اردشیر پشنگ

الکساندر لوکاشنکو دیکتاتور کوچک اروپا در هفتمین انتخابات نمایشی و فرمایشی بلاروس برای هفتمین مرتبه با کسب ۸۷٪ آرا وارد چهارمین دهه قدرتش شد!

او از سال ۱۹۹۴ که چهل سال داشت تا امروز که ۷۱ سال دارد در هفت انتخابات مختلف ریاست‌جمهوری که کمترین بویی از آزادی رقابت داشته‌اند؛ خود را بر مردم این کشور کوچک در شمال شرق اروپا تحمیل کرده است.

و با روشن شدن نتایج فرمالیته و از پیش معلوم، او حداقل تا ۳۶ سالگی به سلطنتش ادامه خواهد داد.

مگر اینکه او نیز به مانند دوست دیگرش بشار اسد به ناگاه اسیر طوفان و طغیان مردم شود و یا سایه‌ی شرورش توسط عزرائیل و یا کودتای نظامیان کم شود!
اما لوکاشنکو که به آخرین دیکتاتور اروپا شهره است؛ به مانند بسیاری دیگر از رهبران اقتدارگرا علاقه زیادی به شواف دموکراسی و بازی با صندوق رای و ژست پیروزی پس از انتخابات دارد؛ حکایتی شبیه همان لات کوچه خلوت!

اما طی دو دهه اخیر برای آنکه هر دولتی و حاکمی با نمایش انتخابات مدعی دموکراتیک بودن نظام تحت امرش ولو با مشارکت قابل توجه مردم نشود از سال ۲۰۰۶ شاهد انتشار فهرستی بنام دموکراسی ایندکس هستیم.

در فهرست دموکراسی ایندکس ۶۰ شاخص مختلف در پنج دسته کلی از جمله شیوه برگزاری انتخابات، تکثرگرایی، آزادی‌های مدنی، مشارکت سیاسی و فرهنگ سیاسی مورد بررسیی قرار می‌گیرند.

برای اینکه رتبه و نمره هرکشور از منظر شاخص‌های فوق تعیین شود یک سیستم نمره‌دهی بر اساس شواهد مستند با بررسی و نظارت مستمر بر همه کشورها داده می‌شود.

بر این اساس بالاترین نمره دموکراسی عدد ده و پایین‌ترین عدد صفر است.
کشورها بر اساس میانگین نمره‌ای که می‌گیرند به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
نمره ۸ تا ۱۰: دموکراسی‌های کامل: نروژ، ایسلند، سوئد و...
نمره ۶ تا ۷.۹۹: دموکراسی‌های ناقص: آمریکا، ایتالیا، هند و...
نمره ۴ تا ۵.۹۹: رژیم‌های ترکیبی (دوگانه): تونس، ترکیه، نیجریه و...
نمره صفر تا ۳.۹۹: رژیم‌های اقتدارگرا: روسیه، چین، عربستان، ایران، تاجیکستان و ...

لذا بر اساس شاخص‌های ۶۰گانه دموکراسی ایندکس، حکومت لوکاشنکو در بلاروس رژیمی اقتدارگرا با نمره ۱.۹۹ از ۱۰ و رتبه ۱۵۱ از بین ۱۶۷ کشور جایگاهی حتی به مراتب بدتر از دیکتاتوری برادر و متحد بزرگترش پوتین در روسیه با رتبه ۱۴۴ را داراست.

در نتیجه باید گفت دموکراسی ایندکس سیستمی است که دست دیکتاتورهای حقه‌باز که با ترفند قدیمی "کشاندن مردم پای یک انتخابات مهندسی شده" قصد نمایش دموکراسی و شعبده‌بازی دارند را رو و آنان رسوا می‌کند!

آخرین بار پس از مدتی طولانی دو ماه قبل با هم تماسی تصویری به همراه دیگر دوستان مشترک‌مان اقبال (ولدبیگی) و سیامک (بهرامی) داشتیم.

به شوخی گفتم حالا زکریا صدات کنم یا هیرش؟
گفت هرکدام که دوست داری
پرسیدم چرا کنج عزلت گزیدی؟ چرا دیگر نه می‌نویسی و نه ردی ازت در جایی هست؟
خندید هرچند دلشکستگی و نومیدی را حتی در پس خنده‌هایش می‌شد لمس کرد گفت نمی‌دانم شاید این‌طور بهتر است ...

بعد از آن دیگر خبری ازش نداشتم تا اینکه به ناگاه خبر درگذشت بهت‌آورش را شنیدم؛
حالا که می‌خواهم خبر مراسم خاکسپاری‌اش در روز سه‌شنبه را بازنشر کنم برخی خاطراتی که از او در ذهن دارم را مرور می‌کنم:

کلاس‌های مشترک‌مان در دانشگاه رازی کرمانشاه را ... زکریا بیشتر اوقات فردی آرام با لبخندی بر لب و شوقی درخشان در چشمان بود، موقر، خوش‌چهره و خوش‌پوش با چاشنی خجالتی و کم‌حرف بودن!

اما سر مباحث سیاسی و یا موضوعاتی که مرتبط به کُردها و ظلم و تحریف تاریخی علیه آنها، فرقی نمی‌کرد سرکلاس بود یا در جمع دوستان؛ صدایش بم‌ و گاه بلندتر و نگاهش جدی‌تر می‌شد و بحث را حسابی به نقطه اوج و گاه جوش می‌رساند ...

در مقطع دکتری در دانشگاه علوم و تحقیقات تهران چند تن از اساتید دگم‌اندیش آلوده به افکار فاشیسم در مسیر نوشتن و دفاع از رساله‌اش بسیار سنگ‌اندازی کردند؛ قصدشان این بود نگذارند دفاع کند درست مانند تجربه‌ای که خودم بعدها در همان‌جا با همان‌ها داشتم.
ذکریا/هیرش سرانجام با مقاومت و پیگیری زیاد و نیز حمایت تمام قد استاد راهنمایش ،د.صادق زیباکلام، از رساله‌اش دفاع کرد رساله‌ای که پژوهشی بسیار مهم و خلاقانه و برخلاف جریان مسلط پیش‌فرض‌های حاکم در این حوزه بود و بعدها کتاب مهمی شد بنام «عقل سیاسی ایرانی و هویت‌خواهی کُردها».

آن سنگ‌اندازی‌ها مانع جذبش به عنوان هیات علمی شد و پس از حوادث ناخوشایند چندی سرانجام مجبور به جلای از وطن و اقامت گزیدن پرمشقت و تنهایی در روستای دورافتاده اشتادرودا در ایالت فرانکفورت آلمان شد و همانجا هم ...
او را سه‌شنبه در برلین آلمان به خاک خواهند سپارد غریبانه و دور از وطن، چه سرنوشت تلخ و آشنایی ...

همزمان با نوشتن صدای ماموستا ناصر رزازی را می‌شنوم ... گویی این موسیقی پر سوز و گداز را برای هیرش خوانده است:
دەترسم لێرە بمرم گۆڕە و گوم بکرێم
بە دەردی غەریبی و غوربەتی خۆم بمرم
دوور لە یار و کەس و کار، لە خزم و دۆستان
لە گۆڕیش ‌دا نەسرەوم لە تاو کوردستان
غەریبم، غەریبم، غەریب و تەنیام
غەریبم، غەریبی ئەو پەڕی دنیام

محل مراسم خاکسپاری در برلین در روز سه‌شنبه ساعت ۹ صبح (لطفا دوستان مقیم آلمان و بخصوص برلین بکوشند برای حضور و کاستن از این همه حجم غربت و ... کاک هیرش (زکریا)
رێوڕەسمی ماڵئاوایی لە د. هێرش قادری
کات: رۆژی سێشەممە، 2025/01/28
شوێن:
Pankow 3 Friedhof
Am Bürgerpark, 13156 Berlin
28.01.2025

کُردها در سوریه، عراق و ترکیه بطور طبیعی از نظر فرهنگی و اشتراکات تاریخی و اجتماعی نظیر هم‌خانواده بودن زبان کُردی با فارسی و پاسداشت آئین‌هایی نظیر نوروز و ... دارای بیشترین پیوند و قرابت با ایران و دیگر ملل سرزمین‌های به اصطلاح نوروز هستند.

از سوی دیگر در زمانی که ایران دچار یک تنهایی استراتژیک هویتی در خاورمیانه است و کُردها هم وضع مشابه و صدالبته سخت‌تری در منطقه داشته و دارند؛ منطق ایجاب می‌کند روابط نزدیک و موثری بین طرفین برقرار باشد اما این‌گونه نبوده و نیست، چرا؟

همچنین در حالی‌که این روزها (پس از سقوط بشار اسد) در برخی برنامه‌های خبری و تحلیلی و یا مراکز پژوهشی و دانشگاهی در ایران بناگاه اخبار و تحولات مرتبط با کُردهای سوریه مورد توجه واقع شده و مباحثی همچون امکان اتحاد و همکاری با آنها طرح می‌شود؛

اما شاهد هستیم ژنرال مظلوم کوبانی در رابطه با ایران مواضع بسیار سرسختانه‌ای می‌گیرد به نحوی که این استنباط ایجاد می‌شود این دو، دست‌کم در زمان فعلی در دورترین نقطه از هم قرار دارند. چرا؟

اول - درگیری‌های مستقیم و پراکنده
بخشی از پاسخ را باید در ادعاهای مظلوم عبدی (کوبانی) در گفت‌گو با تلویزیون العربیه جست‌وجو کرد او در این گفت‌وگو اتهامات چندی را به ایران منتسب کرد از جمله:
"ایران مشکلات مردم سوریه را بیشتر کرد ... ایران در سوریه خود بخشی از مشکلات بود نه بخشی از راه‌کار ... ایران یک مانع بزرگ برای حل مساله کُرد بود ... در چهار سال گذشته ایران و نیروهای متحدش بطور مستمر به نیروهای سوریه دموکراتیک حمله می‌کردند."
او همچنین تاکید کرد که کُردهای سوریه هیچ ارتباطی با ایران ندارند و افزود: "اگر ایران هم درخواست برقراری ارتباط کند آن را رد خواهیم کرد و هرگز تبدیل به بخشی از برنامه‌های ایران در سوریه نخواهیم شد."

دوم- پایان اثرگذاری ایران در سوریه
مواضع مظلوم کوبانی در زمانی مطرح می‌شود که آنها از یک‌سو در حال مذاکره غیرمستقیم با ترکیه از طریق واشنگتن و اربیل‌اند و از سوی دیگر در حال مذاکرات مستقیم با دولت موقت احمد الشرع در دمشق.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل این مواضع صریح و سرسختانه مظلوم عبدی، فارغ از ناراحتی و نقد رخدادهای پیشین بین طرفین، به جایگاه جدید ایران در سوریه باز می‌گردد که چنین استنباط می‌شود تا اطلاع ثانوی ایران کمترین اثر و حضوری در این کشور که تا دو ماه قبل اصلی‌ترین متحد استراتژیکش بود؛ خواهد داشت.

سوم-اشتباه استراتژیک در رابطه با کُردها
مساله دیگر این است که طی همه‌ی این سال‌ها سیاست‌گذاران دیپلماسی در تهران، نه فقط توجه و وزنی برای عنصر کُرد در خاورمیانه قائل نبوده‌اند بلکه بعضا در یک خطای استراتژیک و شاید حتی گفت "تله راهبردی" دنباله‌روی مواضع کشوری نظیر ترکیه در قبال کُردها بوده‌اند و در سوریه صرف بقای رژیم بعث و بشار اسد اولویت داشت؛ و در این ۱۳ سال گذشته هیچ وزیرخارجه و یا مقام بلند پایه‌ای در تهران هیچگاه موضع روشن و مشخصی در حمایت از کُردها نگرفته‌اند
آن هم در زمانی که ایران خود از یک‌سو دچار یک تنهایی استراتژیک در منطقه است و طبیعتا کُردها بطور خاص در عراق (اقلیم کردستان) و سوریه (روژئاوا) متقابلا از یک‌سو دچار چنین تنهایی بوده و هستند و از سوی دیگر پیوندهای هویتی، تاریخی و فرهنگی جدی (زبان، نوروز و...) با ایران دارند.

چهارم -تاثیر و ملاحظات دیگر بازیگران
یکی دیگر از عوامل موثر فشارهای پیدا و پنهان دیگر بازیگران از جمله امریکا و در رده‌های بعدی فرانسه و حتی اسراییل است، مظلوم کوبانی در همین مصاحبه از مواضع و پیام‌های خاص و حمایتی اسراییل از کُردهای سوریه قدردانی کرده است. همچنین حساسیت بالا و منفی فاتحان جدید در دمشق به ایران که حتی ورود ایرانیان را به این کشور ممنوع اعلام کرده‌اند، دیگر دلیل و ملاحظه‌ای است که باعث شده مظلوم کوبانی هرگونه داشتن با ایران را منتفی بداند.

طبیعتا موضوع نقد جدی سیاست کلی و نیز خارجی ج‌اایران در قبال مساله کُرد و نیز تحولات خاورمیانه مرتبط به این موضوع مستلزم پژوهش، نوشته و مقالات بیشتری است که به سهم خود چون گذشته خواهم کوشید در قالب یلدداشت‌ها و نیز مقالاتی علمی در کنفرانس‌های پیش‌رو و نیز مجلات علمی منتشر نمایم.

کاوه قریشی، روزنامه‌نگار:
تسنیم در خبر دیگری روی وبسایت «هرگونه تغییر در این پرونده» را تکذیب کرد.

اردشیر پشنگ:
طبیعتا تغییر در رای منوط به بررسی تقاضای اعاده دادرسی در دیوان‌عالی کشور و شکستن حکم اول خواهد بود بطور معمول هم وقتی یک حکم اعدام همراه با حکم حبس (در مورد پخشان عزیزی ۴سال) صادرشده معمولا زمانی اجرا می‌شود که دوره حبس طی شود؛ لذا خبر تسنیم به نقل از شاک متاثر از فضای سیاسی‌ یا شاید اراده‌ی سیاسی است!

کاوه قریشی:
بله، به امید تحولات حقوقی رسمی و لغو این احکام.