Private Film Club

‍ ژرژ باتای بر این باور است که امر مقدس هم‌زمان دو بُعد متناقض دارد: از یک سو، متعالی و والامرتبه است و از سوی دیگر آلوده به خشونت و خطر. او نشان می‌دهد که در ذاتِ هر آیین مذهبی، نیرویی ویرانگر نهفته که به‌طور مشخص در مراسم قربانی‌کردن نمایان می‌شود. در این مراسم، ریختنِ خون، نه‌تنها ابزاری برای پیوند با امر مقدس، که عاملی برای تزلزل و گسست از نظم مستقر هم هست. درواقع این خون، در عین تقدس‌بخشی، آلودگی می‌آفریند، مرزها را درهم می‌شکند و به‌شکلی نمادین، هویت قربانی را از بین می‌برد.
در نگاه باتای، این گسیختگی صرفاً نشانه‌ی آشوب نیست، بلکه بازتابی‌ست از فروپاشی بنیادینِ ساختارهای تثبیت‌شده. آیین قربانی‌کردن، با کسرِ نمادینِ موجودی ارزشمند از «نظم اشیاء» و انتقال آن به «نظم نزدیکی»، هم نظمی که بر اساس ارزش‌های مادی و دنیوی شکل گرفته را به چالش می‌کشد، هم زمینه‌ساز تجربه‌ای عمیق‌تر و روحانی‌تر از ارتباط با امر مقدس می‌شود. این تغییر، بیشتر بر این مهم تأکید دارد که قربانی‌کردن نوعی فرآیند نمادین است که در آن هویت قربانی به‌طور ضمنی از بین می‌رود و جایش را تجربه‌ای از بی‌نظمی و گسست می‌گیرد.
مشابه چنین وضعیتی را می‌توان در فیلم متصرف، دومین ساخته‌ی براندون کراننبرگ، مشاهده کرد. در این فیلم تکنولوژی‌ای که از آن برای تسخیرِ بدنِ دیگران استفاده می‌شود، به‌ظاهر قطعه‌ای از سازوکارِ 'علمی‌'ست که همچون آیینی رازآلود جلوه می‌کند. درواقع در این فیلم، نفوذ به بدن دیگری صرفاً یک حمله‌ی سایبری نیست، بلکه مناسکی انتقالی‌ست که در آن، مرزِ میان «خود» و «دیگری» محو می‌شود، ذهنِ اصلی به حاشیه رانده می‌شود، و جسمِ میزبان پس از هجومِ نیروی بیگانه به قربانگاهی برای فروپاشاندنِ فردیتِ فرد تحول می‌یابد.
باتای در نظریه‌ی اقتصاد عامش می‌گوید که انرژی انسانی صرفاً به تولید و بقا محدود نمی‌شود، بلکه در روندهایی ویرانگر و افراطی هم مصرف می‌شود. مرگ، خشونت و قربانی‌‌کردن از ارکان اصلی این اقتصادند؛ اقتصادی که در آن، اتلاف و نابودی به‌اندازه‌ی آفرینش و تولید اهمیت دارند. در متصرف، تاسیا وُس، با هر بار نفوذ به بدنِ جدید، صرفاً مأموریتش را به انجام نمی‌رساند، بلکه مرض‌وار بخشی از هویتش را از بین می‌برد، گو اینکه در ورطه‌ای از وسوسه‌ی مصرف و امحا گرفتار آمده باشد. درواقع با هر ورود به بدنِ دیگری، مرزهای هویتی تاسیا نحیف‌تر و محوتر می‌شوند، تا آنجا که دیگر او توانِ تشخیص خودش را هم از دست می‌دهد. و این نکته‌ای‌ست که باتای بر آن تأکید دارد: اینکه امر مقدس تنها از رهگذرِ تعالی پدیدار نمی‌شود، بلکه افراط، مصرفِ بی‌پایان و کلنجار رفتن با نابودی هم از دیگر راه‌های دستیابی به آن است.

پ‌ن: در ادامه‌ی مرور فیلم‌های براندون کراننبرگ، یکشنبه‌ی پیش رو فیلم متصرف را در کانون فیلم رج اکران خواهیم کرد و سپس درباره‌ی آن به گفت‌وگو خواهیم نشست.

[[[ تیوال ]]]

@CineManiaa | سینمانیا

‍ ویروس در بدن پیوندهایی نامرئی اما باورکردنی برقرار می‌سازد. مرزی را می‌شکند که همیشه دست‌نیافتنی به نظر می‌رسید؛ مرز میان «من» و «دیگری»، درون و بیرون، پاکی و پلیدی. این انتقال صرفاً یک مکانیسم بیولوژیکی نیست، بلکه نوعی تجربه‌ی حسی‌ست، تجربه‌ای که نه‌تنها از طریق لمس‌کردن، که به‌واسطه‌ی نفوذ به عمیق‌ترین لایه‌های وجود انجام می‌شود. بدن، که مرزی بی‌ثبات و ناپایدار است، محل برخوردِ نیروهایی می‌شود که نتیجه‌اش ضعیف‌شدنِ مالکیت فرد بر خویش است. بیماری دیگر تنها یک اختلال زیستی نیست، بلکه وضعیتی‌ست که بدن را در موقعیتی جدید قرار می‌دهد: وضعیتی که هم به فروپاشی می‌انجامد و هم فرصتی فراهم می‌آورد برای تجربه‌ی نوعی ازخودبیگانگی.
اندیشه‌ی ژرژ باتای همواره میان اروتیسم، مرگ و زوال در حرکت است. برای او بدن نه کلی مستقل، که میدانی‌ست برای تخطی؛ آنجا که فرد از مالکیتِ بر نفسش عبور می‌کند و در چیزی بغرنج‌تر از فردیت حل می‌شود. این تخطی، که نوعی تجربه‌ی خروج از وضعیتِ معمول بدن است، در ویروسی‌شدن هم خودش را برملا می‌سازد. در واقع آلوده‌شدنِ بدن، یعنی انفصال از کنترل و جدایی از خود، که امری‌ست مافوقِ تغییرات بیولوژیکی. بدن، که قبلاً خود را مستقل و تحت تسلط فرد می‌دانست، حالا در درونِ زنجیره‌ای از روابط فیزیکی و اجتماعی قرار می‌گیرد که او را در قالب رابطه‌ای منحصربه‌فرد به دیگری متصل می‌کند. در فیلم آنتی‌وایرال، نخستین ساخته‌ی براندون کراننبرگ، این پیوند دقیقاً از طریق ویروسی‌شدنِ بدن‌ها نمایش داده می‌شود، آنجا که بدن، کاملاً خودآگاه، در معرض بیماری قرار می‌گیرد و همچون تجربه‌ای اروتیک، استقلال و خلوص فرضی‌اش را از دست می‌دهد و در نهایت وارد جهانی می‌شود که در آن لذت، درد و زوال به‌طور هم‌زمان در هم آمیخته‌اند.

پ‌ن: یکشنبه‌ی هفته‌ی پیش‌رو، ساعت شش عصر، فیلم آنتی‌وایرال را در کانون فیلم رج اکران خواهیم کرد و پس از آن دقایقی در مورد آن به گفت‌وگو خواهیم نشست.

[[[ تیوال ]]]

@CineManiaa | سینمانیا