🌿 کِندس، کِنس یا کاندس (ازگیل جنگلی)
درخت ازگیل را که در زبان مازندرانی کِندس، کاندس یا کِنس میگویند، میوهای از خانواده گلسرخیان (گل رزها) میباشد.
ازگیل جنگلی درختی خودرو است که گل های زیبا و یک دست سفید آن در بهار، سطح جنگل را سفید و خوش منظره میکند. کنس در طول فصل تابستان رشد کرده و در اواخر تابستان نوع پیشرس یا به اصطلاح محلی "جّمندِر" آن قابل خوردن میشود؛ اما به صورت عادی زمان اصلی برداشت کِندس، ماههای آبان و آذر میباشد. نکتهای که جالب توجه است اینکه در یک بیان و دید کلی باید گفت که رسیدن و قابل برداشت شدن کِندس از کوه به دشت است یعنی برعکس "تِرش هَلی" (آلوچه وحشی) که از دشت میرسد و در کوه تا مدتها روی درخت مشاهده میشود، در کِندس هرچه از کوه به پایین دست و مناطق دشت نزدیکتر میشویم کِندس دیرتر قابل خوردن و برداشت میشود.
کِندس به صورت خام (کال و رسیده)، "کندس شور" یا "او کِندس"، "کِندس لته" و در نهایت تهیه "کِندس ترشی" استفاده میشود.
او کِندس:
برای تهیه او کندس، کندس نیم رس را انتخاب و شسته و سپس در آب نمک با درصد مشخص بسته به مهارت می خوابانند تا بعدها مصرف نمایند.
کندس لته:
برای تهیه کنس لته، ابتدا سر و ته کندس رسیده و پخته را از میوه کندس جدا کرده و داخل ظرفی می ریزیم و به آن نمک اضافه میکنیم؛ سپس با هاون یا ته لیوان آنها را له میکنیم. معمولا کندس لته را در بام خانه یا جایی که کمتر مرطوب باشد میگذارند تا خشک شود.
کندس،کاندس یا کنسترشی:
زمان پخت کندس ترشی معمولا ماههای آبان و آذر میباشد.
بدین صورت که ابتدا با ترکه بلندی به نام "شیش"، کندس،کاندس یا کنس نسبتا نیمرس را با ضربه هایی به شاخه درخت از بالا به پایین می ریزند و به جمعآوری آن می پردازند؛ سپس به منزل منتقل میکنند و در جایی مناسب قرار میدهند تا به اصطلاح برسد و کاملا پخته شود.
در روز مناسب کندس،کاندس یا کنس را درون لگن یا دیگ بزرگ پر آب ریخته تا ضایعات، برگ ها و میوه سالم را از خراب جدا نمایند. پس از شستشوی کامل درون دیگ با مقداری آب میریزند و روی شعله آتش گذاشته تا کاملا پخته و به اصطلاح پتکا (petka) شود. برای این کار چندین بار به تناوب با "کِترای چوبی بزرگ" آن را بهم میزنند تا همه قسمتها با هم کاملا پتکا و مخلوط شود. بعد درون صافی که از گونی تهیه شده که چلشک (chaleshk) نامیده میشود ریخته و آب آنرا جدا مینمایند.
آب حاصل را روی شعله جوشانیده تا غلیظ یا به اصطلاح ما، اّمِبست (ambest) گردد که ابتدا قهوهای کم رنگ و بعد سیاه میشود. (هرچه کندس رسیده تر و از جنس و رقم مناسب تری باشد و در پخت آن دقت شود کیفیت ترشی بهتر و خوشمزه تر خواهد شد / بسته به مقدار آب و غلظت آن از ۱۲ تا ۱۸ ساعت باید روی آتش قرار گیرد.)
از کندس،کاندس یا کنس ترشی حاصل شده در تهیه انواع غذاهای محلی مثل تِرش آش و گزنه آش، فسنجون، مرغ ترش و ... استفاده میشود و خوردن کاهو و نیمرو با کندس ترشی لذت و مزهای خاص دارد.
کِندس یا کاندس یا کِنس (ازگیل وحشی) سرشار از ویتامینهای «ب» و «ث» است. خواص دارویی کندس نیز از روزگاران بسیار دور مورد توجه بوده است.
بقراط، کندس ، کاندس یا کنس را برای مبتلایان به ترشی معده، مدفوع سوزان و عوارض تب، نافع میپنداشت. کندس برای فشار خون، چربی خون و قند خون نیز مفید است. جوشانده برگ آن در درمان آبسه دهان و گلو، درمان آنژین، درمان برفک، درمان سالک، درمان اسهال بچهها، منظم کننده کار رودهها، درمان ورم گلو و ناراحتیهای حلق مفید است. همچنین به طور سنتی در مازندران از « کندس او » برای درمان درد دهان استفاده میشده است. همچنین در درمان اسهال ساده، خونریزی داخلی، ورم روده، زخم دهان، تورم مخاط گلو با آب برگ " کندس دار" بسیار سودمند است.
✅ کانال قائمشهریها
🆔
@inja_ghaemshahr