ادبیات، فلسفه و سینما

دریا همچنان دریاست
و کوه‌ها همچنان کوه
تنها گاو وحشی
لحظه‌ای از نشخوار می‌ماند
و چشم کبک مادر
در آشیانه باز می‌شود

جیرجیرک!
جیرجیرک بی‌نوا!
من چراغ‌دار هزارتوهایم
تنها موجودی
که آب را تجزیه می‌کند

وسعت غرور فلفل‌
و بن‌بست رشد شتر را
تنها من درک می‌کنم

و تنها من می‌دانم
در کدام حلقه از سلسله‌ی عاشقان
لادن و بلبل، تفکیک‌ناپذیر می‌شوند!

اقیانوس‌ها
استخر شنای نیاکان من بودند
و ستارگان
فانوس‌های حیاط خانه‌ی نوادگانم
خواهند ماند

آتش
برای من
فقط آتش است
و سکوت
برای من
فقط سکوت

انسانم!
ساکت، چون درخت سیب
گسترده، چون مزرعه‌ی یونجه
و بارور، چون خوشه‌ی بلوط

به‌جز خداوند
چه‌کسی
شایسته‌ی پرستش من خواهد بود؟

راحتم
چون برادرم آلبرت انشتین
گاهی بدون جوراب، راحت‌تر بود!

طرح نظافت طویله‌ها را
با تعصب، کروکی می‌کنم

و در هیأتی شایسته
سیگارم را در قاب پنجره می‌تکانم
بی‌هیچ واهمه‌ای
زیرا که جهان
زیرسیگاری من است!

#حسین_پناهی


@NazariyehAdabi

بسیار آسان‌تر است که با درد و رنج همدلی کنیم تا با تفکر. مردم خود را غرق در فقر و قناعت و گرسنگیِ هولناک می‌بینند. راه گریزی هم ندارند. بر این اساس، با جدیّت بسیار و از سرِ عاطفه، و البته سانتی‌مانتال، خود را وقف درمان شرارت‌ها و ناخوشی‌هایی می‌کنند که با آن‌ها مواجه‌اند. اما با اتخاذ روشی اشتباه، نیت‌های‌شان به گمراهی می‌انجامد.

عمل آن‌ها درمانی برای بیماری نیست بلکه بخشی از خود بیماری است. آن‌ها صرفاً این بیماری را تداوم می‌بخشند. برای مثال، سعی می‌کنند مشکلِ فقر را با زنده نگه داشتن فقرا حل کنند، یا در مواردی با راه‌اندازیِ مدرسه‌ای بسیار پیشرفته برای سرگرم کردن فقرا. اما هیچ‌یک از این‌ها راه‌حل نیستند، بلکه مشکل را تشدید نیز می‌کنند.

هدف‌گذاریِ درست این است که سعی کنیم جامعه را بر مبنایی بازسازی کنیم که ایجاد فقر در آن ناممکن باشد. هدفی که این "فضیلت‌های نوع‌دوستانه" به‌واقع مانع از تحقق آن می‌شوند.
بدترین برده‌داران کسانی بوده‌اند که با برده‌گان خود مهربان بودند و به این ترتیب مانع از آن می‌شدند که برده‌گانی که از این سیستم در عذاب بودند به بطن آن پی ببرند و درباره این سیستم تفکر کنند و آن را بشناسند.

باید بگویم، نیکوکاری موجب کسر شأن است، اخلاق را نابود می‌کند. غیراخلاقی است چرا که از مالکیت خصوصی برای کاهش مضراتِ هولناکی که از خودِ نهاد مالکیت خصوصی نشأت می‌گیرد، استفاده می‌شود.

روح انسان معاصر در سوسیالیسم
#اسكار_وايلد

@NazariyehAdabi

فلسفه‌ی دانشگاهی اکنون در معرضِ بی‌حرمتی و بی‌اعتمادیِ سراسری و همگانی است. این مسأله تا حدی از رهگذرِ این واقعیت است که ساده‌لوحانی اکنون در مقامِ اداره‌ی کلاس‌هایِ درس‌اند؛ اگر شوپنهاور موظف می‌بود رساله‌ی خود را راجع به فلسفه‌ی دانشگاهیِ امروز بنویسد، دیگر محتاجِ تازیانه نبود، بلکه می‌توانست حتا با نیِ سبُکی هم این بنیاد را از هم بپاشد. فیلسوفانِ دانشگاهی، وارثانِ شبهِ متفکرانی‌اند که شوپنهاور چنین بر سرِ آنان کوفت: ظاهرِ آنان به کفایت کودکانه است، و ما را به یادِ این اندیشه‌ی هندی می‌اندازد که:

«انسان‌ها به کیفرِ اعمالی که در زندگیِ گذشته‌ی خود انجام داده‌اند، در زندگیِ حاضر، احمق، لال، کر یا ناقص و از ریخت افتاده متولد می‌شوند.»

پدرانِ‌شان به خاطرِ اعمال‌ِشان، شایسته‌ی چنین وارثانی، از آن دست که مَثَلِ هندی می‌گوید، بوده‌اند. از این جهت در این مسأله اختلافی وجود ندارد که جوانانِ دانشگاهی به زودی قادر خواهند بود بدونِ تدریسِ فلسفه در دانشگاه‌هایِ‌شان، سر کنند، همچنان که اکنون دانشگاه نرفتگان نیز می‌توانند بدونِ فلسفه خواندن، روزگار بگذرانند. هر کسی بجاست یادی از ایامِ دانشجوییِ خود بکند، مثلاً در دورانِ من، فیلسوفانِ دانشگاهی کسانی بودند که نسبت به ایشان کاملاً بی‌اعتنا بودم و آنان را مردمی می‌دانستم که با وَر رفتن، چپ و راست کردن و استفاده کردن از نتایجِ علومِ دیگر، برایِ خودشان ملغمه‌ای درست کرده بودند و ساعاتِ بیکاریِ خود را با خواندنِ روزنامه و رفتن به کنسرت‌ها پر می‌کردند. از این ها گذشته، آنان محترمانه از سویِ همکارانِ دانشگاهیِ خود تحقیر می‌شدند. گفته می‌شد اینان دانشِ کمی دارند و هیچ وقت در استفاده از تعبیراتِ مهجوری که در پوششِ آن بی‌سوادیِ خود را پنهان می‌کنند، در نمی‌مانند. بنابراین اینان ترجیح می‌دادند در مکان‌هایِ تاریک زندگی کنند، آنجا که روشن‌بینان تحملِ ماندن در آن را دیر زمانی ندارند. یکی از هم اینان بر ضدِ علومِ طبیعی چنین دادِ سخن در داد: هیچ یک از طبیعيون نمی‌تواند به طورِ کامل ساده‌ترین فرایندهای «شدن» را برای من توضیح دهد، پس اینان چه ارتباطی با من دارند؟ دیگری درباره‌ی تاریخ گفت: کسی که دارایِ عقایدی است، هیچ چیزِ تازه‌ای برای گفتن ندارد؛ خلاصه اینکه اینان همیشه دلایلی به دست می‌دهند که هیچ ندانستن، از چیزی آموختن، فلسفی‌تر است. اگر اینان به آموختن پرداخته‌اند، انگیزه‌ی پنهانیِ آنان از این کار این بود که از علم و دانش بگریزند و گوشه‌ی تاریکی در مغاکی این جا و آن جا برایِ خود بیابند. بنابراین از علوم جلوتر بودند، تنها بدین معنا که گوزن از شکارچی و تعقیب‌کننده‌اش، جلوتر می‌رود.

▪️تأملات نابهنگام، فریدریش نیچه- ص ۳۰۶

#نیچه

@NazariyehAdabi