فرهنگ، تاریخ و تمدّن تورک

کنگش، توی، قورولتای: بازتاب روح دمکراتیک تورک‌ها در تاریخ


مقدمه

در تاریخ تمدن‌های مختلف، نهادها و سازوکارهای اجتماعی نقش اساسی در شکل‌گیری و مدیریت جوامع ایفا کرده‌اند. یکی از این نهادها در تاریخ تورک‌، مفاهیم کنگش (کنش)، توی و قورولتای است که هر یک به نوعی نمایانگر اراده جمعی و تصمیم‌گیری مشورتی در میان تورک‌ها بوده‌اند. این مفاهیم نه تنها نشان‌دهنده ساختار سیاسی و اجتماعی جوامع تورک هستند، بلکه به نوعی بازتاب‌دهنده فرهنگ و هویت این اقوام نیز می‌باشند. در این نوشتار کوتاه به بررسی این مفاهیم و کارکردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.

کنگش، توی، قورولتای

کنگش، توی و قورولتای هر یک به نوعی نهادهای اجتماعی و سیاسی در جوامع تورک به شمار می‌روند. کنگش به معنای مجمع یا شورای بزرگ است که اعضای آن از اقوام مختلف انتخاب می‌شوند و به بحث و تبادل نظر در مورد مسائل مهم اجتماعی و سیاسی می‌پردازند. توی نیز به معنای گردهمایی یا تجمع است که معمولاً در مواقع خاص و برای تصمیم‌گیری‌های فوری برگزار می‌شود. قورولتای، به عنوان یکی از نهادهای کلیدی در تاریخ تورک، مجمعی است که در آن سران قبایل و نمایندگان جامعه گرد هم می‌آیند تا درباره مسائل حیاتی مانند جنگ، صلح و اداره جامعه تصمیم‌گیری کنند. این سه مفهوم به طور کلی نشان‌دهنده نوعی از مشارکت جمعی و اراده مشترک در میان تورک‌ها هستند که در دوره‌های مختلف تاریخی و تحت حکومت‌های گوناگون مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

کارکردهای قورولتای

قورولتای، در سنت دولتی تورک‌ها، یک شورای مشورتی مهم بود. در این گردهمایی‌های بزرگ که تحت رهبری خاقان برگزار می‌شد، مسائل سیاسی، نظامی، اقتصادی و حقوقی و همچنین جنگ، صلح، انتخاب رهبر جدید یا دیگر موضوعات مهم مورد بحث قرار می‌گرفت.

قورولتای به عنوان نمادی از دموکراسی ابتدایی و مشارکت جمعی در جوامع سنتی این اقوام تلقی می‌شود و نقش مهمی در شکل‌گیری هویت و فرهنگ آن‌ها داشته است.

قورولتای دارای کارکردهای متنوعی است که هر یک به نوعی بر روند تصمیم‌گیری و مدیریت جامعه تأثیرگذار بوده‌اند:

۱. تصمیم‌گیری سیاسی: قورولتای به عنوان نهادی برای اتخاذ تصمیمات سیاسی مهم عمل می‌کرد. سران قبایل در این مجمع گرد هم می‌آمدند تا درباره جنگ، صلح و دیگر مسائل سیاسی بحث کنند.

۲. مشاوره و راهنمایی: اعضای قورولتای به عنوان مشاوران یکدیگر عمل می‌کردند و نظرات خود را در مورد مسائل مختلف ارائه می‌دادند. این مشاوره‌ها می‌توانستند به تصمیمات بهتر و کارآمدتر منجر شوند.

۳. تقویت هویت فرهنگی: قورولتای به عنوان نمادی از اتحاد و همبستگی تورک‌ها عمل می‌کرد و باعث تقویت هویت فرهنگی و ملی آن‌ها می‌شد.

۴. حل اختلافات: یکی از کارکردهای مهم قورولتای، حل اختلافات بین قبایل و گروه‌های مختلف بود. این مجمع می‌توانست فضایی برای گفتگو و مصالحه فراهم کند.

۵. تدوین قوانین: قورولتای نقش مهمی در تدوین و تصویب قوانین داشت که بر اساس آن‌ها جامعه اداره می‌شد.

نتیجه‌گیری

در نهایت، کنگش، توی و قورولتای به عنوان نهادهای کلیدی در تاریخ تورک، نشان‌دهنده اهمیت مشارکت جمعی و تصمیم‌گیری اجتماعی هستند. این مفاهیم نه تنها به ساختار سیاسی و اجتماعی جوامع تورک کمک کرده‌اند بلکه به تقویت هویت فرهنگی و ملی آن‌ها نیز پرداخته‌اند. با بررسی کارکردهای قورولتای، می‌توان دریافت که این نهاد چگونه توانسته است در طول تاریخ به عنوان ابزاری برای مدیریت دمکراتیک جامعه و حفظ انسجام اجتماعی عمل کند.

@TurkUygarligi

دمکرات‌ترین پادشاه کل تاریخ ایران، احمدشاه قاجار


در طول تاریخ ایران، احمدشاه قاجار اولین و تنها پادشاهی است که از یک شخص عادی (فرخی یزدی، روزنامه‌نگار) به دلیل افتراها و توهین‌های بی‌اساس شکایت می‌کند، که در عین دادرسی از شکایت خود منصرف می‌شود. لیکن بعد از ۱۷ سال همین روزنامه‌نگار توسط رضا پالانی (اصطبل‌بانی که با کودتای انگلیسی شاه شده بود) در زندان با آمپول هوا کشته می‌شود!

                   🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹

پاسخ منفی آخرین پادشاه مشروطه‌خواه ایران اعلیحضرت فقید شاهنشاهی السلطان احمد شاه قاجار است به خواست‌های پدر [السلطان محمدعلی شاه قاجار] پیرامون لزوم دخالت در امور کشوری و نیز در پیش گرفتن رویه ملایم در روابط با انگلیسی‌ها:

«قانون اساسى به‌منزلۀ كنترات‌نامه‌ايست بين دو نفر؛ و اين كنترات‌نامه را من تنظيم نكرده‌ام و شما آن را امضاء كرده، كه اجرا نمائيد!

من فعلا در مقابل امر انجام‌شده‌اى واقع شده‌ام؛ نمى‌توانم از اين كنترات و موادی كه در آن ذكر شده، كوچك‌ترين تخطّى را بنمايم. بدين معنى كه قانون اساسى مملكت كنترات‌نامه‌ايست بين ملت و شاه.

من وقتى به سلطنت رسيدم در مقابل امر انجام‌شده‌اى واقع شده‌ام، نمى‌توانم آن را قبول نكرده، زير آن بزنم. اگر اين قانون در زمان من تصويب شده بود، من آن را با اين كيفيت امضا نمى‌كردم، و حقوقى براى خود قائل مى‌شدم. حالا هم اگر در قانون اساسى تجديد نظر شد و به من ملّت ايران اختياراتى داد، البته مداخله خواهم كرد. و الاّ به هيچ‌وجه حاضر نيستم كه بر خلاف قانون اساسى كوچك‌ترين اقدام و كمترين تخطى را بنمايم.

و اما در مورد طرز رفتار و سلوك من با انگليسها و سایر همسايگان، هرچه را مصالح مملكت اقتضاء نمايد عمل خواهم كرد، ولو اينكه به بر كنارى من از سلطنت يا به انقراض سلسلۀ قاجاريه تمام شود.»

✍️ حسین مکی
📚 زندگانى سياسى سلطان احمد شاه قاجار، کتابفروشی علمی، طهران، ۱۳۲۳

@TurkUygarligi