کانال خبری فراتاب

10 نکته مهم از دو روی سکه‌ی حمله‌ی ایران به اسرائیل
د.اردشیر پشنگ
 

الف- یک روی سکه

1⃣ سرانجام ج‌اایران پس از 542ماه از تاسیسش مستقیما از خاک خودش به اسرائیل حمله کرد.
2⃣ ج‌اایران در مواجهه با دشمنان هیچ خط قرمزی از جمله انجام حمله برای خود قائل نیست.

3⃣ به ترور فرماندهان ارشد نظامی‌اش توسط اسرائیل واکنش نشان داد و تا حدی فشارهای روی خود را کم کرد.
4⃣ اعتبارش را در بین گروه‌های اسلامگرا و نیابتی در منطقه و طرفداران داخلی افزایش داد.

5⃣ نمایشی از تنوع و کمیت تولیدات تسلیحاتی‌ هوا-فضایی‌اش از جمله پهپاد و موشک را به جهانیان ارائه داد.

6⃣ با اتخاذ استراتژی عدم‌وارد کردن تلفات انسانی و خسارت فیزیکی به اسرائیل، به نوعی مدیریت تنش کرد تا ضمن انجام واکنش تا حد زیادی بهانه تبدیل شدن تنش به جنگ توسط اسرائیل را بگیرد. (اعلام موضع آمریکا در عدم‌همراهی با اسرائیل در واکنش به این حمله ایران در همین راستاست.
 

ب- روی دیگر سکه

7⃣ جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با قدرت‌ها و ائتلاف‌های برتر نظامی و سیاسی نهایتا می‌تواند از استراتژی برقراری «موازنه حیثیتی» استفاده کند، نظیر آنچه که در عین الاسد با آمریکایی‌ها و حالا در اسرائیل کرده است، یعنی حملاتی نمادین و با اطلاع قبلی نه به قصد ضربه زدن نظامی بلکه با هدف نوعی جنگ روایتی -رسانه‌ای جهت برقراری نوعی موازنه حیثیتی و کسب رضایت طرفداران داخلی و منطقه‌ایش.
 
8⃣ کیفیت تسلیحات نظامی ایران در مواجهه با قدرت‌های بزرگ چندان بالا نیست در همین حمله به اسرائیل هرچند از یکسو پهپادها و موشک‌های ایران از دست‌کم چهار لایه دفاعی عبور و به آسمان اسرائیل رسید اما از سوی دیگر تنها تعداد بسیار معدودی از آن موشک و پهپادها موفق به انجام این مهم شدند، اسرائیلی‌ها مدعی‌اند تنها یک درصد آنها از گنبد آهنین عبور کرده و خسارت و تلفاتی نیز به بار نیاورده‌اند، البته فرماندهان نظامی ایران نیز روایت متفاوتی می‌گویند.
 
9⃣ این حمله مجال و فرصتی برای اسرائیل می‌شود تا از حجم فشارهای بین‌المللی علیه آن کاسته شود، اسرائیل طی 6 ماه گذشته بیش از 33 هزار نفر فلسطینی را در غزه قتل عام کرده و شدیدا تحت فشار جامعه بین المللی است و حتی واشنگتن و لندن بطور جدی گزینه طرح دو دولت (پذیرش تاسیس دولت فلسطین) را دنبال می‌کنند، حال این حمله ایران، تا حدی می‌تواند از حجم این فشارها بکاهد.
 
🔟سرانجام اینکه اینک توپ در زمین بنیامین نتانیاهو قرار دارد و او تعیین کننده ادامه بازی است!

زمان ویدئو: ۲ دقیقه | برای دیدن کلیک بفرمایید👇

https://youtu.be/iQj8YWBekTA?si=9P35xx4EyqPg-xmW

آیا ایران با اسرائیل وارد جنگ مستقیم می‌شود؟
د.اردشیر پشنگ – پژوهشگر روابط بین الملل و متخصص مسائل خاورمیانه

«حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است.» و «حفظ جمهوری اسلامی از حفظ یک نفر ولو امام عصر باشد، اهمیتش بیشتر است.» این دو جمله از آیت‌الله خمینی نه فقط چراغ راهنمای اصلی سیاست داخلی و خارجی بلکه خط قرمز غیرقابل عدول جمهوری اسلامی ایران در 45 سال گذشته در مواجهه با ابربحران‌ها و مشکلات بزرگ و کوچک تا به امروز بوده است.

پس به رغم ایدئولوژیک بودن نظام جمهوری اسلامی و غیرقابل انعطاف بودن در مسائل زیادی، این نظام تنها در آنجایی که حیاط و بقای خود را در خطر ببیند حاضر است منعطف شود و با هر تهدید داخلی و خارجی که این ذهنیت را ایجاد کند ممکن است آینده بقای این نظام سیاسی به خطر بیافتد قویا با همه ابزارهای خود مقابله می‌کند و هیچ خط قرمزی حتی عبور از نفرات اصلی خود (همچون برکناری آیت‌الله منتظری ولیعهد رهبری در سال 1368، کنار گذاشتن جریان اصلاح‌طلبان، رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی و ... برایش وجود ندارد.

لذا در زمان فعلی که چنین برداشت می‌شود بخشی از هیات حاکمه اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو که هم تحت فشارداخلی است و پرونده‌های سنگینی دارد و هم در غزه نیز به دلیل استفاده بیش از حد خشونت و کشتار بیش از 33 هزار نفر فلسطینی تحت فشار آمریکا و دیگر قدرت‌ها برای شناسایی دولت فلسطین است یکی از راه‌های فرار، گسترش سطح بحران فعلی است که یکی از مهمترین آنها ورود با حساب و کتاب به جنگی ولو محدود اما مستقیم با ایران است جنگی که خواه ناخواه همراهی متحد استراتژیکش یعنی ایالات متحده آمریکا را بدنبال خواهد داشت.

لذا مقامات فعلی جمهوری اسلامی ایران با توجه به جمیع مشکلات و بحران‌های اقتصادی و سیاسی داخلی و خارجی و نیز ناکارآمدی دولت فعلی‌اش، هرچند تحت فشار افکار عمومی و نیز زیر سئوال توسط افکار منطقه‌ای پس از حمله مستقیم اسرائیل به ساختمانی در جوار سفارتش که به ترور دست‌کم هفت مقام ارشد سپاه پاسداران منجر شده است، اما بعید است به نحوه‌ای واکنش نشان دهد که دست نتانیاهو را برای در پیش گرفتن ماجراجویی‌های بزرگ‌تر مثل تحمیل جنگی به ایران را باز نگاه دارد، هرچند در خاورمیانه هیچ چیز بعید نیست!

زمان ویدئو: ۸ دقیقه و ۲ ثانیه
کلیک بفرمایید 👇

https://youtu.be/eAbBXFalG0s?si=vPgJvRfpu-gGAawB

آیا اردوغان دموکرات‌منش‌تر شده است؟
تحلیلی بر چرایی پذیرش شکست انتخابات توسط اردوغان!

یادداشت د.اردشیر پشنگ، پژوهشگر ارشد انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا و از نویسندگان کتاب «ترکیه، گذشته، حال و آینده» در وبسایت عصر ایران

انتخابات شهرداری‌های ترکیه با درجه آزادی و رقابت نسبتا خوبی برگزار شد و طی آن بزرگترین شکست حزب عدالت و توسعه در مقابل رقبا در شهرهای مهم از استانبول، آنکارا، ازمیر تا دیاربکر (آمد) رقم خورد، از دیگر نکات مثبت و قابل تامل اعتراف شخص اردوغان رهبر بلامنازع 22 سال اخیر ترکیه به این شکست و پذیرش آن بود کاری که بسیاری از دیگر رهبران چه در خاورمیانه و چه حتی در آمریکا (مانند ترامپ) انجامش نمی‌دهند لذا از این نظر بایست حرکت او را تحسین کرد، کما اینکه بسیاری نیز اینکار را کرده‌اند!

اما
در اینجا یک نکته نه چندان ظریف بلکه بسیار مهم و آشکار وجود دارد!
در ساختار سیاسی ترکیه شهرداریها هرچند رکن مهمی هستند اما اهمیت آنها در مقایسه با انتخابات پارلمانی این کشور کاملا در حاشیه قرار دارد بخصوص در زمانی که ساختار سیاسی ترکیه تا سال 2017 پارلمان محور بود. بدین معنی که این انتخابات پارلمانی است که تکلیف قدرت و مدیریت ثروت از راه تشکیل دولت و تعیین نخست وزیر و وزرا را مشخص می‌کند.

در نتیجه یک تفاوت جدی میان واکنش رفتاری اردوغان 2024 با اردوغان 2015 وجود دارد، به نظر می‌رسد این تفاوت بیش از آنکه ناشی از افزایش سن، تجربه، دموکراتیک شدن و یا فروتنی اردوغان باشد به اهمیت متفاوت دو انتخابات ربط دارد!

به چه معنا؟
اردوغان در انتخابات شهرداری‌ها این‌بار شدیدتر از دوره‌ی قبل شکست خورد، شکست را هم پذیرفت اما در سال 2015 در زمانی که در انتخابات پارلمانی نتوانست به نصف به اضافه‌ی یک برای تشکیل دولت یکدست برسد در آنجا اولا با فراهم کردن شرایطی گفت‌وگوهای منجر به تشکیل دولت ائتلافی را دچار شکست کرد (البته تندروی دیگر رهبران همچون دمیرتاش نیز در شکست این سناریو نقش داشتند)،

ثانیا کشور را به یک انتخابات زودهنگام سوق داد و برای رسیدن به نتیجه دلخواه حاضر شد با افزایش تنش با پ.ک.ک کشور را وارد یک جنگ داخلی با کُردها کرده تا از سایه کسب حمایت ملی‌گراهای افراطی و در شرایط جنگی به نتیجه مطلوب برسد که رسید!

همچنین یکی دیگر از انگیزه‌های اردوغان برای جلوگیری از شکست پروژه تغییر قانون اساسی و تبدیل کردن سیستم پارلمانتاریستی به سیستم عمدتا ریاستی، حذف رقبا و رهبرانی بود که رویای قدرت او را به مخاطره میانداختند، از جمله صلاح‌الدین دمیرتاش و یا چند هزار نفر فعال سیاسی که پس از کودتای نافرجام به بهانه‌های واهی از کار برکنار و یا راهی زندانشان کرد!
به عبارت دیگر آنجا که انتخابات و یا رفراندوم بر سر بقا و ماندن و نماندن در قدرت است، اردوغان برای ماندن حتی حاضر به راه اندازی جنگ داخلی و اخراج هزاران نفر از سر کار و زندانی کردن صدها نفر از رقبا شد و اینجا که انتخابات هرچند مهم اما بر سر بقا در زمان فعلی نیست او نتیجه را پذیرفته، صدالبته که همین رفتار اخیر او با توجه به رویه دیگر رهبران منطقه و ... را نیز بایست مورد تحسین قرار داد!

https://t.me/ArdeshirPashang

موازنه هویت‌گرایانه ج‌اایران در عصر الگوی نظم تکثیری؛ تداوم سردرگمی و از دست رفتن فرصت‌ها

مقاله مشترک د.سیامک بهرامی و د.اردشیر پشنگ
در هفدهمین همایش بین‌المللی سالانه انجمن علوم سیاسی ایران - دانشگاه تهران

ارائه دهنده: د.اردشیر پشنگ

تحولات و اتفاقاتی که در 3  دهه اخیر در زمینه‌های فنی، تکنولوژیک و هنجاری در نظام بین‌الملل روی داده است باعث شده نظم بین‌الملل از چارچوب الگوی نظم توزیعی به سمت الگوی نظم تکثیری حرکت کند.

شاخصه‌های الگوی نظم توزیعی

1)دولت بازیگر انحصاری توزیع کننده قدرت
2)تعیین ساختار و نوع قطبیت توسط توزیع قدرت
3)بازیگران غیردولتی تحت سلطه‌ دولت از میزانی از قدرت بهره‌مند می‌شدند.
4)دولت‌ها هرگاه که بخواهند می‌توانند این قدرت را از آنها بازستانند.
5)بازیگران غیردولتی تاثیری بر نوع ساختار، قطبیت و موازنه را نداشتند.

شاخصه‌های الگوی نظم تکثیری

1) دولت دیگر بازیگر انحصاری توزیع کننده‌ی قدرت نیست.
2) مفهوم توزیع قدرت دچار تغییر اساسی شده و ما با مفهومی بنام تکثیر قدرت مواجهیم.
3)انتشار قدرت تبدیل همه جوانب روابط بین‌الملل را تحت تاثیر قرار داده است.
4)بازیگران غیردولتی برای دسترسی به قدرت، دیگر تنها متکی به توزیع قدرت از سوی دولت‌ها نیستند.
5)این بازیگران می‌توانند قدرت انتشار یافته را بصورت خودجوش نهادینه نمایند.
6) دولت‌ها دیگر نمی‌توانند این قدرت را از آنها بازستانند یا حتی محدود کنند.

این مساله همچنین تاثیرات قابل توجهی بر موازنه‌ها در سیاست خارجی دارد اگر تا پیش از این، دولت‌ها از یکی از سه نوع موازنه «تهدید»، «قدرت» و «منافع» استفاده می‌کردند در دوران نظم تکثیری بایست از نوعی موازنه جدید و سیالی بنام «موازنه متکثر» استفاده کنند.

اما در رابطه با جمهوری اسلامی ایران باید گفت چون نحوه‌ی تشکیل نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدای تاسیس در هنگامه وقوع یک بحران بزرگ ساختاری و فروپاشی نظام شاهنشاهی در اثر انقلاب تشکیل شده و پس از آن نیز بطور مستمر درگیر بحران‌های مختلف داخلی و خارجی بوده، اینک دیگر بحران یکی از خصیصه‌‍‌های همیشگی و بخشی از ماهیت این نظام به شمار می‌رود به عبارت دیگر گویی این نظام جمهوری اسلامی بی‌بحران نمی‌تواند زیست معمولی سیاسی داشته باشد.

به همین دلیل و از آنجا که سیاست خارجی دنباله‌ی سیاست خارجی است چون نظام جمهوری اسلامی همچنان درگیر بحران‌های مختلف بوده هنوز بین اینکه می‌خواهد یک دولت مدرن یا یک نوع حکومت اسلامی باشد سردرگم است؛

یا نکته دیگر اینکه از ابتدای انقلاب واقعیت دو دولت را داشته و داریم که رقابتی غیرسازنده و گاه تخریبی علیه هم دارند: دولت پنهان و در سایه که از دل بخش غیرانتخابی نظام ایجاد شده و دولت برآمده از انتخابات جمهوری اسلامی؛ که اتفاقا دولت پنهان همواره قدرت بیشتری داشته و به مرور زمان هم قوی‌تر شده است لذا اهداف استراتژیک در چنین نظامی هم دچار ابهامات گسترده‌ای است در نتیجه سیاست خارجی جمهوری اسلامی هم کاملا دچار سردرگمی‌های مفهومی، معنای و اهدافی است.

در همین راستا وقتی که بقیه کشورها یکی از سه الگوی موازنه را در سیاست خارجی خود بکار می‌بردند جمهوری اسلامی از نوعی موازنه منحصربفرد بنام «موازنه هویتی» استفاده می‌کند که در آن چندان اهداف متعارف دیگر کشورها از جمله منافع ملی، اقتصاد، رضایت مردم و ... در اولویت نیست اما برعکس نگاه‌های هستی‌شناسنامه و ابعاد بودن، هویت شیعه‌گرایانه، ادعاهای عدالت‌گرایانه، قدسی‌گرایی، حمایت از مستضعفان و ... در اولویت قرار می‌گیرد لذا با توجه به پیچیده‌تر شدن جهان در عصر الگوی تکثیری و اتخاذ الگوی موازنه متکثر توسط دیگر کشورها و در حالیکه ج‌اایران همچنان موازنه هویتی را به عنوان راهکار سیاست خارجی‌اش دنبال می‌کند در نتیجه انتظار می‌رود میزان سردرگمی ج‌اایران در سیاست خارجی در عصر الگوی پیچیده‌ی نظم تکثیری بیشتر از دوران قبل شود.

در اینجاا اجازه دهید مثالی عینی بزنم در سال 2019 در مناظره‌ای به میزبانی اتاق بازرگانی ایران، به ایرج مسجدی سفیر وقت ایران در عراق گفتم ترکیه با بیش از 1300 شرکت حرفه‌ای و فعال روز بروز بر نفوذ اقتصادی و ... خود در اقلیم کردستان و عراق می‌افزاید اما ایران با همه اشتراکات و نفوذش در این حوزه چندان موفق نیست، آقای مسجدی اما در پاسخ گفت: «من شما را به خانه‌های زیادی از مردم عراق در بغداد می‌برم که عکس امام و رهبران ایران بر دیوارشان آویزان است و این نشانه قدرت ماست!»
بله داستان همین است در سیاست خارجی مقامات ما دنبال چنین نتایج هویتی هستند درست بر خلاف دیگر کشورها که دنبال افزایش قدرت و منافع از طریق تعمیق و گسترش روابط اقتصادی، همکاری‌های فنی، تقویت سرعت و کیفیت اینترنت و ... هستند.

⏱زمان ویدئو: ۱۰ دقیقه و ۴۳ ثانیه
https://youtu.be/GHA9F8cd-C0?si=dibLbk9De1PCGTVe