود پزشکیان در فضای رسانه‌ای بی‌دفاع و بدون پشتوانه بوده است؛ شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به این موضوع (تصویر زیر) نشان می‌دهد که فضای عمومی توییتر برعلیه کابینه بوده است؛ در این شبکه، چهار گروه مجزا از یکدیگر شکل گرفته‌اند که به جز یک بخش محدود، عمدتا در نقد پزشکیان بوده است.

🔸در این گراف، کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی ۳۸ درصد از شبکه، کاربران اصلاح‌طلب و میانه‌رو ۳۲ درصد، کاربران انقلابی و اصولگرا ۲۱ درصد، کاربران مخالف حضور افغانستانی‌ها در ایران ۹ درصد و کاربران طرفدار مجاهدین خلق ۵ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹کاربران میانه‌رو و اصلاح‌طلب در این گراف به دو گروه تقسیم شده‌اند؛ سمت راست خوشه آن‌ها که به جریان تحول‌خواه و منتقد نزدیک‌تر است منتقد کابینه بوده و سمت چپ خوشه که اکانت مسعود پزشکیان نیز در آن قرار دارد، حامیان کابینه بوده‌اند؛ البته این حمایت‌ها نیز عمدتا از چهره‌هایی نظیر محمد رضا ظفرقندی، عباس عراقی و احمد میدری بوده و نه کلیت کابینه.

🔸نکته مهمی که این گراف آشکار می‌کند، جایگاه اکانت مسعود پزشکیان در میان سایر کابران است؛ اکانت توییتری او که در زمان انتخابات در میانه نیروهای اصلاح‌طلب قرار داشت، اکنون به یک سمت خوشه اصلاح‌طلبان متمایل شده و به‌نوعی به اصولگرایان نزدیک‌تر شده است. امری که نشان می‌دهد کابینه معرفی‌شده توسط مسعود پزشکیان از یک سو مورد انتقاد بخشی از اصلاح‌طلب قرار گرفته و در سوی دیگر بخشی از اصولگرایان از آن حمایت کرده‌اند.

🔹نکته مهم اما آن است که در سمت اصولگرایان اگرچه کاربرانی نظیر عبدالله گنجی و میثم ظهوریان از کابینه دفاع کرده‌اند، اما فضای حاکم بر آن‌ها نیز سمت‌سوی انتقادی از کابینه دارد.

🔸نکته قابل تأمل حضور فعال کاربرانی است که مخالف حضور افغانستانی‌ها در ایران هستند و هشتگ #اخراج_افغانی_مطالبه_ملی را بکار می‌برند. این کاربران که در این گراف جایی بین کاربران اصلاح‌طلب و کاربران مخالف جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند (در سمت چپ خوشه نارنجی‌رنگ)، با طرح انتقاداتی علیه عباس صالحی و احمد میدری، نکات انتقادی را علیه کابینه مسعود پزشکیان مطرح کرده‌اند. نیاز به توضیح نیست که سایر کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی نیز در نقد کابینه پزشکیان نوشته‌اند.

🔹پرلایک‌ترین توییت منتشر شده در این خصوص به کاربری به نام chbis اختصاص داشته است که در توییتی با 13.4 هزار لایک نوشته است:

پزشکیان موقع لیست کردن کابینه با خودش گفته اصلاح چه طلبی اخه

🔸این داده‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد فضای حاکم بر توییتر فارسی، حدود ۸۵ درصد از شبکه، در نقد کابینه مسعود پزشکیان بوده است؛ امری که بیانگر دو نکته مهم است: اول کابینه معرفی شده و خصوصا برخی از چهره‌های خاص در این کابینه مورد اعتراض بخش قابل توجهی از کاربران قرار گرفته است؛ و دوم آن که اقدامات مسعود پزشکیان در فضای رسانه‌ای آنچنان پشتیبانی نمی‌شود به‌نحوی که اولین اقدام او تا این اندازه مورد اعتراض واقع شده است.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢واکنش‌های توییتری به ترور اسماعیل هنیه: فضای دوقطبی توییتر در سایه رویکرد مشترک کاربران اصولگرا و اصلاح‌طلب

🔹به‌دنبال ترور اسماعیل هنیه در بامداد روز چهارشنبه ده مرداد ماه، کاربران توییتر واکنش‌های گسترده‌ای به این موضوع نشان دادند به‌نحوی که در یک مقطع ۲۰ ساعته، بیش ۱۵۰ هزار توییت و ریتوییت با ۲.۵ میلیون لایک و ۵۵ میلیون بازدید در این خصوص منتشر شد.

🔸داده‌ها (تصویر زیر) نشان می‌دهد که به‌دنبال ترور اسماعیل هنیه، فضای توییتر دو قطبی شده است؛ یک قطب (اصولگرایان، اصلاح‌طلب و کسانی که این ترور را محکوم کردند) ۵۵٪ از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند و قطب دیگر (کسانی که از این ترور استقبال کردند) ۴۵٪ از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹نکته مهم و قابل تأمل در این گراف آن است که کاربرانی نظیر محمد جواد ظریف و محمد فاضلی در کنار سعید جلیلی و علی علیزاده، در یک خوشه قرار گرفته‌اند. این افراد به‌ندرت در فضای توییتر در یک خوشه کنار هم قرار می‌گیرند و این موضوع نشان می‌دهد که رویکرد آن‌ها در نسبت با ترور اسماعیل هنیه، مشابه بوده است.

🔸نکته مهم دیگر، حضور حامد اسماعیلیون و رضا پهلوی در یک خوشه مشترک است؛ هرچند در گراف این دو کاربر با هم فاصله معناداری دارند و رضا پهلوی در سمت راست خوشه آبی رنگ و حامد اسماعیلیون در سمت چپ خوشه آبی رنگ (کنار اکانت ایران‌اینترنشنال) قرار دارند.

🔹یکی از موضوعات دیگری که در فضای توییتر برجسته شده بود، انتقاد بخشی کاربران انقلابی و اصولگرا علیه دولت مسعود پزشکیان بود؛ این کاربران در شرایطی که هنوز پزشکیان حتی هنوز وزرای خود را به مجلس معرفی نکرده است، دولت او و اصلاح‌طلبان را مقصر ترور اسماعیل هنیه دانسته بودند؛ داده‌ها نشان می‌دهد که این دسته از کاربران انقلابی در قسمت بالای خوشه سبز رنگ متمرکز بوده‌اند.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢مسعود پزشکیان از منظر کاربران توییتر در ۱۰ روز گذشته: مخالفان داخلی پزشکیان فعال‌تر از مخالفان خارجی او

🔹روز ۷ مرداد ماه مراسم تنفیذ مسعود پزشکیان انجام شده و اکنون او رسما رئیس‌جمهور ایران است. با آغاز رسمی کار او، پزشکیان در اولین اقدام معاون اول و رئیس دفتر خود را منصوب کرد. اما پیش از این روز، وضعیت پزشکیان در توییتر چگونه بود؟

🔸بررسی توییت‌های منتشر شده راجع به مسعود پزشکیان در بازه ۲۷ تیر تا ۶ مرداد ماه نشان می‌دهد که در این بازه زمانی بیش از ۱۶۷ هزار توییت و ریتوییت راجع به او منتشر شده است و توییت‌های منتشر شده راجع به او تا پیش از تنفیذ، روندی نزولی داشت.

🔹شبکه بازنشرهای توییت‌های مربوط به او در این بازه زمانی (تصویر زیر) نشان می‌دهد که کاربران انقلابی و اصولگرا (منتقدان داخلی پزشکیان و از حامیان سعید جلیلی) در این مدت علیه او فعال بوده‌اند و ۴۰ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند. همان‌گونه که از فشردگی این دسته ازکاربران در گراف مشخص است، فعالیت این گروه بیانگر سطحی از سازمان‌یافتگی نیز هست.

🔸کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی (منتقدان و مخالفان خارجی پزشکیان) نیز در این مدت ۳۶ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند. اما حامیان پزشکیان (کاربران میانه‌رو و اصلاح‌طلب) فقط ۲۴ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند.

🔹این داده‌ها بیانگر وضعیت پزشکیان در توییتر پیش از آغاز رسمی کارش به‌عنوان رئیس‌جمهور است. وضعیت او نسبت به زمان رقابت‌های انتخاباتی آنچنان تغییری نکرده و در زمان انتخابات نیز حدودا همین میزان حمایت از او می‌شد. حال با آغاز بکار رسمی او و شروع انتصاب‌هایش باید دید وضعیت او در توییتر به چه سمتی تغییر خواهد کرد.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis

💢واکنش‌های توییتر به اعلام نتایج انتخابات و پیروزی پزشکیان: فعالیت شدید کاربران برانداز در سایه کاهش فعالیت کاربران انقلابی

🔹با پایان انتخابات و اعلام نتایج آن مبنی بر مشارکت حدود ۵۰ درصدی و پیروزی مسعود پزشکیان، کاربران توییتر در روز ۱۶ تیر ماه حدود ۳۰۰هزار توییت و ریتوییت با حدود ۳ میلیون لایک و ۸۴ میلیون بازدید منتشر کردند.

🔸داده‌های توییتر نشان می‌دهد که کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی، بیشترین سهم را در شبکه ریتوییت‌ها داشته و ۳۹ درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند. پس آن کاربران انقلابی و اصولگرا ۳۳ درصد و کاربران اصلاح‌طلب و میانه‌رو ۲۵ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند. طرفداران سازمان مجاهدین خلق نیز ۳ درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند.

🔹در این گراف، کاربران روزمره‌نویس جایی میان دو گروه برانداز و اصلاح‌طلب قرار گرفته‌اند؛ جایی که کاربری با آی‌دی Flagrante_ قرار دارد که نوشته بود:

دقت کردید پزشکیان از وقتی یخورده سرش شلوغ شد دیگه اس‌ام‌اس نداد؟ پسرا همه همینن

🔸این داده‌ها نشان می‌دهد که حجم ریتوییت مربوط به هر گروه در چه وضعیتی بوده است؛ این در حالی است که پرلایک‌ترین توییت منتشر شده مربوط به توییت مسعود پزشکیان با ۳۲ هزار لایک است و سومین توییت پرلایک نیز مربوط به خوشه کاربران اصلاح‌طلب است.

❇️کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
📲@socialMediaAnalysis