علی‌نامه بیش از آن که حماسی باشد، کلامی است؛ یعنی به مباحث اعتقادی و تاریخی توجه دارد. بخش‌های توحید و نعت رسول از آغاز منظومه افتاده است. آنچه که موجود است، از ابتدای سقیفه و خلافت ابوبکر است. سراینده داستان خلافت دو خلیفۀ نخست را به اجمال مطرح می‌کند. خلافت و بدعت‌های خلیفۀ سوم را کمی مفصل‌تر باز می‌کند و بعد، به شکل کاملا مبسوط، به خلافت امیرالمؤمنین(ع) می‌پردازد.
ابیاتی که می‌خوانیم، مربوط به زمانی است که مردم عثمان را کشته‌اند و حال به دنبال تعیین خلیفۀ بعدی‌اند. پس از مطرح شدن یکی دو نام و رد شدن آنها، یکی از جمع مردم، ویژگی‌های خلیفۀ مطلوب را این چنین بر می‌شمرد:

اَبَر دین تقی و نقی به امام
که تا کار دین از وی آید تمام

سخی باید و عالم و چیره‌دست
امام وفا‌پیشه و دین‌پرست

3 دگر آن که ز آل پیمبر بود
به فضل از همه خلق برتر بود

چنین آمد از قوم یکسر جواب
که این است بی‌شک طریق صواب

ولیکن چنین کس به عالم درون
به‌جز مرتضی نیست ایدر کنون

6 امام انام است و جفت بتول
مر او را وصی کرده بر دین رسول

به علم و وفا آدم دیگر است
به گوهر اَبا مصطفی هم‌سر است

خدای جهاندار او را «ولی»
«اسد» خواند مادرش و احمد «علی»

9 چو لشکر بدان‌سان برآشفته بود
علی خود ز یثرب برون رفته بود

برآن رای بر خلق گرد آمدند
ز هر در نکو داستان‌ها زدند

از این دین تازی که رونق ببرد؟
از آن پس که مختار تازی بمرد؟

12 که بشکست پیمان و بی‌دین که بود؟
که ورزید ایمان؟ حنیفی کی بود؟

یکی گفت بودست این مرتضی
بر این قتل عثمان به‌حکم و رضا

بگفت آن دگر کین سخن منکر است
گر ایدون بود، کشته پس کافر است

15 که ایدون شنیدم من از مصطفی
که کافر بود دشمن مرتضی

ره مصطفی چو ره مرتضاست
رضا‌شان رضای خدای سماست

از این در سخن بی‌کران گفته شد
که تا دیگ اومیدشان پخته شد

18 به عمار گفتند اهل حجاز
که: یا سید، این کار ما را بساز

تو ما را ببر نزد حیدر کنون
که تا ما بدانیم کین کار چون؟

که تا ما به نزدیک حیدر شویم
بگوییم و گفتار وی بشنویم

21 چنین گفت عمار شیرین‌سخن
بدان نامداران آن انجمن

کنون پیشتر ز آسمان این زمان
شوم نزد شیر خدای جهان

بگویم بدو حال‌ها دربه‌در
بر آهستگی پیش فخرالبشر ...

👈 شرح ادبی و نیز شرح محتوایی و کلامی را در دو پست بعدی ببینید.

🟢🔵🔴🟡
فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب.
@fahhaam