أموي خلافت: الحلقة (۱۷)
#د_جنګ_جمل_دردونکي_تاریخي_فاجعه.
أم المؤمنین او ورسره صحابه کرام چي په أول کي یي تعداد 9 سوه وو ، وروسته یي بیا شمیر و دري زره ته ورسید ، مخ پر کوفه ووتل چي په مخکي یي لومړی بصره راځي ، د بي بي عائشې رض د پاره یي یوه أوښه رانیول او ددي لپاره یي د أوښې پر شا محجب او پرده لرونکی ځای جوړ کړ چي (هودج. ډولۍ.) یي بولي.
په لاره کي يو ځای د شپي پر أوبو باندي تیر شول ، چي هغه ځای ته حوأب ویل کیږي ، په دي ځای کي سپیو ورته و غپل ، کله چي بي بي عائشي رض د سپیو غپا واوریده پوښتنه یي وکړه چي دا ځای څه نومیږي ؟ هغوی ورته وویل چي حوأب نومیږي ، دې (انا لله و انا الیه راجعون) وویل ، او بیا یي وویل چي زه بیرته ګرځیږم ، هغوی ورته وویل چي ولي ؟ دي ورته وویل چي ما د رسول صلی الله علیه وسلم څخه واوریده چي په تاسو کي به کوم یوه وي چي د حوأب سپې ورته وغاپي ؟ او راته ویي ویل چي ځان وساته چي ته هغه نشي چي د حوأب سپې درته وغاپي.
بیا یي خپله أوښه چوکه/کښینول. او دوی ته یي وویل ما بیرته و مدیني ته و ګرځوئ ، هغه زه یم چي رسول الله یي په هکله خبره کړي ده مګر هغه نورو ورته قسم وکړ چي دا د حوأب أوبه ندي.
بي بي عائشة رض أو ورسره نور صحابه کرام و بصري ته ورسیدل ، پر بصره باندي د حضرت علي رض والي عثمان بن حنیف خبر سو ، قاصد یي ورته را ولیږی چي د څه لپاره له مدیني را وتلي یاست ؟ بي بي عائشي رضي الله عنها ورته وویل: دغه سپکو أو بد أخلاقو خلګو د رسول الله صلی الله علیه وسلم پر حرم مدینه منوره باندي تجاوز وکړ ، حرامه وینه یي ځان ته حلال وبلل او معصومه وینه یي توی یي کړه ، او حرام مال یي حلال وباله او چور یي کړ ، عزتونه یي ټوټه کړل ، په داسي ځای کي أستوګن شوه چي د هغه ځای خلګ یي نه غواړي ، د همدغه د اصلاح لپاره راوتلي یو.
حضرت علي رض مخکي د شام په طرف د خپل لښکر سره روان وو ، کله چي یي د أم المؤمنین بي بي عائشي او ورسره د نورو صحابه کرامو واوریدل ، نو د شام لوری یي بدل کړ د بصري په طرف ور روان سو ، کله چي و بصري ته ورسید ، د قعقاع په نامه یي یو څوک و عائشي رض او طلحة رض او زبیر رض ته ولیږه ، چي و اتحاد او اتفاق ته دعوت ورکړي ، او د تفرق او اختلاف اضرار ورته بیان کړي ، قعقاع أول و بي بي عائشي رض ته ورغی او ورته ویي ویل أی مورې ته کوم شي و دي ښار بصري ته راوستلې یې ؟ دې ورته وویل فقط د مؤمنانو تر مینځ د اصلاح لپاره راغلې یم ، قعقاع ورته وویل چي طلحة او زبیر هم دلته را وغواړه ، هغوی هم راغله ، قعقاع ورته وویل ما د أم المؤمنین څخه پوښتنه وکړه چي سبب د راتلو دي څه وو ، دې راته وویل د اصلاح په خاطر ، طلحة او زبیر ورته وویل په الله قسم چي موږ هم ددغه غرض لپاره راوتلي یو ، قعقاع ورته وویل ددي اصلاح طریقه او کیفیت به څه ډول وي ؟ حضرت طلحة رض ورته وویل چي علي د عثمان قاتلین قصاص کړي ، که چیري علي دا کار پریښود نو قرآن یي پریښود ، مراد یي حد د قصاص وو.
قعقاع ورته وویل چي حضرت علي رض دا فکر لري چي مخکي یوار حالات عادي شي ، اطمنان او سکون حاصل سي بیا به د عثمان د قاتلینو سره حساب کوو ، بي بي عائشې او طلحه او زبیر هم ورسره اتفاق وکړ.
قعقاع و علي رض ته ورغی د دوی د اتفاق څخه یي خبر کړ هغه ډیر خوشحاله سو ، ټولو پر صلح اتفاق وکړ ، په دې صلح ډیر کسان خوشحاله سوه او بعضي شر خوښونکي بیا خوا بدي سوه ، حضرت علي رض ودریدی د جاهلیت د دور یادونه او د هغه وخت د بدبختیو یادونه یي وکړه ، بیا د اسلام او د نیکبختیو او محبتونو یادونه یي وکړه ، دواړه فریق خوشحاله سوه ، مګر د عثمان رض هغه بعضي قاتلین چي د حضرت علي رض د لښکر سره یو ځای شوي وه هغوی ویري واخیستل ، که چیري حالات صحیح شوه موږ به ضرور قصاص کیږو ، نو کله چي شپه سوه دغه باغیان بعضي د طلحه رض او زبیر رض په لښکر ور ننوتل او بعضي د علي رض په لښکر کي پاته شول ، بیا یي د شپې پر دواړو طرفو هجوم ور وړ ، هغوی هر یوي ډلې دا ګمان وکړ چي مقابل لوري یي ورسره خیانت وکړ ، جنګ ګرم سو ، حضرت علي رض وویل یاربه کاش چي شل کاله مخکي مړ شوی وای خو دغسي حالت مي نوای لیدلی ، أم المؤمنین بي بي عائشي رض ژړل ، طلحه او زبیر خلګ له جنګه بندول خو خبره یي له توان څخه وتلي وه ، خلاصه دا چي جنګ د شپي شروع سو د لمر د راختلو پر وخت ودرید ، کله چي حضرت علي رض دا حالت ولیدی نو یي وویل أی ربه ته راباندي شاهد یې چي ما خو دغسي حالت نه غوښت خو پیښ سو ، په دي جنګ کي طلحة او زبیر رضي الله عنهما دواړه په شهادت ورسیده ، د حضرت زبیر رض قاتل راغی او د زبیر رض توره یي راخیستي وه ده فکر کاوه چي حضرت علي رض به په دي ډیر خوشحاله سي مګر هغه ځان ته پري نښود ، او بیا یي د زبیر رض توره راواخیستل او ویي ویل په دي توره باندي زبیر د رسول الله دفاع کړي ده ، او ما د رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه واوریده چي هغه راته و فرمایل د صفیې د ځوی و قاتل ته د دوږخ زیری
#د_جنګ_جمل_دردونکي_تاریخي_فاجعه.
أم المؤمنین او ورسره صحابه کرام چي په أول کي یي تعداد 9 سوه وو ، وروسته یي بیا شمیر و دري زره ته ورسید ، مخ پر کوفه ووتل چي په مخکي یي لومړی بصره راځي ، د بي بي عائشې رض د پاره یي یوه أوښه رانیول او ددي لپاره یي د أوښې پر شا محجب او پرده لرونکی ځای جوړ کړ چي (هودج. ډولۍ.) یي بولي.
په لاره کي يو ځای د شپي پر أوبو باندي تیر شول ، چي هغه ځای ته حوأب ویل کیږي ، په دي ځای کي سپیو ورته و غپل ، کله چي بي بي عائشي رض د سپیو غپا واوریده پوښتنه یي وکړه چي دا ځای څه نومیږي ؟ هغوی ورته وویل چي حوأب نومیږي ، دې (انا لله و انا الیه راجعون) وویل ، او بیا یي وویل چي زه بیرته ګرځیږم ، هغوی ورته وویل چي ولي ؟ دي ورته وویل چي ما د رسول صلی الله علیه وسلم څخه واوریده چي په تاسو کي به کوم یوه وي چي د حوأب سپې ورته وغاپي ؟ او راته ویي ویل چي ځان وساته چي ته هغه نشي چي د حوأب سپې درته وغاپي.
بیا یي خپله أوښه چوکه/کښینول. او دوی ته یي وویل ما بیرته و مدیني ته و ګرځوئ ، هغه زه یم چي رسول الله یي په هکله خبره کړي ده مګر هغه نورو ورته قسم وکړ چي دا د حوأب أوبه ندي.
بي بي عائشة رض أو ورسره نور صحابه کرام و بصري ته ورسیدل ، پر بصره باندي د حضرت علي رض والي عثمان بن حنیف خبر سو ، قاصد یي ورته را ولیږی چي د څه لپاره له مدیني را وتلي یاست ؟ بي بي عائشي رضي الله عنها ورته وویل: دغه سپکو أو بد أخلاقو خلګو د رسول الله صلی الله علیه وسلم پر حرم مدینه منوره باندي تجاوز وکړ ، حرامه وینه یي ځان ته حلال وبلل او معصومه وینه یي توی یي کړه ، او حرام مال یي حلال وباله او چور یي کړ ، عزتونه یي ټوټه کړل ، په داسي ځای کي أستوګن شوه چي د هغه ځای خلګ یي نه غواړي ، د همدغه د اصلاح لپاره راوتلي یو.
حضرت علي رض مخکي د شام په طرف د خپل لښکر سره روان وو ، کله چي یي د أم المؤمنین بي بي عائشي او ورسره د نورو صحابه کرامو واوریدل ، نو د شام لوری یي بدل کړ د بصري په طرف ور روان سو ، کله چي و بصري ته ورسید ، د قعقاع په نامه یي یو څوک و عائشي رض او طلحة رض او زبیر رض ته ولیږه ، چي و اتحاد او اتفاق ته دعوت ورکړي ، او د تفرق او اختلاف اضرار ورته بیان کړي ، قعقاع أول و بي بي عائشي رض ته ورغی او ورته ویي ویل أی مورې ته کوم شي و دي ښار بصري ته راوستلې یې ؟ دې ورته وویل فقط د مؤمنانو تر مینځ د اصلاح لپاره راغلې یم ، قعقاع ورته وویل چي طلحة او زبیر هم دلته را وغواړه ، هغوی هم راغله ، قعقاع ورته وویل ما د أم المؤمنین څخه پوښتنه وکړه چي سبب د راتلو دي څه وو ، دې راته وویل د اصلاح په خاطر ، طلحة او زبیر ورته وویل په الله قسم چي موږ هم ددغه غرض لپاره راوتلي یو ، قعقاع ورته وویل ددي اصلاح طریقه او کیفیت به څه ډول وي ؟ حضرت طلحة رض ورته وویل چي علي د عثمان قاتلین قصاص کړي ، که چیري علي دا کار پریښود نو قرآن یي پریښود ، مراد یي حد د قصاص وو.
قعقاع ورته وویل چي حضرت علي رض دا فکر لري چي مخکي یوار حالات عادي شي ، اطمنان او سکون حاصل سي بیا به د عثمان د قاتلینو سره حساب کوو ، بي بي عائشې او طلحه او زبیر هم ورسره اتفاق وکړ.
قعقاع و علي رض ته ورغی د دوی د اتفاق څخه یي خبر کړ هغه ډیر خوشحاله سو ، ټولو پر صلح اتفاق وکړ ، په دې صلح ډیر کسان خوشحاله سوه او بعضي شر خوښونکي بیا خوا بدي سوه ، حضرت علي رض ودریدی د جاهلیت د دور یادونه او د هغه وخت د بدبختیو یادونه یي وکړه ، بیا د اسلام او د نیکبختیو او محبتونو یادونه یي وکړه ، دواړه فریق خوشحاله سوه ، مګر د عثمان رض هغه بعضي قاتلین چي د حضرت علي رض د لښکر سره یو ځای شوي وه هغوی ویري واخیستل ، که چیري حالات صحیح شوه موږ به ضرور قصاص کیږو ، نو کله چي شپه سوه دغه باغیان بعضي د طلحه رض او زبیر رض په لښکر ور ننوتل او بعضي د علي رض په لښکر کي پاته شول ، بیا یي د شپې پر دواړو طرفو هجوم ور وړ ، هغوی هر یوي ډلې دا ګمان وکړ چي مقابل لوري یي ورسره خیانت وکړ ، جنګ ګرم سو ، حضرت علي رض وویل یاربه کاش چي شل کاله مخکي مړ شوی وای خو دغسي حالت مي نوای لیدلی ، أم المؤمنین بي بي عائشي رض ژړل ، طلحه او زبیر خلګ له جنګه بندول خو خبره یي له توان څخه وتلي وه ، خلاصه دا چي جنګ د شپي شروع سو د لمر د راختلو پر وخت ودرید ، کله چي حضرت علي رض دا حالت ولیدی نو یي وویل أی ربه ته راباندي شاهد یې چي ما خو دغسي حالت نه غوښت خو پیښ سو ، په دي جنګ کي طلحة او زبیر رضي الله عنهما دواړه په شهادت ورسیده ، د حضرت زبیر رض قاتل راغی او د زبیر رض توره یي راخیستي وه ده فکر کاوه چي حضرت علي رض به په دي ډیر خوشحاله سي مګر هغه ځان ته پري نښود ، او بیا یي د زبیر رض توره راواخیستل او ویي ویل په دي توره باندي زبیر د رسول الله دفاع کړي ده ، او ما د رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه واوریده چي هغه راته و فرمایل د صفیې د ځوی و قاتل ته د دوږخ زیری