فرهنگ، تاریخ و تمدّن تورک

ناصرالدین‌شاه سلطان عدالت‌گستر، سیاح، عکاس، شاعر، داستانسرا، سفرنامه‌نویس، نقاش، ترانه‌سرا، موسیقی‌دوست و نوازنده تار، شاه خاطره‌نویس، خطاط و پادشاه اولین‌ها


ناصرالدین شاه علاوه بر زبان تورکی، به زبان‌های عربی، فرانسه و انگلیسی نیز صحبت می‌کرد.

ناصرالدین شاه در دوران پادشاهی‌اش کارهایی را انجام داد که برای اولین بار در ایران انجام می‌شد. بسیاری از این موارد، اقدامات مهمی بودند که در بهبود کیفیت زندگی و یا پیشرفت کشور تاثیر مثبت داشتند. برخی از آنها را می‌توان بشرح ذیل نام برد:

اولین پادشاه سفر کرده‌ی مُلک تورک (ایران) به اروپا

ساخت اولین مدرسه در ایران

تاسیس عدلیه‌ی اعظم و دیوان مظالم

ضرب نخستین سکه‌ی نوین

تاسیس نخستین بانک در ایران

چاپ اولین اسکناس

چاپ اولین تمبر

ارسال نخستین تلگراف در ایران

ایجاد اولین خیابان مدرن

خدمات ناصرالدین شاه به ایران

تاسیس اولین موزه‌ی ملی ایران

تاسیس اولین باغ وحش

ساخت اولین عمارت ۵ طبقه

اولین ساعت ایران (ساعت بزرگ قابل نصب شده بر روی برج ویا ساختمان)

اولین قطار در ایران

نخستین مجسمه‌ی شهری ایران

نخستین کارخانه‌ی صنعتی ایران

راه‌اندازی اولین خط تلفن در ایران

نخستین عکاسخانه‌ی ایران

اولین عکس از پادشاه؛ اولین پادشاه عکاس

تأسیس «نظمیه»، «سازمان خفیه»، «قراول‌خانه (شهربانی)»، «اداره‌ی پلیس»

ورود صنعت برق به ایران

اصلاح چاپارخانه و تأسیس اداره‌ی پست

همچنین «اصلاح ساختار ارتش»، «اصلاح سیستم مالیاتی و دو برابر کردن عواید مالیاتی ظرف مدت سه سال»، «اعزام دانشجو به اروپا»، «کاهش حقوق پادشاه به دو هزار تومان»، «حذف اوراق بهادار بی‌اعتبار»، «تأسیس اولین رسانه‌ی دولتی (روزنامه‌ی دولت علیه‌ی ایران)»، «ممنوعیت قمه‌کشی و لوطی‌گری»، «ملی کردن جواهرات سلطنتی و قرار دادن آنها به عنوان پشتوانه‌ی پول ملی»، «ساخت مارش دولت تورک قاجار و نخستین سرود ملی ایران با عنوان مارش بی‌کلام «سلام شاهی»، «حمایت از هنر معماری و ساخت بناها و کاخ‌های بسیار که نمونه‌هایی بی‌بدیل از معماری تورک هستند»، «ایجاد تغییرات اساسی در سیستم شهرسازی و معابر تهران» و... دیگر اقدامات بی‌نظیری بودند که توسط خاقان کبیر ناصرالدین شاه قاجار برای اولین بار در ایران انجام شدند.

#پادشاهان_فرزانه_تورک

@TurkUygarligi

این مقاله قدیمی به بهانه مخالفت مجلس شورای اسلامی با طرح «تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور» در تاریخ ٨ اسفند ١۴٠٣ با توجیهات عجیبی مانند «با تصویب این طرح زبان فارسی که زبان رسمی کشور است، تضعیف می‌شود»، بازنشر می‌شود:


📚 آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟

جوابیه به مقاله «تيرهايی كه زبان ملی فارسی را نشان گرفته‌است» به قلم آقای علی سعیدی که در شماره ۲۷۴۰۸ روز دوشنبه ۲۹ مهرماه سال ۱۳۹۸ در روزنامه اطلاعات به چاپ رسیده بود.


نویسنده: نادر تیموری
 
بخش اول

بخش دوم

بخش سوم

بخش چهارم

بخش پنجم


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟ (۵/۵)

نادر تیموری
 

در این میان زبان مادری هر انسانی زبان اول و اصلی وی بوده و زبانهایی که بعداً یاد می‌گیرد زبانهای ثانوی و غیر اصلی می‌باشند. هر شخصی احساسات، عواطف و اندوخته‌های ذهنی خود را به بهترین وجه با زبان مادری بیان می‌دارد. آموزش به زبان مادری از نظر پرورش و تکامل ذهنی و همچنین شکل گیری شخصیت و هویت کودک اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. بهمین دلیل است که در کشوری مانند سوئد در صورت وجود حداقل پنج دانش‌آموز، زبان مادری در مدارس آموزش داده می‌شود ویا کشورهای بسیاری مانند سوئیس، کانادا، بلژیک، آفریقای جنوبی و حتی افغانستان و عراق و ... چندین زبان رسمی وجود دارد.

با توجه به آنچه ذکر گردید هیچ دلیل منطقی، عقلی، حقوقی، اخلاقی، شرعی، قانونی، روانشناختی و ... نمی تواند حقوق فرهنگی و زبانی شهروندان را انکار نماید. درک این مسأله زیاد هم سخت نیست. برای درک دردهای هموطنان خود، کافیست خودخواهی را کنار گذاشته و با هموطنان خود همدلی داشته باشیم. توانایی همدلی با دیگران ـ بدین معنی که بتوانیم خود را جای دیگران قرار داده، دنیا را از دریچه چشم آنان ببینیم و سعی در درک احساسات آنها داشته باشیم ـ یک اصل طلایی اخلاقی است که مولانای بزرگ با گفتن «همدلی از همزبانی بهتر است» ما را بدان توصیه می‌کند و سعدی با بیان «تو کز محنت دیگران بی غمی / نشاید که نامت نهند آدمی» ما را از اهمال آن بر حذر می‌دارد.

با ارائه مثالی می‌خواهم به ارتقاء حس همدلی و توانایی درک مسأله توسط آقای علی سعیدی و همفکرانشان کمک نمایم: فرض کنید که انگلیس موفق نمی‌شد رضا پهلوی را بر مقدرات ایران بگمارد و سلسله قاجار و حکومت ترکان هنوز دوام داشت. همچنین فرض کنید قاجارها بر خلاف سنن حکومتهای ترک، زبان ترکی را تنها زبان رسمی کشور کرده و هیچ امکان و حقی برای رشد و توسعه زبانهای دیگر از جمله فارسی قائل نمی‌شدند. آیا آقای سعیدی و همفکرانشان باز هم به سیستم اعتراضی نداشتند و قبول می‌نمودند که قوانین بین‌المللی و داخلی حتی بیش از اندازه در مورد زبان فارسی از خود نرمش نشان داده است که اجازه تکلم به زبان فارسی برای فارس‌زبانها وجود دارد؟ آیا آقای سعیدی و همفکرانشان هیچ تلاشی برای حفظ فرهنگ و زبان فارسی (که به علت غیر رسمی بودن با خطر نابودی روبرو بود) انجام نمی‌دادند؟ البته که اعتراض نموده و برای حفظ زبان خود تلاش می‌نمودند. افرادی که به رغم رسمی بودن، به رغم میلیاردها تومان بودجه دولتی، به رغم حمایت دهها سازمان و تشکیلات عریض و طویل دولتی و غیر دولتی و ...، هنوز هم هر از چندگاهی از گوشه و کنار فریاد «زبان فارسی در خطر است» می‌زنند، مگر آن موقع می‌توانستند حرفی نزنند؟

طبیعی است که ایرانیان غیرفارس حق دارند از امکانات حفظ و توسعه زبان و فرهنگ خود برخوردار باشند. این حق خدادادی، طبیعی و انسانی هر ایرانی غیرفارس است و هیچ کس حتی با تصویب قانون نمی‌تواند آن را سلب یا محدود کند. فراموش نکنیم که «آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند؛ وآنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران نیز نپسند».


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟ (۴/۵)

نادر تیموری
 

سپس در ماده ۲۹ از «توسعه‌ احترام‌ به‌ هویت‌ فرهنگی‌ و زبان»‌ و «دوستی‌ بین‌ تمام‌ مردم‌، گروههای‌ قومی‌، مذهبی‌ و ملی‌» صحبت کرده و نهایتاً در ماده ۳۰ چنین مقرر می‌دارد: در كشورهایی‌ كه‌ اقلیتهای‌ قومی‌ و مذهبی‌ و یا اشخاص‌ بومی‌ زندگی‌ می‌كنند، كودكی‌ كه‌ متعلق‌ به‌ این‌ اقلیتها است‌ باید به‌ همراه‌ سایر اعضای‌ گروهش‌ از حق‌ برخورداری‌ از فرهنگ‌ و تعلیم‌ و انجام‌ اعمال‌ مذهبی‌ خود و یا زبان‌ خویش‌ برخوردار باشد.

همچنین «اعلامیه جهانی حقوق زبانی» از ابتدا تا انتها پر است از ماده‌هایی مرتبط که جهت اجتناب از تطویل کلام آوردن صرفاً چند مورد ذکر می گردد: «حق گروه‌های زبانی برای آموخته شدن زبان و فرهنگشان»، «حق گروه‌های زبانی برای دستیابی به خدمات فرهنگی»، «حق گروه‌های زبانی برای حضور برابر زبان و فرهنگهایشان در رسانه‌های ارتباطی»، «حق گروه‌های زبانی در دریافت توجه و اعتناء نهادهای حکومتی و در روابط اجتماعی ـ اقتصادی تهیه شده به زبان خود»، «حق داشتن حقوق برابر برای جمعیتهای زبانی»، «حق همه جمعیتهای زبانی در بکار بردن رسمی زبانشان در سرزمین ـ قلمرو خود»، «حق تحصیل به زبان خود»، «حقوق فرهنگی» و ...

ناگفته نماند که حقوق فوق‌الاشاره همگی مربوط به اقلیتهای قومی هستند که در ایران شامل گروه‌هایی چون عربها، بلوچها، و ... می‌گردد. وضعیت تورکها در ایران بالکل متفاوت است. بدین معنی که برخلاف سایر گروه‌های زبانی (حتی فارسها)، ترکها در ایران نه جمعیتی محلی بلکه سراسری بوده، و اکثریت نسبی جمعیت ایران ـ عنصر اصلی جغرافیای ایران ـ را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل اطلاق کلمه اقلیت برای ترکها صحیح نبوده و صحبت از اعطای حقوق مربوط به اقلیتها در مورد تورکها، حق مطلب را ادا نخواهد کرد.

در نهایت، شایان تأکید است که زبان در زندگی انسان از جایگاه والایی برخوردار است. زبان، علاوه بر وسیله ارتباط بودن، ابزاری برای درک جهان و دستیابی به حقایق نیز بوده و موجودی جاندار است که نه تنها نیاز به پرورش و تغذیه داشته و در صورت استفاده توسعه یافته و پیشرفت می‌کند بلکه در صورتی که مورد بی‌مهری قرار گیرد، افناء می‌گردد. رابطه‌های جداگانه تنگاتنگی بین «زبان» از یک طرف و «تفکر» و «فرهنگ» از طرف دیگر وجود دارد. زبان در توسعه، ارتقاء و انتقال تفکر و فرهنگ بشری نقش بسزایی بازی کرده و در اجتماعی شدن، کسب هویت، یادگیری قوانین اجتماعی و درونی شدن ارزشهای فرهنگی کارکرد منحصر بفردی دارد ولی اندیشه و خلاقیت انسان در زبان مادری می‌تواند به بهترین نحو تجلی یابد.


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟ (۳/۵)

نادر تیموری
 

ـ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﺰﯾﺰ: ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻢ ﮐﺘﺎﺏ ﺗﻬﯿﻪ ﺑﮑﻨﺪ، ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﮕﯿﺮﺩ؟

ـ ﺑﻬﺸﺘﯽ: ﺑﻠﻪ، ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ

این دیالوگ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ «ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮﺩﻥ» ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺯﯾﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎی ﻻﺯﻡ ﺟﻬﺖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭﯼ ایرانیان ﻏﯿﺮﻓﺎﺭﺱ می‌باشد. بعلاوه، با نگاهی کوتاه به متون حقوقی بین‌المللی می‌توان دریافت که ادعای آقای سعیدی مبنی بر اینکه دولتها صرفاً موظف هستند «حق تکلم مشروط به زبانهای محلی» را رعایت نمایند، اساساً بی‌خود است.

مطابق ماده ۲۶ «اعلامیه جهانی حقوق بشر» هر كس حق دارد از تعليم و تربيت استفاده كند و هدف تعليم و تربيت نیز بايد شكوفايی كامل شخصيت بشری و تقويت احترام به حقوق بشر و آزاديهای اساسی باشد ...

با توجه به اینکه شکوفایی کامل شخصیت هر انسانی در گرو یادگیری و حفظ زبان مادریش بوده و انکار هویت، فرهنگ و زبان انسانها در تضاد با تقویت احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی بوده و باعث لطمات جبران ناپذیری به شخصیت انسانها و روند تعلیم و تربیت کودکان می‌گردد، نمی‌توان حق یادگیری و حفظ فرهنگ و زبان را از یک گروه قومی (اتنیکی) سلب کرد.

ماده‌ ۲۷ «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» اعلام می‌دارد که در كشورهایی كه اقلیت های نژادی، مذهبی یا زبانی وجود دارند، افراد متعلق به این اقلیت ها را نباید از حق تشكیل اجتماع با سایر اعضای گروه خود، بهره‌مندی از فرهنگ و ابراز و انجام فرایض دینی و كاربرد زبان خودشان محروم نمود ... در دنیای مدرن سالانه با مرگ صدها زبان که جزو میراث بشری هستند مواجه هستیم که همه آنها زبانهای غیر رسمی هستند که در سیستم آموزشی کشورهای خود جایی ندارند. زبانهای غیر رسمی دیگر هم، با گذشت زمان ضعیف و ضعیفتر شده و هر سال زمان مرگشان نزدیکتر می‌شود. با توجه به اینکه مرگ هر زبان در حقیقت مرگ یک فرهنگ و یک ملت را رقم می‌زند، ساده‌لوحی است که بپذیریم در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی منظور از «کاربرد زبان»، «تکلم به زبان مذکور در کوچه و بازار و محیط خانواده» باشد. اگر چنین بود، نباید هیچ زبانی با مرگ روبرو می‌شد.

«اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی» در ماده یک دولت‌ها را موظف به حمایت از وجود و هویت اقلیت‌ها نموده است: دولت‌ها باید، وجود و هویت اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی را در قلمرو سرزمینی خود حمایت نمایند و شرایط ترویج و ارتقای هویت آنان را ترغیب نمایند.

سپس در ماده ۲ برخی از مهمترین حقوق مربوط به اقلیت‌های مذکور را چنین مورد شناسایی قرار داده است: افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی حق دارند از فرهنگشان متمتع گردند، مذهبشان را اجرا و اظهار نمایند و از زبان خودشان در مجامع خصوصی و عمومی به طور آزادانه و بدون هرگونه مداخله‌ای یا هرگونه تبعیضی استفاده کنند.

ماده ۴ اعلامیه مذکور به تعهدات دولت‌ها در راستای تدابیری که باید جهت تحقق حقوق و آزادی‌های اقلیت‌ها اتخاذ نمایند پرداخته شده و در بندهای ۳ و ۴ چنین مقرر کرده است:

ـ دولت‌ها باید در حد امکانات‌شان، تدابیری را اتخاذ نمایند تا افراد متعلق به اقلیت‌ها امکان فراگیری یا آموزش به زبان مادری خود را داشته باشند.

ـ دولت‌ها در صورت مقتضی باید تدابیری در عرصه آموزشی اتخاذ نمایند تا آگاهی از تاریخ، سنت‌ها، زبان و فرهنگ اقلیت‌هایی که در قلمرو سرزمینی آنها به سر می‌برند را ترویج نمایند. افراد متعلق به اقلیت‌ها نیز باید امکان یادگیری و شناخت جامعه در تمامیت آن را داشته باشند.

«كنوانسیون‌ حقوق‌ كودک» در ماده‌ ۲۸ ضمن تأکید بر حق دستیابی به حق آموزش بر اساس ایجاد فرصتهای مساوی اعلام می‌دارد که: كشورهای‌ طرف‌ كنوانسیون،‌ حق‌ كودک‌ را نسبت‌ به‌ آموزش‌ و پرورش‌ به‌ رسمیت‌ می‌شناسند و برای‌ دستیابی‌ تدریجی‌ به‌ این‌ حق‌ و بر اساس‌ ایجاد فرصتهای‌ مساوی‌، اقدامات‌ ذیل‌ را معمول‌ خواهند داشت‌.


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟ (۲/۵)

نادر تیموری


اشتباه فاحش دیگری که متأثر از فضای نژادپرستانه دوران پهلوی دامنگیر آقای علی سعيدی شده، یکی دانستن زبانهای پارسی باصطلاح باستان، پهلوی و دری (فارسی/ تاجیکی) می‌باشد. امروزه معلوم گشته است این فرضیه نادرست که جهت تاریخسازی برای رژیم پهلوی ساخته شده بود، از نظر علمی بی‌اعتبار است. دلیل یکم آنکه خاستگاه زبان پارسی ادعایی باستان منطقه پارس و حوالی شیراز بوده در حالیکه زبان دری (فارسی / تاجیکی) در ماوراءالنهر ـ مناطقی از تاجیکستان و افغانستان کنونی ـ ظهور یافته است. ثانیاً زبانهای پهلوی (فارسی به اصطلاح میانی) ‌‌و‌ دری به صورت همزمان در یک دوره تاریخی وجود دارند و لذا هیچ یک ادامه تاریخی یا طبیعی دیگری نیست. ثالثاً زبانهای پهلوی و دری، از لحاظ گنجینه لغات و خصوصیات گرامری نیز تفاوت‌های بنیادی باهم دارند. نتیجه این بحث علمی بروز که تیتروار بیان گردید این است که اولاً هیچ رابطه ارگانیکی بین زبان فارسی که از قرن چهارم هجری از شرق وارد جغرافیای ایران شده و زبان هخامنشیان و همچنین زبان پهلوی که یک زبان باستانی مرده در نجد فلات ایران می‌باشد وجود ندارد؛ ثانیاً ایرانیان فارس زبان کنونی اعقاب هخامنشیان و یا به اصطلاح پارسهای باستان، پارتیان  و‌ ساسانیان نیستند. و نتیجتاً ادعای غیرعلمی و عجیب رسمیت هزاران ساله زبان فارسی در ایران خود بخود از درجه اعتبار ساقط می‌گردد.

لازم به ذکر است که «زبان رسمی» اصطلاحی مربوط به دوران مدرن، در ایران ۱۳۰۴ به بعد، می‌باشد که با قانون اساسی وارد عرصه حقوقی و سیستم اداری دولتهای مدرن شده و استفاده از آن برای دورانهای تاریخی امری نابجاست. بررسی زبانها در ادوار تاریخی را می‌توان از لحاظ میزان گستردگی اجتماعی‌شان مورد بحث و مداقه قرار داد. مثلاً در هزار سال گذشته در ایران زبان ترکی هم زبان آریستوکراسی، کاتبان و ارتش بود و هم نقش زبان لینگوفرانکا یعنی زبان رابط بین ایرانیان مختلف از اتنیکهای (اقوام) گوناگون را داشته است. زبان فارسی در کنار زبان ترکی نیز، زبان برخی کاتبان دربار یعنی بخش کوچکی از دستگاه عریض و طویل دولتی بود. بنابراین از منظر سوسیولینگویستیک اهمیت و اعتبار زبان ترکی به مراتب بیش از فارسی بوده است. برای مثال اسناد و مدارک فراوان موجود در آثار سیاحان و مسیونرهای اروپایی دوران صفوی می‌تواند برای مطالعه بیشتر خواننده علاقمند در این زمینه مفید باشد.

عجیب‌ترین بخش نوشته آقای سعیدی آنجاست که وی ادعا می‌کند که: در هیچ بخشی از قوانین بین‌المللی و در هیچ کدام از قوانین اساسی کشورهای جهان ـ از جمله ایران ـ «حقی» به نام «آموزش (به) زبان مادری» تعریف نشده است؛ و دولت‌ها نیز موظف به انجام آن نشده‌اند. سازمان ملل صرفاً از حکومت‌ها خواسته است که «حق تکلم» به زبان‌های محلی را رعایت کنند؛ آن هم با این تبصره که در صورت در خطر دیدن یگانگی ملی، امنیت ملی و یکپارچگی سرزمینی، حتی همین «حق تکلم» نیز می‌تواند محدود شود. ناگفته پیداست که متأسفانه دولت‌ها در ایران، تاکنون بسیار فراتر از تعهدات بین‌المللی خود در این زمینه عمل کرده‌اند.

معلوم نیست وی واقعاً از دنیا بی‌خبر است یا عمداً تجاهل می‌کند. چرا می‌خواهد به خواننده القاء کند که در هیچ یک از کشورهای جهان دولتها موظف به آماده‌سازی زیرساختهای آموزش به زبان مادری نیستند؟ آنهم در حالی که هر شخصی می‌داند از سوئیس گرفته تا همین عراق و افغانستان همسایه در کشورهای زیادی چندین زبان رسمی سراسری و غیر سراسری (رسمی منطقه‌ای) وجود دارد که همگی هم تحت حمایت دولت قرار دارند. در مورد ایران هم واضح است که نه تنها فراتر از تعهدات بین‌المللی عمل نشده، بلکه حتی برای اجرای اصل پانزدهم قانون اساسی نیز هنوز که هنوز است قدمی برداشته نشده است. ﻭﯾﺪﺋﻮی جلسه بیست و دوم مجلس تدوین قانون اساسی ایران (طرح تصویب اصل پانزدهم) موجود است و همه می‌توانند آن را مشاهده نمایند. دیالوگ بین مولوی عبدالعزیز عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و آیت‌الله بهشتی نایب رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی در جلسه مذکور از این قرار است:

ـ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﺰﯾﺰ: ﯾﮑﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ، ﺁﯾﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﻣﻌﻠﻢ ﻋﺮﺑﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ، ﻣﻠﺰﻡ ﻫﺴﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ؟

ـ ﺑﻬﺸﺘﯽ: ﺑﻠﻪ، ﺁﻗﺎ.

ـ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﺰﯾﺰ: ﯾﮑﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻠﻮﭼﯽ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ، ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻠﺰﻡ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻠﻮﭼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺑﮕﯿﺮﺩ.

ـ ﺑﻬﺸﺘﯽ: ﺑﻠﻪ، ﻣﻠﺰﻣﻪ، ﺁﻗﺎ. ﻭقتی ﻣﯿﮕﯿﻢ ﺁﺯﺍﺩﻩ، ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻠﺰﻣﻪ.

ـ ﻣﻮﻟﻮﯼ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﺰﯾﺰ: ﯾﻌﻨﯽ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻠﺰﻡ ﻫﺴﺖ؟

ـ ﺑﻬﺸﺘﯽ: ﺑﻠﻪ. ﯾﻌﻨﯽ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﻭﻧﻬﺎ ﺣﻖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺪﺭﯾﺲ ﮐﻨﻨﺪ، ﻃﺒﻖ ﺍﯾﻦ ‏(ﺍﺻﻞ)، ﺁﻧﻮﻗﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﯿﺰﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ آنها ﺣﻖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺮﺍﯾﺸﺎﻥ تأﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ.


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟ (۱/۵)

نادر تیموری
 

در شماره ۲۷۴۰۸ روز دوشنبه ۲۹ مهرماه سال ۱۳۹۸ روزنامه اطلاعات نوشته‌ای باعنوان «تيرهايی كه زبان ملی فارسی را نشان گرفته‌است» به قلم آقای علی سعیدی به چاپ رسیده که با ارائه اطلاعات نادرست و ناقص پسمانده از دوران رژیم منحوس پهلوی در حیطه‌های تاریخی، زبانشناختی، حقوقی و ... موجب تشویش اذهان و ایجاد شبهات فراوان می‌گردد. از اینرو، توضیح موارد مطروحه و تنویر افکار مردم ضرورتی ناگزیر است. لیکن از آنجا که یک نوشته کوتاه توان زدودن افکار نادرستی را که بیش از نیم قرن در بوق و کرنا شده بودند ندارد، و همچنین جهت تنظیم جوابیه‌ای متناسب با نوشته یاد شده، در این مقال مؤجز، سعی شده است به جای پاسخ مشروح و مفصل، صرفاً به چند مورد اشاره و توضیحاتی مختصر ارائه گردد. 
نویسنده در جای جای نوشته‌اش از زبان فارسی به عنوان «زبان ملی» یاد کرده، تقلای ایرانیان غیرفارس برای حفظ دارایی خدادای خود ـ زبان مادری ـ را با عباراتی چون «درخواست راه‌اندازی فرهنگستان برای نيم‌زبانها و گويش‌های محلی و استفاده از آنها در سیستم آموزشی کشور آن هم از محل بودجه عمومی، راه‌اندازی شبکه‌های صدا و سيمای دولتی به اين زبان‌ها، رسميت دادن اداری ـ سياسی به آن‌ها و...» تمسخر نموده و درخواستهایی بيجا و نسنجيده قلمداد می‌کند.

اگر همه ما تورکها، عربها، فارسها، بلوچها و ... ایرانی هستیم، چه معنی دارد که زبان یکیمان را ملی و زبان بقیه را غیرملی اعلام نماییم؟ چگونه ممکن است برای یک بلوچ ایرانی، زبان فارسی زبان ملی باشد ولی زبان بلوچی غیرملی محسوب شده و به نابودی رها گردد؟ چه معنی دارد با تحریف مضاعف و خودسرانه اصل پانزدهم قانون اساسی، هم کلمه «رسمی» مندرج در آن را به «ملی» تغییر دهیم و هم فرمان صادر کنیم که دولت هیچ وظیفه‌ای در قبال زبانهای دیگر ندارد؟ آیا تحریف و تعویج قانون اساسی و ارائه تفسیر دلخواه از آن، موجب رنجش روح قانون و کدورت خاطر ایرانیان غیرفارس و جبهه‌گیری آنان نسبت به زبان فارسی نخواهد شد؟

سعیدی در جای دیگر، سعی می‌کند تمام زبانهای غیرفارسی ایران را «نيم‌زبان و گویش محلی» قلمداد کند. هر خواننده عاقلی حق دارد بپرسد: آیا زبان ترکی با صدها میلیون گویشور در گستره‌ای از آسیای مرکزی تا اروپا و دهها میلیون گویشور در جای جای ایران که از لحاظ تعداد متکلم یکی از ده زبان اول دنیا نیز می‌باشد، «نيم‌زبان یا گویش محلی» محسوب می‌شود؟ آیا زبان عربی که بیش از دو سوم کلمات فارسی از آن وام گرفته شده و سخن گفتن به فارسی بدون استفاده از این کلمات ممکن نیست، «نيم‌زبان یا گویش محلی» است؟ آیا نویسنده از حجم بسیار بالای کتب، اسناد دولتی، مکاتبات بین‌المللی، معاهدات عقد شده و ... در ایران که به زبانهای ترکی و عربی نوشته شده‌اند بی‌اطلاع است یا عمداً سعی دارد با استفاده از عبارات تحقیرآمیز حقیقت را کتمان کند؟ با کدام منطق و حکم عقلی و اخلاقی می‌توان جمعیت دهها میلیونی غیرفارس ایران را قانع کرد که به بهانه در خطر بودن زبان فارسی باید سالانه میلیاردها تومان برای فرهنگستان زبان فارسی و سایر سازمانهای مشابه مانند بنیاد سعدی، مرکز گسترش زبان فارسی و ... هزینه نمود اما آموزش به زبان مادری برای خردسالان ایرانی غیرفارس درخواستی بیجا و نسنجیده، و مغایر منافع ملی است؟! روشن است که هیچ تيری زبان رسمی، مورد حمایت همه جانبه و دولتی فارسی را نشان نگرفته‌است، بلکه این زبانهای غیر رسمی هستند که در معرض نابودی هستند. زبانها بعنوان آیات الهی برای شناخته شدن خلق شده‌اند یا نابودی؟

نویسنده مقاله از مطالبات فرهنگی ـ زبانی ایرانیان غیر فارس با عنوان «پراکندن بذر کينه و دشمنی در ميان مردم و جدايی انداختن ميان آنان» یاد کرده و می‌خواهد به خواننده بقبولاند که اصرار ترک، عرب، بلوچ و ... بر حفظ زبان مادری خود فجایع هولناکی از آن نوع که در شوروی، يوگسلاوی، اوکراين، سودان، اتيوپی، عراق و افغانستان روی داده، رقم خواهد زد. این استدلال به قدری متزلزل و سفسطه آمیز است که مرغ پخته را درون دیگ به خنده وا می‌دارد. کدام انسان عاقلی قبول می‌کند که مقصر قتل عام مسلمانان بوسنی و هرزگوین خود مسلمانان بودند و نژادپرستی امثال میلوسوویچ تأثیری در فجایع یوگسلاوی سابق نداشت؟ تلاش برای مرتبط قلمداد نمودن تمامی فجایع بشری به خواست ملل مظلوم برای حفظ زبان و فرهنگ خود و گناهکار جلوه دادن ستمدیدگان بیشتر شبیه یک لطیفه بی‌مزه است.


منبع: نشریه آغری، شماره ۱۹۵، صفحه ۵، سال شانزدهم، ۱۹ مرداد ۱۳۹۹

@TurkUygarligi

قتل‌عام خوجالی طبق کنوانسیون‌های‌ بین‌المللی مصداق «نسل‌کشی» است


الهام ممد‌وف، دادستان بازنشسته نظامی اهل آذربایجان که در تحقیقات مربوط به قتل عام خوجالی توسط نیروهای ارمنی در ۲۶ فوریه ۱۹۹۲ شرکت داشته، با بیان اینکه براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی این کشتار «نسل‌کشی» است، تصریح کرد: وقتی آن را از منظر حقوقی ارزیابی کنیم، می‌بینیم که حادثه رخ داده در خوجالی درست مانند سربرنیتسا، یک نسل‌کشی بوده است.

هر چند ۳۳ سال از قتل‌عام خوجالی می‌گذرد، اما درد آن همچنان در دل شهروندان آذربایجان و ملت تورک تازه است و آنان خواهان محاکمه عاملان کشتاری هستند که طی آن ۶١٣ شهروند آذربایجان منجمله ١٠۶ زن، ۷۰ سالمند، ۶۳ کودک بی دفاع در خوجالی کشته شدند.

تا به امروز بیش از ۳۰ هزار مورد از اظهارات افراد مرتبط با خوجالی ثبت شده و حدود ۲۸ هزار و ۵۰۰ نفر به عنوان قربانیان یا وارثان قانونی قربانی‌ها شناخته شده‌اند.

در این راستا، دادستان آذربایجان اسامی ۴۰ نفر از عاملان این قتل‌عام را شناسایی کرده که دست به "نسل کشی"، "آوارگی اجباری" و "شکنجه" مردم خوجالی زده‌اند.

ممدوف، دادستان نظامی بازنشسته که در سال ٢٠٠۴ سمت معاون دادستان کل نظامی آذربایجان و رئیس گروه تحقیق خوجالی را بر عهده داشت، با اشاره به روند این تحقیقات و نتایج به دست آمده گفت: سرژ سرکیسیان و رابرت کوچاریان، رؤسای جمهور سابق ارمنستان مسئول مستقیم اتفاقات خوجالی بوده و باید به دست عدالت سپرده شوند.

به گفته وی، در همان زمان فرماندهان تیپ ٣۶۶ ارتش شوروی که در منطقه بودند نیز مستقیما در این کشتار شرکت داشته و باید محاکمه شوند.

ممد‌وف با بیان اینکه پیامدهای جنایات خوجالی، مبنای قانونی برای توصیف این فاجعه به عنوان «نسل کشی» است، افزود: تمام حوادث رخ داده در این کشتار طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی «نسل‌کشی» تلقی می‌شود.

گفتنی است با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ١٩٩١، ارمنی‌ها تلاش‌ خود برای اشغال منطقه استراتژیک خوجالی که صاحب تنها فرودگاه منطقه بود را آغاز کردند. محاصره و حملات ارامنه به خوجالی در روز ٢۵ فوریه ١٩٩٢ به اوج خود رسید.

ارمنی‌ها آن شب با حمایت تیپ ٣۶۶ ارتش شوروی که در شهر خان کندی، مرکز قره‌باغ مستقر بود، از سه سمت به خوجالی حمله کردند و پس از اشغال آن، یکی از خونین‌ترین قتل‌عام‌های قرن را رقم زدند.

بر اساس آمارهای مجامع بین‌المللی از جمله آمار سازمان‌های حقوق بشری در آن شب، ١٠۶ زن، ٧٠ سالمند، ۶۳ کودک و در مجموع ۶۱۳ غیرنظامی قتل عام شدند. ۴٨٧ تن نیز به شدت مجروح شدند که ٧۶ نفر از آنان کودک بودند. ارامنه ١٢٧۵ شهروند آذربایجان را نیز به اسارت گرفتند. ١۵٠ تن از افراد ربوده شده هنوز مفقودالاثر هستند.

در این قتل‌عام همچنین تمام اعضای ٨ خانواده کشته شدند. ٢۵ کودک هر دو والدین و ۱۳۰ کودک نیز یکی از والدین خود را از دست دادند. البته سازمان دیده‌بان حقوق بشر معتقد است که این آمار ممکن است تا ۱۰۰۰ کشته نیز باشد.

یاد همه جان‌باختگان عزیزمان بدست ارامنه را گرامی می‌داریم.

@TurkUygarligi