أموي خلافت: الحلقة (۱۸)
#د_صفین_غمیزه :'(
کله چي حضرت علي رض د خلافت پر مسند کښیناست ، د شام والي حضرت معاویة رض او ټولو د شام أوسیدونکو یي له بیعت څخه ډډه وکړه ، بیعت یي ورسره ونکړ ، غوښتنه یي دا وه چي حضرت علي رض باید لومړی د حضرت عثمان رض قاتلین قصاص کړي ، مګر حضرت علي رض ویل چي لومړی دي بیعت وسي ، چي د مؤمنانو اتحاد کامل شي بیا به له هغوی څخه په سکون او اطمنان سره قصاص أخلو ، وبالاخرة حضرت علي رض د خپل لښکر سره د شام په طرف ور روان سو ، او هلته حضرت معاویة رض ډیره جدي او قطعي فیصله کړي وه چي د عثمان رض له قاتلینو به قصاص أخلي ، په مصر کي یي یوه ډله درلوده چي د حضرت عثمان رض بعضي مصري قاتلین او د هغه د قتل پلان جوړونکي لکه عبدالرحمن بن عدیسي او کنانة بن بشر او محمد بن حذیفة او نور...یي ووژل.
د حضرت علي رض لښکر و (صفين) نومي ځای ته ورسید ، حضرت معاویة رض ته حال ورغی ، هغه د خپل لښکر سره ورته راووت ، د حضرت علي رض د لښکر تعداد یو لک أو شل زره وو ، او د حضرت معاویة رض د عسکرو شمیر نوي زره وو ، دا ډیر لوی شمیر وو ، ددي نه مخکي د مسلمانانو د عسکرو تعداد و دي حد ته نه وو رسیدلی ، ځکه چي د یرموک په ستره غزاء کي د مسلمانانو شمیر شپږ دیرش زره ته رسیدی ، او تر ټولو لویه معرکه چي قادسیة وو په هغي کي د مسلمانانو تعداد أته دیرش زره وو ، او د صفین په ورځ د دواړو فریقينو تعداد و دوه لکه أو لس زره ته رسیدی ، درحالیکي چي ټوله مسلمانان وه.
أول حضرت علي رض قاصدین ور ولیږل چي و حضرت معاویة رض ته د بیعت او طاعت دعوت ورکړي ، هغوی چي و حضرت معاویة رض ته ورسیدل ، لومړی خبرې بشیر بن عمرو الأنصاري شروع کړي ، و حضرت معاویة رض ته یي وویل : أی معاویة دا دنیا بقاء نلري فناء کیږي ، ته و آخرت ته ورتلونکی یې ، الله تعالی درسره ستا د أعمالو حساب کوي ، د الله رب العزت په خاطر دا أمت مه سره ټوټه کوه ، ددي أمت وینه خپل په مینځ کي مه تویوه . حضرت معاویة رض ورته وویل : کاش چي دا نصیحت مو و خپل ملګري ته هم کړی وای ، حضرت علي رض یي مقصد وو. بشیر بن عمرو ورته وویل زما ملګری تر تا حق دار دی په خلافت سره ، د فضیلت په لحاظ ، د دین په لحاظ ، په اسلام کي د وړاندي توب په لحاظ ، د رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د قرابت په لحاظ ، ددي ټولو وجوهاتو په سبب تر تا بهتر دی په خلافت سره ، هغه و تاته د بیعت دعوت درکوي ، دا ستا لپاره د دنیا و آخرت په لحاظ خیر دی. حضرت معاویة رض ورته وویل: أیا د عثمان وینه به همداسي هدر کیږي ؟ په رب قسم چي هیڅکله به د قصاص څخه مخکي بیعت ونکړم.
هري ډلي خپل ځان ته فکر درلود او ځان یي خطاء نه باله.
وبالآخرة د دواړو فریقينو تر مینځ جنګ شروع سو ، جنګ ټوله ذي الحجة میاشت متصل روان وو ، البتة د جنګ کیفیت داسي وو چي فقط یو یو ټولی به د هري ډلي و جنګ ته راوتی ، په ورځ کي به یو وخت یا سهار او یا ماښام ، او کله کله به دوه وخته جنګ کیدی ، ټول لښکر یي جنګ ته نه را باسه د قتل عام او یو مخیز هلاکت د وجهي ، او په دي أمید چي ممکن سوله وسي ، د محرم الحرام میاشت چي څنګه را داخله شوه دواړو فریقينو و سولي ته تلوار وکړ ، په أکثریت سره د سولي کوښښ هغه صحابه کرامو کاوه چي په دواړو ډلو کي یي حضور درلود ، مګر حضرت علي رض او حضرت معاویة رض دواړه پر خپل موقف ټینګ ولاړ وه ، حضرت علي رض و معاویة رض ته ویل لومړی بیعت وکه ، حضرت معاویة بيا ویل چي کله دي د عثمان قاتلین ووژل بیا بیعت درسره کوم.
خلاصه دا چي د سولي خبرو هیڅه نتیجه ورنکړه ، جنګ بیرته هماغسي روان سو لکه مخکي چي روان وو ، ټولی ټولی به جنګ ته راوتی ، لومړۍ هفته/أونیزه. همداسي جنګ روان وو ، تر دي وخته ددوی تر مینځ أویا جنګونه شوي وه ، وروسته تر یوي هفتي حضرت علي رض اعلان وکړ چي صبا چهار شنبه به ټول لښکر و جنګ ته وځي ، حضرت معاویة رض خبر سو ، په همدي شپه ټولو خپلې أسلحې راواخیستي ، د جنګ لپاره یي تیارولي ، عمروبن العاص الأموي خلګ و جنګ ته هڅول چي په صبا کي ښه په میړاني سره جنګ وکړي.
په صبا کي جنګ شروع سو ، جنګ تر ماښامه پوري په ډیر شدت سره مستمر روان وو ، فقط د لمانځه پر وقت یي وقفه د جنګ کول.
په دوهمه ورځ کي هم جنګ هماغسي روان وو ، په دوهمه ورځ عراقیان چي د حضرت علي رض عسکر وه ډیر سخت و جنګیدل ، د حضرت معاویة رض د چپ أړخ و قطعي ته یي شکست ورکړ ، مګر اهل الشام دا وار پر مرګ بیعت سره وکړ ، شدید جنګ یي شروع کړ ، نږدي وه چي و عراقیانو ته ماتي ورکړي ، په دي جنګ کي جلیل القدر بدري صحابي چي عمر یي تر څلور نوي کاله زیات وو حضرت عمار بن یاسر هم وو ، لاسونه یي لړزیدله توره یي راواخیسته ، عراقیان د عمار بن یاسر په لیدلو سره بیا په جنګ ور ګډ سوه.
#د_صفین_غمیزه :'(
کله چي حضرت علي رض د خلافت پر مسند کښیناست ، د شام والي حضرت معاویة رض او ټولو د شام أوسیدونکو یي له بیعت څخه ډډه وکړه ، بیعت یي ورسره ونکړ ، غوښتنه یي دا وه چي حضرت علي رض باید لومړی د حضرت عثمان رض قاتلین قصاص کړي ، مګر حضرت علي رض ویل چي لومړی دي بیعت وسي ، چي د مؤمنانو اتحاد کامل شي بیا به له هغوی څخه په سکون او اطمنان سره قصاص أخلو ، وبالاخرة حضرت علي رض د خپل لښکر سره د شام په طرف ور روان سو ، او هلته حضرت معاویة رض ډیره جدي او قطعي فیصله کړي وه چي د عثمان رض له قاتلینو به قصاص أخلي ، په مصر کي یي یوه ډله درلوده چي د حضرت عثمان رض بعضي مصري قاتلین او د هغه د قتل پلان جوړونکي لکه عبدالرحمن بن عدیسي او کنانة بن بشر او محمد بن حذیفة او نور...یي ووژل.
د حضرت علي رض لښکر و (صفين) نومي ځای ته ورسید ، حضرت معاویة رض ته حال ورغی ، هغه د خپل لښکر سره ورته راووت ، د حضرت علي رض د لښکر تعداد یو لک أو شل زره وو ، او د حضرت معاویة رض د عسکرو شمیر نوي زره وو ، دا ډیر لوی شمیر وو ، ددي نه مخکي د مسلمانانو د عسکرو تعداد و دي حد ته نه وو رسیدلی ، ځکه چي د یرموک په ستره غزاء کي د مسلمانانو شمیر شپږ دیرش زره ته رسیدی ، او تر ټولو لویه معرکه چي قادسیة وو په هغي کي د مسلمانانو تعداد أته دیرش زره وو ، او د صفین په ورځ د دواړو فریقينو تعداد و دوه لکه أو لس زره ته رسیدی ، درحالیکي چي ټوله مسلمانان وه.
أول حضرت علي رض قاصدین ور ولیږل چي و حضرت معاویة رض ته د بیعت او طاعت دعوت ورکړي ، هغوی چي و حضرت معاویة رض ته ورسیدل ، لومړی خبرې بشیر بن عمرو الأنصاري شروع کړي ، و حضرت معاویة رض ته یي وویل : أی معاویة دا دنیا بقاء نلري فناء کیږي ، ته و آخرت ته ورتلونکی یې ، الله تعالی درسره ستا د أعمالو حساب کوي ، د الله رب العزت په خاطر دا أمت مه سره ټوټه کوه ، ددي أمت وینه خپل په مینځ کي مه تویوه . حضرت معاویة رض ورته وویل : کاش چي دا نصیحت مو و خپل ملګري ته هم کړی وای ، حضرت علي رض یي مقصد وو. بشیر بن عمرو ورته وویل زما ملګری تر تا حق دار دی په خلافت سره ، د فضیلت په لحاظ ، د دین په لحاظ ، په اسلام کي د وړاندي توب په لحاظ ، د رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د قرابت په لحاظ ، ددي ټولو وجوهاتو په سبب تر تا بهتر دی په خلافت سره ، هغه و تاته د بیعت دعوت درکوي ، دا ستا لپاره د دنیا و آخرت په لحاظ خیر دی. حضرت معاویة رض ورته وویل: أیا د عثمان وینه به همداسي هدر کیږي ؟ په رب قسم چي هیڅکله به د قصاص څخه مخکي بیعت ونکړم.
هري ډلي خپل ځان ته فکر درلود او ځان یي خطاء نه باله.
وبالآخرة د دواړو فریقينو تر مینځ جنګ شروع سو ، جنګ ټوله ذي الحجة میاشت متصل روان وو ، البتة د جنګ کیفیت داسي وو چي فقط یو یو ټولی به د هري ډلي و جنګ ته راوتی ، په ورځ کي به یو وخت یا سهار او یا ماښام ، او کله کله به دوه وخته جنګ کیدی ، ټول لښکر یي جنګ ته نه را باسه د قتل عام او یو مخیز هلاکت د وجهي ، او په دي أمید چي ممکن سوله وسي ، د محرم الحرام میاشت چي څنګه را داخله شوه دواړو فریقينو و سولي ته تلوار وکړ ، په أکثریت سره د سولي کوښښ هغه صحابه کرامو کاوه چي په دواړو ډلو کي یي حضور درلود ، مګر حضرت علي رض او حضرت معاویة رض دواړه پر خپل موقف ټینګ ولاړ وه ، حضرت علي رض و معاویة رض ته ویل لومړی بیعت وکه ، حضرت معاویة بيا ویل چي کله دي د عثمان قاتلین ووژل بیا بیعت درسره کوم.
خلاصه دا چي د سولي خبرو هیڅه نتیجه ورنکړه ، جنګ بیرته هماغسي روان سو لکه مخکي چي روان وو ، ټولی ټولی به جنګ ته راوتی ، لومړۍ هفته/أونیزه. همداسي جنګ روان وو ، تر دي وخته ددوی تر مینځ أویا جنګونه شوي وه ، وروسته تر یوي هفتي حضرت علي رض اعلان وکړ چي صبا چهار شنبه به ټول لښکر و جنګ ته وځي ، حضرت معاویة رض خبر سو ، په همدي شپه ټولو خپلې أسلحې راواخیستي ، د جنګ لپاره یي تیارولي ، عمروبن العاص الأموي خلګ و جنګ ته هڅول چي په صبا کي ښه په میړاني سره جنګ وکړي.
په صبا کي جنګ شروع سو ، جنګ تر ماښامه پوري په ډیر شدت سره مستمر روان وو ، فقط د لمانځه پر وقت یي وقفه د جنګ کول.
په دوهمه ورځ کي هم جنګ هماغسي روان وو ، په دوهمه ورځ عراقیان چي د حضرت علي رض عسکر وه ډیر سخت و جنګیدل ، د حضرت معاویة رض د چپ أړخ و قطعي ته یي شکست ورکړ ، مګر اهل الشام دا وار پر مرګ بیعت سره وکړ ، شدید جنګ یي شروع کړ ، نږدي وه چي و عراقیانو ته ماتي ورکړي ، په دي جنګ کي جلیل القدر بدري صحابي چي عمر یي تر څلور نوي کاله زیات وو حضرت عمار بن یاسر هم وو ، لاسونه یي لړزیدله توره یي راواخیسته ، عراقیان د عمار بن یاسر په لیدلو سره بیا په جنګ ور ګډ سوه.