کتابخانهٔ خرد و اندیشه

بر اساس مطالعه‌ای که روز چهارشنبه منتشر شد، برخی زنبورهای عسل می‌توانند به‌طور شگفت‌انگیزی روزها زیر آب دوام بیاورند.

این تحقیق نشان می‌دهد که زنبورها می‌توانند در برابر افزایش سیل‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی که حفره‌های خواب زمستانی آنها را تهدید می‌کند، مقاومت کنند.

«سابرینا روندو»، نویسنده اصلی این مطالعه، به خبرگزاری فرانسه گفت که بقای این گرده‌افشان‌هایی که برای اکوسیستم‌ها حیاتی هستند، در میان روندهای نگران‌کننده جهانی کاهش جمعیت آنها، دلگرم‌کننده است.

«نایجل رین» از دانشگاه گوئلف، یکی از نویسندگان این مقاله در بیانیه‌ای گفت، با گرم شدن کره زمین که باعث سیل‌های مکرر و شدید در سراسر جهان می‌شود، این یک چالش غیرقابل پیش‌بینی برای گونه‌های ساکن در خاک، به ویژه زنبورهایی است که در زیر زمین لانه می‌کنند یا زمستان‌گذرانی می‌کنند.

کشف اتفاقی

روندو گفت که برای اولین بار به‌طور تصادفی متوجه شد که ملکه زنبور عسل می‌تواند غرق شدن را تحمل کند.

او درحال مطالعه تأثیر باقی‌مانده آفت‌کش‌ها در خاک بر روی زنبورهای ملکه بود که در زمستان در زیر زمین لانه حفر می‌کنند. که ناگهان آب به‌طور تصادفی وارد لانه چند زنبور عسل شد.

روندو که این آزمایش را برای تحصیل در مقطع دکترا انجام می‌داد، گفت: «من ترسیدم. مقدار آب کم بود. بنابراین آنقدرها هم مهم نبود، اما من نمی‌خواستم آن زنبورها را از دست بدهم.»

او گفت که در کمال تعجب، آنها زنده ماندند: «من مدت زیادی است که روی زنبورهای بامبل مطالعه می‌کنم. من در مورد آن با افراد زیادی صحبت کرده‌ام و هیچ کس نمی‌دانست که این احتمال وجود دارد.»

او آزمایش دیگری را برای درک بهتر آنچه اتفاق افتاده است راه‌اندازی کرد.

آزمایش مقاومت زنبورهای عسل دربرابر سیل

طبق این مطالعه که در مجله Biology Letters منتشر شده است، محققان 143 زنبور ملکه در خواب زمستانی را در لوله‌ها قرار دادند. برخی بدون آب به‌عنوان گروهی برای مقایسه، برخی شناور در آب و برخی کاملاً با استفاده از یک پیستون، برای مدت زمانی بین هشت ساعت تا هفت روز در آب غوطه‌ور بودند.

این مطالعه باید روی گونه‌های دیگر زنبورهای عسل تکرار شود تا مشخص شود این ویژگی چقدر رایج است.

او گفت: «اما این دلگرم‌کننده است که بدانیم حداقل (سیل) تهدید بزرگ دیگری نیست که باید در نظر بگیریم.»

قابل توجه است که 81 درصد از ملکه‌های در خواب زمستانی که در آب فرو رفته‌ بودند، نه تنها هفت روز زنده ماندند، بلکه پس از بازگشت به شرایط خشک، هشت هفته بعد هم زنده‌ ماندند.

روندو خاطرنشان کرد: «تأثیر بلندمدت آب بر سلامت زنبورها، هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.»

او گفت که زنبورهای معمولی شرقی مورد استفاده در این مطالعه در آمریکای شمالی یافت می‌شوند. آنها به‌طور ویژه مقاوم هستند و به اندازه سایر گونه‌های زنبور عسل دچار کاهش جمعیت نمی‌شوند.

روندو، که اکنون یک دانشجوی فوق دکترا در دانشگاه اتاوا است، می‌گوید: «بنابراین ما همچنان متعجب هستیم که آیا این مقاومت در برابر سیل می‌تواند بخشی از دلیلی باشد که آنها انقدر خوب عمل می‌کنند یا خیر.»

📚 @ktyab

فضاپیمای بپی‌کلمبو (BepiColombo) هنگام عبور از کنار سیاره زهره، خواهر دوقلو و شیطانی زمین، اتم‌های کربن و اکسیژنی را کشف کرده که از اتمسفر این سیاره به فضا نشت می‌کنند.

زهره در گذشته سیاره‌ای معتدل مانند زمین بود، اما حالا یک کره سوزان با ابرهایی از دی‌اکسیدکربن و باران‌های اسیدسولفوریک است. این یافته‌های جدید، درکنار داده‌های نشت هیدروژن، به دانشمندان کمک می‌کند تاریخ این دگرگونی زهره را بهتر بفهمند.

نشت مواد از اتمسفر سیارات پدیده متداولی است. هیچ مانع نفوذناپذیری در بالای سیارات وجود ندارد که از نشت مواد به خلأ جلوگیری کند. زمین روزانه حدود ۹۰ تن ماده از اتمسفر خود را از دست می‌دهد. البته این مقدار بسیار کم است، اما سرنخ‌هایی به دانشمندان می‌دهد که دلایل دگرگونی سیارات دیگر را بررسی کنند.

زهره با این که نزدیک‌ترین و شبیه‌ترین سیاره منظومه شمسی به زمین است، اطلاعات میدانی ما از آن زیاد نیست. مدارگرد آکاتسوکی (Akatsuki) تنها مأموریتی است که از سال ۲۰۱۰ به‌طور اختمصاصی زهره را مطالعه می‌کند. اما فضاپیماهای دیگری نیز هستند که در مسیر مأموریت خود از کنار زهره نیز عبور می‌کنند.

بپی‌کلمبو فضاپیمای مشترک آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن (JAXA) و آژانس فضایی اروپا (ESA) برای مطالعه عطارد است. این فضاپیما دو بار در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ از کنار زهره رد شد. بپی‌کلمبو در دومین گذر خود از بخشی از محیط مغناطیسی زهره عبور کرد که پیش از این مطالعه نشده بود.

نشت اتم‌های یونیزه از اتمسفر سیاره زهره

برخلاف زمین، میدان مغناطیسی زهره از داخل این سیاره منشأ نمی‌گیرد. میدان زهره حاصل اندرکنش‌های ذرات باردار در اتمسفر بالایی این سیاره با میدان‌های مغناطیسی و یون‌های بادهای خورشیدی است. حاصل، یک کره مغناطیسی به شکل اشک است که نوک تیزتر آن در سمت دورتر از بادهای خورشیدی قرار دارد.

اطراف این میدان مغناطیسی، یک «غلاف مغناطیسی» (Magnetosheath) قرار دارد که بپی‌کلمبو از داخل آن عبور کرد. ابزارهای این فضاپیما توانستند یون‌های اکسیژن و کربن را کشف کنند که از گرانش زهره گریخته بودند. این اولین بار است که فرار یون‌های بار مثبت کربن از اتمسفر زهره ثبت شده است.

این مواد یون‌های سنگینی هستند که معمولاً سرعت پایینی دارند. دانشمندان نمی‌دانند چه مکانیسم‌هایی باعث شده‌اند تا این اتم‌ها سرعت کافی برای گریز از گرانش سیاره را پیدا کنند.

این امکان وجود دارد که یک باد الکترواستاتیک (الکتریسیته ساکن) آن‌ها را از سیاره دور کرده باشد. یک فرضیه دیگر این است که این ذرات از طریق یک فرایند گریز از مرکز شتاب گرفته‌اند.

حداقل سه مأموریت فضایی در آینده نزدیک عازم زهره خواهند شد تا پرسش‌ها درباره این سیاره را پاسخ دهند. این پرسش‌ها درباره مکانیسم فرار کربن، فعالیت‌های آتشفشانی زهره و موضوع جذاب حیات در میان ابرهای آن هستند.

اما مهم‌ترین پرسش این است که زهره، که زمانی بسیار شبیه زمین ما بود، چگونه به این سیاره سوزان تبدیل شد. اخترشناسان باور دارند که نشت مواد از اتمسفر سیاره زهره در این دگرگونی نقش قابل‌توجهی داشته است.

📚 @ktyab

تجارت آزاد

بحث نظری پیرامون پیامدهای عوارض حمایتی و پیامدهای تجارت آزاد موضوع کانونی علم اقتصاد کلاسیک است. این مباحث نظری چنان روشن، بدیهی و ردناشدنی است که مخالفانش هر استدلالی ارائه می‌دادند، می‌شد آن را بی‌درنگ به منزله‌ی پاسخی اشتباه و پوچ رد کرد.

با این حال، امروزه همه‌جا در سراسر دنیا عوارض حمایتی را می‌یابیم و حتی در موارد بسیاری آشکارا شاهد ممنوعیت وارداتیم. حتی در انگلستان، سرزمین مادری سیاست تجارت آزاد، امروزه عوارض حمایتی اهمیت ویژه‌ای یافته است. اصل خود کفایی ملی روز‌به‌روز هواداران تازه‌ای می‌یابد. حتی کشورهایی که تنها چند میلیون نفر جمعیت دارند، مانند مجارستان و جمهوری چکسلواکی، می‌کوشند از طریق سیاست عوارض حمایتی بالا و ممنوعیت واردات، خود را از واردات خارجی بی‌نیاز کنند. در ایالات متحد سیاست تجارت خارجی بر این اندیشه استوار است که به همه‌ی کالاهایی که در خارج با هزینه‌های کمتری تولید می‌شود، به اندازه‌ی همین مابه‌التفاوت عوارض واردات بسته شود. جنبه‌ی مضحک قضیه این است که همه‌ی کشورها همزمان با این که واردات را کاهش می‌دهند، می‌خواهند صادرات را هم افزایش دهند. نتیجه‌ی این سیاست چیزی نیست مگر اختلال در تقسیم کار بین‌المللی و در نتیجه افت عمومی زایایی کار. اگر این افت به گونه‌ای ملموس‌تر نمایان نمی‌شود، به این دلیل است که پیشرفت‌های اقتصاد کاپیتالیستی همچنان آن‌قدر گسترده هست که آن را جبران کند اما روشن است که اگر سیاست عوارض حمایتی وجود نداشت تا این‌چنین به گونه‌ای مصنوعی تولید را از شرایط مکانی مناسب‌تر به شرایطی نامناسب‌تر منتقل کند، امروزه همگان ثروتمندتر بودند.

✍ لودویگ فون میزس

📚 @ktyab

ناسا به‌تازگی به مأموریت پهپاد «سنجاقک» (Dragonfly) برای حضور در تیتان، بزرگ‌ترین قمر سیاره زحل چراغ سبز نشان داده است.

با این وجود، روند طراحی و توسعه این پهپاد به سمت جلو پیش خواهد رفت و پس از آن، یک مرحله آزمایشی برای تأیید عملکرد آن طراحی خواهد شد.

«نیکی فاکس»، معاون مدیر اداره ماموریت‌های علمی ناسا می‌گوید:

«سنجاقک یک ماموریت علمی دیدنی با علاقه گسترده نسبت به آن است و ما برای برداشتن گام‌های بعدی هیجان‌زده هستیم. کاوش تایتان مرزهای کاری را که می‌توانیم با روتورکرافت‌ها در خارج از زمین انجام دهیم، افزایش می‌دهد.»

جو متراکم، آرام و کم جاذبه تایتان، باعث می‌شود تا برای پهپادهایی مانند Dragonfly که در هنگام ساخت به اندازه یک ماشین کوچک خواهد بود، بسیار مناسب باشد.

قابلیت‌های پهپاد سنجاقک ناسا

ناسا در ادامه بیانیه خود می‌گوید:

«در کمتر از یک ساعت، Dragonfly می‌تواند ده‌ها مایل یا کیلومتر را طی کند. همچنین با هر پس در هر روز کامل تایتان (به‌اندازه 16 روز زمین)، پهپاد می‌تواند در طول مأموریت دو ساله برنامه‌ریزی شده خود، از محل فرود اولیه‌اش برای پوشش مناطق چند صد کیلومتری حرکت کند.»

آژانس فضایی در ادامه توضیح می‌دهد که سنجاقک با وجود توانایی منحصر‌به‌فرد خود در پرواز، بیشتر زمان خود را روی سطح تایتان صرف انجام تحقیقات علمی خواهد کرد و داده‌های جمع‌آوری‌شده خود را به دانشمندان ارسال می‌کند.

اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، دراگون‌فلای در سال 2028 به فضا پرتاب خواهد شد و در سال 2034 به قمر غنی از مواد آلی تایتان خواهد رسید. پس از استقرار، در بین ده‌ها مکان علمی جالب پرواز خواهد کرد تا به‌دنبال شواهدی از فرآیندهای شیمیایی پیش زیستی رایج آن باشد. بنابراین دانشمندان امیدوارند که این ماموریت بتواند به آنها کمک کند تا درباره چگونگی شروع زندگی در سیاره ما و اهداف دیگر خود اطلاعات بیشتری کسب کنند.

📚 @ktyab

ارتشی از سوسک های مجهز به رایانه

دانشمندان سنگاپوری، ارتشی از سوسک‌‎های مکانیکی که به‌صورت ریموت کنترل می‌شوند را در یک زمین بیابانی آزمایش کرده‌اند که در آینده می‌توان از این سوسک ها برای مأموریت‌های جستجو و نجات کمک گرفت.

براساس گزارش ایندیپندنت، در این تحقیق که توسط دانشمندان «دانشگاه فناوری نانیانگ» سنگاپور انجام شده است، حدود 20 سوسک ماداگاسکار که به کامپیوترهای کوچکی مجهز هستند، به‌عنوان یک ارتش در تپه‌ای شنی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. این ارتش کوچک، در واقع سوسک‌های زنده‌ای هستند که دانشمندان می‌توانند از راه دور آن‌ها را کنترل کنند.

محققان می‌توانند از طریق کامپیوترهای قرار‌گرفته در پشت این سوسک‌ها، دستوراتی را به آن‌ها منتقل کنند و جهت حرکتشان را مشخص کنند. این دستورات از طریق الکترودهایی که در دو سمت اندام حسی حشرات قرار دارد، از کامپیوتر به سوسک ها منتقل می‌شود.

در حالی که دانشمندان می‌توانند سوسک‌ها را به چپ یا راست حرکت دهند، خود این حشرات نیز می‌توانند مانند معمول راه خود را از بین موانع انتخاب کنند. نکته جالب دیگر اینکه محققان همچنین مواردی را ثبت کرده‌اند که در آن سوسک‌هایی که به طور تصادفی روی پشت خود غلتیده بودند، توسط حشرات دیگر کمک می‌شوند تا دوباره سرپا شوند.

دانشمندان همچنین برای برطرف‌کردن برخی چالش‌های تحقیقات قبلی، یک الگوریتم ناوبری جدید برای سوسک‌های سایبورگ ایجاد کرده‌اند. در این الگوریتم، از بین هر 20 سوسک، یک مورد به‌عنوان رهبر انتخاب می‌شود و بقیه پیروان آن هستند. در حالی که رهبر این ارتش موقعیت هدف را می‌داند، پیروان آن فقط موقعیت نسبی سوسک‌های مجاور خود را می‌دانند.

آن‌ها در تحقیقات خود متوجه شدند که این الگوریتم جدید درهم‌تنیدگی بین سوسک‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین فعل‌وانفعالات بین سوسک‌ها می‌تواند به یک سایبورگ به‌دام‌افتاده کمک کند تا از یک موقعیت دشوار خارج شود.

محققان امیدوارند روزی بتوان از چنین ارتشی در ماموریت‌های جستجو و نجات پس از بلایای طبیعی استفاده کرد.


📚 @ktyab