دکتر علیرضا رحیمی بروجردی

#بخش_دوم نقد بر کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟"

تحلیل اپیستمولوژیک کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟": در جستجوی پارادایم گمشده

این اثر، با فراروی از تقلیل‌گرایی‌های مرسوم در گفتمان توسعه و با تأسی از نظریه‌ی قابلیت آمارتیا سن و نهادگرایی داگلاس نورث، چشم‌اندازی نو از مفهوم توسعه ترسیم می‌کند. در این منظر، توسعه نه مفهومی تک‌بعدی در اقتصاد سیاسی، بلکه برآیند تحول در نظام معنایی جامعه است.
عطار نیشابوری می‌گوید:
تا نگردی بی‌خبر از خویشتن / کی خبر یابی ز سرّ خویشتن
تا نسوزی جمله هستی‌های خویش / کی توان دیدن تو هستی‌های خویش
نویسنده، با تحلیلی نهادگرایانه، نشان می‌دهد که توسعه در گرو شکل‌گیری نهادهای مشوق خلاقیت و نوآوری است. اما آنچه که او از آن به‌عنوان «نظام‌های کنترلی» یاد می‌کند، به‌طور نظام‌مند، ظرفیت‌های درونی جامعه را سرکوب کرده و فرصت‌های تاریخی را از میان برده است.

فرجام سخن: در آستانه‌ی تحول پارادایمی

این کتاب را می‌توان مانیفستی برای گذار از پارادایم توسعه‌نیافتگی به پارادایم خودآگاهی تاریخی دانست. نویسنده، با کالبدشکافی عالمانه‌ی موانع توسعه و با بهره‌گیری از روش‌شناسی تطبیقی، راهی نو در اندیشیدن به مسئله‌ی توسعه می‌گشاید.

سعدی در این معنا می‌سراید:
گر از بسیط زمین عقل منعدم گردد / به خود گمان نبرد هیچ کس که نادانم
دکتر رحیمی بروجردی، با استفاده از مفاهیم روش‌شناختی و بهره‌گیری از تحلیل‌های چندبعدی، نه‌تنها به فهم عمیق‌تری از توسعه‌نیافتگی دست می‌یابد، بلکه امکان برون‌رفت از این چرخه‌ی معیوب را نیز ترسیم می‌کند. خواندن این اثر، نه‌تنها از آن جهت که پرده از علل توسعه‌نیافتگی برمی‌دارد، بلکه به سبب رویکرد آینده‌نگرانه‌اش، برای هر اندیشمندی که به مسئله‌ی توسعه در ایران می‌اندیشد، ضرورتی انکارناپذیر دارد.
کتاب دکتر رحیمی بروجردی، تلاشی است متهورانه در جهت شکستن طلسم خودآگاهی کاذب و بازیابی هویت توسعه‌گرا. نقد کتاب ایشان، که از منظر دغدغه‌ی احیای خودآگاهی تاریخی صورت می‌پذیرد، در عصر غلبه‌ی نیهیلیسم معرفتی و نسبی‌گرایی ارزشی، چراغی است فراراه اندیشه‌ی ایرانی.

استاد فرهیخته جناب دکتر رحیمی بروجردی،

در ساحت اندیشه‌ای که شما در آن به کندوکاو پرداخته‌اید، نقد من تنها همچون قطره‌ای بود در برابر اقیانوس معرفت‌شناختی شما. همان‌گونه که ت.س. الیوت در "چهار کوارتت" می‌سراید:
"Time present and time past
Are both perhaps present in time future
And time future contained in time past"

این تداخل زمان‌ها، که در اثر شما به‌مثابه دیالکتیک توسعه و تاریخ تجلی یافته، یادآور این بیت حافظ است:
"در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد / عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد"
و چنان‌که پابلو نرودا در "صد سونات عشق" می‌گوید:
"Quiero hacer contigo
lo que la primavera hace con los cerezos"
(می‌خواهم با تو همان کنم که بهار با شکوفه‌های گیلاس می‌کند)
همین‌گونه، کتاب شما نیز می‌خواهد با اندیشه‌ی ایرانی همان کند که نوزایش با اروپای قرون وسطی کرد - شکوفایی خردی نو از دل سنت‌های کهن.
به تعبیر رومی:
"هر نفس نو می‌شود دنیا و ما / بی‌خبر از نو شدن اندر بقا"
و در پژواک این اندیشه، ریلکه در "دفترهای مالته لاوریدس بریگه" می‌نویسد:
"Denn das Schöne ist nichts als des Schrecklichen Anfang"
(زیرا زیبایی چیزی نیست جز آغاز هراس‌انگیز)
این هراس‌انگیزی که شما در تحلیل موانع توسعه به آن پرداخته‌اید، همان نقطه‌ی آغازین زیبایی تحول است - تحولی که در پس هر بحران، فرصتی نو می‌آفریند.
مایه‌ی مباهات است که توانسته‌ام در مقام شاگردی، گوشه‌ای از ژرفای اندیشه‌ی شما را بازتاب دهم. همچنان که پل والری می‌گوید:
"Le vent se lève, il faut tenter de vivre"
(باد برمی‌خیزد، باید کوشید به زیستن)
این کوشش برای زیستن، همان چیزی است که کتاب شما در جستجوی راه‌های تحقق آن است.
در پایان:
برگ خرد تو
در باد معرفت، راه
روشن می‌کند

با ارادت و احترام،
پوریا محمودی

#دکتررحیمی_بروجردی

🌴

https://t.me/DrClips_tapes

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی
@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad

نقدها و یادداشت های متعددی از خوانندگان فهیم کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟" دریافت می کنم که سعی دارم به مرور آنها را بی کم و کاست در کانال بازتاب دهم که امیدوارم مورد توجه همراهان محترم قرار گیرد.

دوست فرهیخته و گرامی جناب آقای "پوریا محمودی" یادداشت بلندی را برایم ارسال کرده است که آن را در دو بخش پست می کنم. یادداشت پوریای عزیز دربرگیرندة لطافت خاصی است که واقعاً از مطالعه آن سیر و خسته نمی شوم. یادداشت "زیبایی شناسی" آقای محمودی بازتاب نگرش اعلای این جوان فرهیخته و اندیشمند بوده که امیدوارم در مسیر "توسعه یافتگی" کشور، حاکمیت بتواند از وی و امثال ایشان بهره وافی برده و شرایط را برای جوانان به گونه ای مهیا کند که آنان سودای مهاجرت نداشته و در کشورشان بمانند و سهم ارزشمندی در نجات کشور از "توسعه نیافتگی" کنونی ایفا کند.

🌴🌴🌴

#بخش_اول نقد بر کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟"

تأملی در دیالکتیک توسعه و تقدیر تاریخی: نقدی بر کتاب «چرا ایران نمی‌تواند توسعه پیدا کند؟»

در هزارتوی زمان، آنجا که اندیشه در تلاقی سنت و مدرنیته سرگردان است، و در برزخی که خرد جمعی میان نوستالژی گذشته و هراس از آینده معلق مانده، آیا می‌توان از رستاخیز آگاهی سخن گفت؟ در این شامگاه دیرپای تاریخ، که پژواک گام‌های توسعه در دالان‌های تو در توی خودشناسی ملی گم گشته، آیا می‌توان از طلوع خورشید معرفت در افق فردا نشان جست؟
به تعبیر خیام:
این کوزه چو من عاشق زاری بوده است / در بند سر زلف نگاری بوده است
این دسته که بر گردن او می‌بینی / دستی است که بر گردن یاری بوده است
پژوهش ژرف‌نگر دکتر علیرضا رحیمی بروجردی، همچون منشوری در ظلمات معرفت‌شناختی معاصر، طیف پیچیده‌ی توسعه‌نیافتگی را در هفت اقلیم اندیشه به تماشا می‌گذارد. این اثر، نه‌تنها آینه‌ای است در برابر جامعه‌ی در بند توهم، بلکه رساله‌ای است در باب هرمنوتیک توسعه که لایه‌های تو در توی واقعیت اجتماعی را می‌کاود. اگر توسعه را به مثابه‌ی سفری در مسیر آگاهی در نظر بگیریم، این کتاب، نقشه‌ای است که خواننده را از پیچ‌وخم‌های جبر تاریخی به سمت چشم‌اندازی از آزادی و خودآگاهی هدایت می‌کند.

واکاوی هستی‌شناختی در پرتو حکمت متعالیه

نویسنده، با رویکردی که می‌توان آن را تلفیقی از پدیدارشناسی هوسرلی و حکمت متعالیه‌ی ملاصدرا دانست، توسعه‌نیافتگی را نه در مقام امری عرضی، بلکه به‌مثابه‌ی جوهری می‌نگرد که در ذات تاریخی جامعه رسوب کرده است. در این مسیر، از منظر دریدایی به واسازی دوگانه‌های کاذب توسعه/سنت می‌پردازد و با نگاهی فوکویی، تبارشناسی قدرت را در نسبت با معرفت بازخوانی می‌کند. در ساحت این خوانش، توسعه نه امری مکانیکی، بلکه برآیند تعامل میان ساختارهای حکمرانی، فرهنگ سیاسی و کنش‌های اجتماعی است.
مولانا در این باب می‌سراید:
ما چو چنگیم و تو زخمه می‌زنی / زاری از ما نی، تو زاری می‌کنی
ما چو ناییم و نوا در ما ز توست / ما چو کوهیم و صدا در ما ز توست
در واقع، نویسنده بر این نکته تأکید دارد که توسعه‌نیافتگی نه نتیجه‌ی فقدان منابع، بلکه حاصل نوعی «شکل‌بندی معرفتی» است که به بازتولید وابستگی، کنترل و رکود می‌انجامد. همان‌گونه که آلتوسر در خوانش خود از ایدئولوژی نشان می‌دهد که نهادهای بازتولیدکننده‌ی نظم، انسان‌ها را در مواضع خاصی جای می‌دهند، رحیمی بروجردی نیز به این مسأله می‌پردازد که چگونه نظام‌های کنترلی، سوژه‌های اجتماعی را در وضعیتی از انفعال و فقدان خلاقیت نگاه داشته‌اند.

دیالکتیک سرمایه و معرفت: اقتصاد توسعه و بحران هویت

دکتر رحیمی بروجردی، با عبور از پارادایم‌های تک‌ساحتی توسعه، به تبیین رابطه‌ی دیالکتیکی میان سرمایه‌ی مادی و سرمایه‌ی نمادین می‌پردازد. در این نگاه، که می‌توان آن را متأثر از نظریه‌ی میدان بوردیو دانست، توسعه محصول برهم‌کنش پیچیده‌ی عاملیت انسانی و ساختارهای اجتماعی است.
حافظ در این معنا می‌گوید:
دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را / دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا
کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز / باشد که بازبینیم دیدار آشنا را
از این منظر، توسعه، نه‌تنها بر بنیان‌های اقتصادی، بلکه بر نظام ارزشی و فرهنگی استوار است. جوامعی که به انباشت سرمایه‌ی فرهنگی پرداخته‌اند، مسیر پایدارتری برای توسعه گشوده‌اند، حال آنکه جوامع مبتنی بر کنترل ایدئولوژیک، در چرخه‌ای از رکود و بحران گرفتار می‌آیند. در اینجا، نویسنده به‌درستی نشان می‌دهد که چگونه عدم شکل‌گیری یک طبقه‌ی نخبگان مستقل و ظهور آنچه که او «اقتصاددانان حکومتی» می‌نامد، فرایند توسعه را به تأخیر انداخته است...... (ادامه دارد) پوریا محمودی


#دکتررحیمی_بروجردی

🌴

https://t.me/DrClips_tapes

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی
@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad

تعدادی از همراهان تماس می گیرند تا به نوارها و کليپ هایم دسترسی پیدا کنند.

در کانال زیر می توانید بخشی از کلیپ ها و نوارهایم را مشاهده کنید. امیدوارم توانسته باشم وظیفه خود را به نحو قابل قبولی انجام داده باشم.

👇👇

https://t.me/DrClips_tapes

🌴🌴
http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی

اظهار نظر حرفه ای و علمی سرکار خانم دکتر مهرآرا، استاد و مدیر برجسته دستگاه های اجرایی درباره کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟"
فکر کردم آوردن یادداشت کوتاه سرکار خانم دکتر می تواند معرفی خوبی برای کتاب باشد تا علاقه مندان را به خواندن کتاب ترغیب کند.

من کتاب بسیار ارزشمند حضرتعالی (چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟) را با نگاه بسیار تحسین برانگیز مطالعه کردم، فوق العاده بود. ساختار منسجم، پرداختن به تمام زوایا و نکات بسیار ظریف علمی، آگاهی بخشی و اثر بخشی عمیق، دیده شدن هم زمان مبانی نظری و تجربی، استفاده از اطلاعات موثق و به روز مهم و ..... تنها بخشی از برجستگی های این اثر علمی است. کاملا طبیعی هست که این کتاب اجازه انتشار در کشور را نداشته باشد. اما نکاتی در مورد این اثر نفیس به نظرم می رسد منجمله این که:

1- ایکاش برای افزایش ضریب نفوذ مطالب متن به زبان انگلیسی نوشته می شد و توسط مرجعی معتبر مانند "الزویر" یا "اشپرینگر" به چاپ می رسید تا مخاطبین خاص بین المللی پیدا کند.

2- برای خواندن این کتاب حتماً پیش نیازهای قوی و آمادگی از قبل لازم هست و حتماً نیاز هست به دفعات بازخوانی شود تا پیام های اصلی کتاب در ذهن خواننده به صورت صحیح جاسازی شود.

3- فهم و درک محتوای این کتاب از قاعده "همه یا هیچ" پیروی می نماید. به نظرم گذاشتن بخش هایی از این کتاب نفیس در پلتفرمی مثلا تلگرام برای خواننده مانند دست زدن به فیل در تاریکی بدون شناخت کامل از فیل هست. خواننده بی هدف ارزش مطالب که روی تک تک کلمات آن سرمایه گذاری علمی و زمانی انجام گرفته را به قدر کافی نخواهد دانست و شاید محلی برای کپی برداری نادرست و غیر حرفه ای باشد.

4- البته من صاحب نظر نیستم، اما این گونه فکر می کنم توسعه نیافتگی برای هر کشور مانند توسعه یافتگی یک مدل منحصر به فرد، قابل مطالعه و جالب در میان انواع کشورها هست مثل ویژگی سفید و سیاه، درون گرا و برون گرا، و......اما در نهایت وجود نظام هایی مانند توتالیتر به نفع جامعه بین الملل نخواهد بود و شاید با استفاده از قواعد "تئوری گیم" و "سناریوی برنده – برنده" از ناحیه بین المللی هم موضوع قابلیت بازنگری و ارزش پرداخت هزینه را داشته باشد.

5- همچنین به نظرم با توجه به جمیع جهات که در کتاب به صورت جامع و بدون نقص بدان پرداخته شده در ادامه شاید با استفاده از قابلیت های "نظریه آشوب"، با اعمال تغییرات حساب شده کوچک با حداقل هزینه و تاوان بتوان اثرات بزرگ و غیر منتظره ای را با شناسایی نقاط حساس و تاثیر گذار در سیاست و اقتصاد کشور، سناریوهایی را مدل سازی کرد حداقل در سطح تئوری.

6- یک فایل پاورپوینتی که نتیجه ترجمه مقاله "گری بکر" در مورد رفتار غیرمنطقی و تئوری اقتصادی هست را به عنوان کار کلاسی انجام دادم تقدیم حضور می کنم که در راستای جمله زیبای ابتدا و انتهای کتاب (توسعه نیافتگی اتفاقی نیست، یک انتخاب است): به این نکته ذهن منو منحرف کرد که:
حتی اگر مردم غیر عقلایی هم رفتار کنند قوانین علم اقتصاد صادق است و علم اقتصاد قوانینی دارد که خیلی قوی تر از آن است که وابسته به فروض عقلایی بودن را داشته باشد و این موضوع به طور حتم از نظریات مربوط به اقتصاد رفتاری دفاع می کند.
و در انتها خدا رو شکر می¬کنم که فرصت شاگردی استاد دکتررحیمی بروجردی و خواندن این کتاب را برایم فراهم کرد.
--
maryam mehrara

#دکتررحیمی_بروجردی

🌴

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی

@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad

نمونه ای کوچک از دلایل عقب ماندگی کشور از قافله توسعه یافتگی و ناکارآمدی حاکمیت و نظام سیاسی در ایران

✅ سال ها حمایت از ديکتاتور سوریه: بشار اسد
با از دست دادن جان صدها جوان
و پرداخت میلیاردها دلار از اموال ملت‌
و تن دادن به تحریم های بین المللی
به بهانه "دفاع از حرم"،
نتیجه اش شد:

پیشکش حرم به فرزندان معاویه و یزید

پ.ن.
♦️ روزنامه جوان:

🔹 تحریرالشام با صراحت خود را دنباله تئوریک بنی امیه معرفی می‌کند. در ویدئویی که اخیراً منتشر کرده اند، می‌گویند «بنی امیه از طلاست و ما فرزندان بنی‌امیه هستیم» و با اشک و گریه با معاویه بن ابوسفیان تجدید بیعت می‌کنند.

#دکتررحیمی_بروجردی

🌴

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی

@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad

#برشی_از_کتاب

این بخش از کتاب "چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند" را تقدیم می کنم به ملت سوریه که سرانجام توانستند دیکتاتور دیگری را از اریکه قدرت به زیر بکشانند و بشار اسد را با خفت و رسوایی راهی روسیه کنند؛ اما
امیدوارم این آزادی، سرانجامی تلخ نداشته باشد و سوریه پس از اسد دچار هرج و مرج و تفکر داعشیسم نشده و ملت سوریه بتوانند طعم توسعه یافتگی را بچشند.

از اول ژانوية 2007 به بعد، جهان بحران‏ زده، عراق بدون صدام، ترکمنستان بدون ترکمن ‏باشي، شيلي بدون پينوشه، بوسني بدون ميلوسويچ و سوریه بدون بشار اسد را پيش ‏رو داشت، ديکتاتورهايي که علی رغم مواجه کردن کشورشان با توسعه نیافتگی، هرکدام فکر مي ‏کردند تعالي و پيشرفت را براي ملت خود مي‏ خواهند که اين سخن تمامي ديکتاتورها در طول اعصار است؛ آن‏ ها فکر مي ‏کنند دروازه ‏هاي تمدني بزرگ و قله های پیشرفت را فتح و سرانجام به روي ملت خود خواهند گشود و در این مقام، تنها راه رسيدن به توهمات ‏را، در روحية استکباري و سلطه ‏گري خود جستجو مي‏ کنند.

ديکتاتورها خود را مهربان مي ‏دانند و حتي از شنيدن سروده‏اي زيبا و لطيف، اشک از ديدگان سرازير مي ‏کنند، به شعر و نقاشي و داستان ‏هاي رمانتيک و موسيقي و هنر علاقة فراواني نشان مي ‏دهند و از اين ‏طريق، خود و بسياري از مردم را تحت تأثير رفتارشان قرار مي‏ دهند، اما هم‏زمان خون بسياري از انسان‏ ها را در پياله‏ هاي طلايي سر مي‏ کشند يا مثل شاه عباس کبير، دستور مي‏دهد در رکابش، مخالفانش را زنده زنده بخورند يا همچون نادرشاه بزرگ، چشم‏ هاي مردم يک شهر را بالجمله از کاسة سر درمي ‏آورند.

اکثر ديکتاتورها افرادي مذهبي هستند و در مواقع لزوم خود را با عالم غيب مرتبط مي ‏دانند که نمونه هاشان در همین نزدیکی ها قابل شناسایی اند.

ديکتاتورها را همة مردم مي ‏شناسند، اگر در کوتاه ‏مدت نتوانند پروندة آن‏ها را به سينة تاريخ بسپارند اما عاقبت، کودکي گرسنه در این جا و آن جا یا يکي از کشورهاي آفريقايي يا آسيايي و.. پيدا مي ‏شود تا عکس ديکتاتور کشورش را از روي ديوار با تيغي کُند، بتراشد. يعني ديکتاتورها هم مي‏ ميرند و با مرگ يک ديکتاتور، ديکتاتورهاي هم‏سنخ به مصيبت نشسته و عزاي عمومي اعلام مي ‏کنند، همان کاري که معمر قذافي در ليبي به ‏خاطر مرگ صدام کرد، تراژديي که تا انسان هست، ادامه دارد و عاقبت يکساني را از سرنوشت تمامي ديکتاتورها و طرفداران آن‏ها که رابطه حاکمیت را با مردم قطع کرده اند، به‏ تصوير مي ‏کشاند؛ یعنی

دیکتاتورها با هر مرام و مسلکی- دینی یا غیردینی- در هرکجا باشند با فضاحت می میرند اما آنچه برجای می ماند فقر و محرومیت مردم و توسعه نیافتگی شدید جامعه در ابعاد مختلف است.

پایان کار اسد برای حاکمان ایران عبرت آموز نباید باشد؟

🌴🌴این کتاب را نوشتم که بگویم:
توسعه‌نیافتگی فرایندی تصادفی نیست؛ یک انتخاب است.


از کتاب: چرا ایران نمی تواند توسعه پیدا کند؟

#دکتررحیمی_بروجردی


🌴

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی

@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad

#کاپیتولاسیون

حاکمیت قصد دارد با همراهی #دشمنان_ملت و همچنین گروه های #اجنبی با اجرای قانون ضدبشری عفاف و حجاب، نوعی جدید از #کاپیتولاسیون را علیه ملت به اجر بگذارد.

پ.ن. شکسته باد دست و لال باد دهان و کور باد چشم #اجنبی که بخواهد ایرانی را تأدیب کرده، تذکر دهد.

#دکتررحیمی_بروجردی

#دشمنان_ملت
#مجلس_ناکارآمد
#اجنبی

🌴

http://dr-alireza-rahimi.ir/wp/#دکتررحیمی_بروجردی

@DrRahimiBoroujerdi
@Dama_Iranabad