مدیران ایران | آموزش مدیریت کسب وکار |modiriran 🕊

تفاوت قضاوت و تصمیم‌گیری

judgement vs. decision making

📝 محمدرضا سلیمی

در سال ۲۰۲۰، مجمع جهانی اقتصاد «قضاوت و تصمیم‌گیری» را به‌عنوان هفتمین مهارت از بین ده مهارت برتر جهان معرفی کرد. هرچند مجمع جهانی اقتصاد «قضاوت» و «تصمیم‌گیری» را با هم به‌عنوان یک مهارت واحد در نظر می‌گیرد، می‌توان تفاوت‌های متمایزکننده‌ای را بین این دو یافت. این تفاوت‌ها شامل تعریف، ماهیت، فرایند و نتیجه‌ی (برآیند) این دو مهارت مجزاست.

تعریف قضاوت: قضاوت یعنی توانایی تحلیل و ارزیابی اطلاعات، سنجش وضعیت‌ها و شکل دادن نظریه یا نتیجه‌گیری براساس داده‌های موجود. همچنین، قضاوت شامل ارزیابی کیفیت و اهمیت یا ارزش دادن به اشیا، اشخاص و پدیده‌هاست.

ماهیت قضاوت: قضاوت غالباً «ذهنی‌» است و معمولاً تحت تاثیر باورها، تجربه‌ها، تعصب‌ها و احساسات شخصی قرار می‌گیرد.

فرایند قضاوت: فرایند قضاوت شامل جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل داده‌ها، ارزیابی گزینه‌ها یا جایگزین‌ها و شکل دادن یک نظریه یا نتیجه‌گیری است.

نتیجه یا برآیند قضاوت: شکل‌گیری یک باور یا یک نظریه درباره یک وضعیت، یک شخص یا یک شیء نتیجه‌ یا پیامد قضاوت است که ممکن است لزوماً به اقدام فوری منجر نشود.

تعریف تصمیم‌گیری: تصمیم‌گیری فرایندی است که در آن ما از بین دو یا چند گزینه یکی را انتخاب و به دنبال آن اقدام می‌کنیم. درواقع، هدف تصمیم‌گیری «انتخاب» و «اقدام» است.

ماهیت تصمیم‌گیری: برخلاف قضاوت که «ذهنی» است، تصمیم‌گیری معمولاً «عینی» و «عملگرایانه» است که شامل «تعهد» به انجام کار و «انتخاب» براساس «ملاک‌ها»ی مشخص می‌شود.

فرایند تصمیم‌گیری: فرایند تصمیم‌گیری منطقی و سنجیده با شناخت تصمیم و پرسشگری به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات و ارزیابی راه‌حل‌ها و گزینه‌های گوناگون آغاز می‌شود و با انتخاب راه‌حل یا گزینه‌ی نهایی و اقدام عملی ادامه می‌یابد.

نتیجه یا برآیند تصمیم‌گیری: نتیجه‌ی تصمیم‌گیری «اقدام» یا «انتخاب» است که در پاسخ به یک وضعیت، یک مشکل، یک مسئله، یا شفاف‌سازی یک موضوع صورت می‌گیرد.

خلاصه: قضاوت به شکل‌گیری باور یا نتیجه منجر می‌شود، درحالی‌که تصمیم‌گیری به اقدام یا انتخاب می‌انجامد. البته، قضاوت پیش از تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد، زیرا ارزیابی و تحلیل‌های لازم را برای تصمیم‌گیری فراهم می‌کند تا درنهایت انتخاب یا اقدام صورت گیرد. درواقع، تصمیم‌گیری مستلزم قضاوت کردن است.

قضاوت شامل ادراک رویدادها و دستیابی به نتیجه درباره‌ی اینکه رویدادی خوب است یا بد (قضاوت ارزشی یا قضاوت اخلاقی) یا دستیابی به این نتیجه که آیا رویدادی اتفاق می‌افتد یا نه (قضاوت احتمالی یا قصاوت عینی) است. اما تصمیم‌گیری یعنی «تعهد» به انجام کار یا «انتخاب» یک یا چند گزینه از میان گزینه‌های موجود. «تصمیم‌گیری» با مفاهیم «تعهد»، «اقدام» و «انتخاب» همنشین است، درحالی‌که «قضاوت» با مفاهیم «باور»، «نتیجه» و «نظریه» قرین است.

آموزش تفکر نقادانه
@wikifallacy

باز نشر در :
@modiriran مدیران ایران 🕊

🔥مکانیزم ماشه (Snapback Mechanism) اصطلاحی است که در چارچوب قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و توافق هسته‌ای ایران (برجام) برای بازگرداندن خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده می‌شود. این مکانیزم به‌طور خلاصه می‌گوید اگر یکی از اعضای برجام معتقد باشد ایران به تعهدات خود در توافق پایبند نیست و «نقض اساسی» رخ داده، می‌تواند روندی را آغاز کند که در نهایت تمام تحریم‌های سازمان ملل که پیش از برجام علیه ایران برقرار بود، به حالت قبل برگردد؛ بدون اینکه حق وتوی اعضای دائم شورای امنیت بتواند از این بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کند.

۱) مبنای حقوقی و نحوهٔ کار

۱. منشأ در توافق برجام و قطعنامهٔ ۲۲۳۱
• وقتی برجام در سال ۲۰۱۵ امضا شد، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامهٔ ۲۲۳۱ را تصویب کرد. طبق این قطعنامه، تحریم‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران لغو یا تعلیق شدند، اما هم‌زمان سازوکاری گنجانده شد که اگر ایران از توافق تخطی کند، این تحریم‌ها «خودکار» دوباره فعال شوند.
• این بخش از قطعنامه، اصطلاحاً به مکانیزم ماشه یا «Snapback Mechanism» معروف شد.

۲. روند فعال‌سازی
• ابتدا یک کشور عضو برجام (و هم‌زمان عضو شورای امنیت) باید رسماً اعلام کند ایران تعهداتش را نقض کرده است.
• موضوع به کمیسیون مشترک برجام یا سازوکار حل اختلاف ارجاع می‌شود. اگر اختلاف در این کمیسیون یا در ادامهٔ جلسات دیپلماتیک حل نشود، شکایت به شورای امنیت می‌رود.
• در مرحلهٔ بعد، شورای امنیت باید دربارهٔ ادامهٔ تعلیق تحریم‌ها رأی‌گیری کند. اما نکتهٔ مهم این است که قطعنامهٔ ۲۲۳۱ طوری تنظیم شده که اگر در مدت زمان مشخصی (مثلاً ۳۰ روز) قطعنامه‌ای مبنی بر تمدید لغو تحریم‌ها صادر نشود، تمام تحریم‌های قبلی سازمان ملل به‌صورت خودکار بازمی‌گردد.

۳. عدم امکان وتو
• در شرایط عادی، اگر یک قطعنامه در شورای امنیت مطرح شود، پنج عضو دائم (آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) می‌توانند با حق وتو آن را رد کنند. اما در مکانیزم ماشه، بحث روی صدور قطعنامه‌ای برای ادامهٔ لغو تحریم‌هاست که حتی یک وتو یا رأی مخالف کافی است تا آن قطعنامه صادر نشود و تحریم‌ها به شکل خودکار بازگردد.
• در واقع، اعضای دائم نمی‌توانند وتو کنند که «تحریم‌ها بازنگردند»؛ به محض ثبت شکایت و طی‌شدن مهلت زمانی، تحریم‌ها اتوماتیک فعال می‌شوند، مگر آن‌که شورای امنیت به‌صراحت مصوبه‌ای برای جلوگیری از آن صادر کند که با یک وتو هم منتفی می‌شود.

۲) پیامدهای فعال شدن مکانیزم ماشه برای ایران

۱. بازگشت تمامی تحریم‌های شورای امنیت پیش از برجام
• پیش از برجام، چندین قطعنامه (از جمله ۱۹۲۹، ۱۸۰۳، ۱۷۴۷ و ۱۶۹۶) علیه ایران صادر شده بود که مجموعه‌ای از تحریم‌ها در حوزه‌های تسلیحاتی، بانکی، مالی و موشکی را تحمیل می‌کرد. فعال‌شدن «ماشه»، باعث می‌شود همان تحریم‌ها دوباره رسمیت پیدا کنند.
• این به‌مراتب فراتر از تحریم‌های یک‌جانبهٔ آمریکا یا اتحادیهٔ اروپا است؛ زیرا پشتوانهٔ شورای امنیت سازمان ملل را دارد و همهٔ کشورها ملزم به رعایت آن می‌شوند.

2. پیامدهای سیاسی و اقتصادی
• ایران ممکن است از نظر سیاسی بیش از گذشته در انزوای بین‌المللی قرار گیرد؛ چون بر اساس قوانین سازمان ملل، همهٔ اعضا باید به تحریم‌ها پایبند باشند.
• دسترسی ایران به نهادهای مالی جهان (مثل بانک‌ها، بازار ارز خارجی، بیمه، شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و …) مجدداً با محدودیت یا ممنوعیت روبه‌رو می‌شود.
• سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به‌دلیل ریسک بالا به شدت کاهش پیدا می‌کند و مبادلات تجاری رسمی دچار مشکل می‌گردد.
3. احتمال اختلاف بین قدرت‌های بزرگ
• در عمل، ایالات متحده پس از خروج از برجام (مه ۲۰۱۸) سعی کرد مکانیزم ماشه را فعال کند، اما روسیه، چین و اتحادیهٔ اروپا استدلال کردند که آمریکا دیگر عضو برجام نیست و نمی‌تواند از مفاد آن برای اعمال مکانیزم ماشه استفاده کند.
• اگر سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) یا هر یک از اعضای برجام تصمیم بگیرند مکانیزم ماشه را فعال کنند، ممکن است حمایت سیاسی برخی دیگر از اعضای دائم شورای امنیت را از دست بدهند یا دچار اختلاف درونی شوند.

• مکانیزم ماشه ابزاری است برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به‌شکلی تقریباً خودکار، به شرطی که عضوی از برجام ایران را به «نقض اساسی تعهداتش» متهم کند و روند شکایت را پیش ببرد.
• اگر این مکانیزم فعال شود، برای ایران معنای بازگشت تمام تحریم‌های بین‌المللی (پیش از سال ۲۰۱۵) را دارد و می‌تواند پیامدهای اقتصادی و دیپلماتیک سنگینی داشته باشد.
• مهم‌ترین بحث حقوقی و سیاسی فعلی این است که چه کشوری واقعاً قادر و مایل است این روند را آغاز کند و آیا اجماعی برای پذیرفتن آن بین قدرت‌های بزرگ (به‌ویژه اروپا، روسیه و چین) وجود دارد یا خیر.


@modiriran مدیران ایران 🕊

تصمیم‌هایی که ما در طول روز می‌گیریم، عمدتاً تحت تأثیر سه نوع فرآیند قرار دارند: تصمیم‌های شهودی (غریزی یا سریع)، تصمیم‌های منطقی و تصمیم‌های احساسی.

تصمیم‌گیری یک فرآیند پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. عوامل مؤثر بر این فرآیند می‌توانند هم داخلی (شخصی) و هم خارجی (محیطی) باشند. در زیر، برخی از این عوامل را به همراه منابع معتبر بررسی می‌کنم:

۱. تجربه و دانش قبلی
- تأثیر: افراد معمولاً بر اساس تجربیات گذشته و دانش خود تصمیم‌گیری می‌کنند. این تجربه به آنها کمک می‌کند تا به سرعت به گزینه‌های مناسب برسند.
مغز انسان به‌طور طبیعی تمایل دارد تا از سوابق گذشته استفاده کند تا به تصمیم‌گیری‌های سریع‌تر و مؤثرتر دست یابد

۲. احساسات و حالت روانی
- تأثیر: احساسات می‌توانند تصمیم‌ها را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. مثلاً زمانی که فرد خوشحال است، احتمال بیشتری دارد که ریسک‌های بیشتری را بپذیرد.
تحقیقات نشان می‌دهد که افراد در زمان‌های احساسی، مانند استرس یا شادی، تصمیمات متفاوتی نسبت به زمان‌های عادی می‌گیرند

۳. تنش زمان
- تأثیر: فشار زمان می‌تواند باعث شود که افراد به جای تحلیل عمیق، از این تصمیم‌گیری‌های فوری و شهودی استفاده کنند.
مطالعات نشان می‌دهند که در شرایط محدودیت زمانی، افراد بیشتر به تصمیم‌گیری‌های سریع و احساسی تمایل دارند (Danziger, S. et al. (2011). *Extraneous Factors in Judicial Decisions*).

۴. پیش‌داوری ها و تصورات
- تأثیر: باورها و پیش‌داوری‌های قبلی می‌توانند به شدت بر روی نتایج تصمیم‌گیری تأثیر بگذارند و منجر به تصمیمات نادرست شوند.
تحقیقات در زمینه شناختی نشان می‌دهد که پیش‌داوری ها معمولاً بر نحوه پردازش اطلاعات جدید اثر می‌گذارند.

۵. محیط و شرایط اجتماعی
- تأثیر: محیط پیرامون مانند فشار گروهی و انتظارات اجتماعی بر الگوهای تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارد. افراد ممکن است تحت تأثیر نظر دیگران قرار بگیرند.
تأثیر فشار همسالان بر تصمیم‌گیری افراد به‌خوبی در تحقیقات روانشناسی اجتماعی مشخص شده است

۶. عوامل اقتصادی
- تأثیر: شرایط اقتصادی و منابع مالی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی تأثیرگذارند. افراد ممکن است تصمیمات مختلفی را نسبت به سرمایه‌گذاری یا خرید بر اساس وضعیت اقتصادی بگیرند.
نظریه‌های اقتصادی، مانند نظریه انتظار، بر اساس این اصل بنا شده‌اند که افراد به دنبال بیشینه‌سازی منفعت خود هستند
۷. تصمیم‌گیری ناخودآگاه
- تأثیر: بسیاری از تصمیم‌ها به صورت ناخودآگاه انجام می‌شوند، به‌ویژه در مواقعی که افراد تحت فشار یا خستگی ذهنی قرار دارند.
تحقیقات نشان داده‌اند که بخش‌های ناخودآگاه مغز در بسیاری از مواقع تصمیم‌ها را قبل از آگاهی ما اتخاذ می‌کنند .


عوامل متعددی بر فرآیند تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارند و درک این عوامل می‌تواند به ما در بهبود روند تصمیم‌گیری کمک کند. اگر به جزئیات بیشتری نیاز دارید یا سوال خاصی در این زمینه دارید، خوشحال می‌شوم بیشتر کمک کنم!

تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 70 تا 90 درصد از تصمیم‌گیری‌های روزمره ما می‌تواند به عنوان تصمیم‌های شهودی و احساسی در نظر گرفته شود.
این درصد ممکن است بسته به وضعیت و نوع تصمیم متفاوت باشد، اما به طور کلی، انسان‌ها به طور طبیعی تمایل دارند که بیشتر بر اساس احساسات و شهود خود تصمیم بگیرند، به‌ویژه در موقعیت‌های استرس‌زا یا زمان‌هایی که نیاز به تصمیم‌گیری سریع دارند.
عبارتی هست که می گوید که ما تصمیم هایمان را غالبا احساسی و شهودی می گیریم و سپس منطقی توجیه می کنیم.

@modiriran مدیران ایران 🕊
#تصمیم_گیری