🔹 دلار فعلی گران است ؟
حجم نقدینگی حدود 10 هزار همت است و نسبت دلار به ریال حدود 1میلیون است که حکایت از کاهش عجیب نقدینگی دلاری و به عبارتی گران بودن دلار فعلی دارد اما باید توجه داشت که رابطه بین رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی یک رابطه ساده و خطی (مثلاً ۱:۱) نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. مثلا رشد ۳۰ درصدی نقدینگی لزوماً به معنای کاهش ۳۰ درصدی ارزش پول ملی (مثلاً ریال در برابر دلار) نیست.
برای درک این موضوع، باید مکانیسمهای اقتصادی و عوامل تعدیل.کننده را بررسی کنیم:
🔘عوامل کلیدی تأثیرگذار بر رابطه نقدینگی و ارزش پول
سرعت گردش پول (Velocity of Money):
اگر پول جدید واردشده به اقتصاد به سرعت خرج نشود (سرعت گردش پول پایین باشد)، تأثیر تورمی آن کمتر خواهد بود.
رشد تولید و عرضه کالاها:
اگر رشد نقدینگی همراه با افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) باشد، فشار تورمی کاهش مییابد و ارزش پول ملی ممکن است حفظ شود.
انتظارات تورمی:
اگر مردم و بازارها پیشبینی کنند که نقدینگی بیشتر به تورم بالا منجر میشود، تقاضا برای ارزهای خارجی (مثل دلار) افزایش مییابد و ارزش پول ملی سریعتر سقوط میکند.
سیاستهای ارزی بانک مرکزی:
مداخله بانک مرکزی در بازار ارز (مثلاً فروش دلار از ذخایر) میتواند کاهش ارزش پول ملی را کند یا متوقف کند.
جریانهای بینالمللی سرمایه:
ورود یا خروج سرمایههای خارجی (مثلاً سرمایهگذاری در بورس یا اوراق قرضه) بر تقاضا برای پول ملی و نرخ ارز تأثیر میگذارد.
🟡مثال عددی ساده، فرض کنید:
- نقدینگی ۳۰ درصد افزایش یابد.
- تولید ناخالص داخلی (GDP) تنها ۵ درصد رشد کند.
- سرعت گردش پول ثابت بماند.
در این حالت، طبق
معادله تبادل فیشر (MV = PQ):
اگر
M (نقدینگی) ۳۰٪ رشد کند و
Q (تولید واقعی) تنها ۵٪ رشد کند، فشار تورمی 25 درصد خواهد بود:
این تورم ۲۵٪ میتواند به کاهش ارزش پول ملی منجر شود، اما
کاهش ارزش پول ملی لزوماً ۲۵٪ نخواهد بود زیرا:
- بازار ارز تحت تأثیر انتظارات، سیاستهای دولت، و جریان سرمایه است.
- ممکن است بانک مرکزی با فروش دلار، نرخ ارز را مصنوعی پایین نگه دارد.
-
فرار سرمایه ها: اگر سرمایهگذاران داخلی و خارجی از کاهش ارزش پول ملی بترسند، داراییهای خود را به دلار یا طلا تبدیل میکنند که این خود کاهش ارزش پول را
تشدید میکند.
-
تحریمها و شوکهای خارجی: در اقتصادهایی مانند ایران، تحریمها دسترسی به ذخایر ارزی را محدود میکند و کاهش ارزش پول ملی را مستقل از نقدینگی افزایش میدهد.
🔹
مثالهای واقعی -
ونزوئلا: رشد نقدینگی بیش از ۱۰۰۰٪ در برخی سالها منجر به کاهش ارزش بولیوار به میزان
چند ده هزار درصد شد (به دلیل ترکیب نقدینگی بالا، فرار سرمایه، و فروپاشی تولید).
-
ترکیه (۲۰۲۱-۲۰۲۳): رشد نقدینگی حدود ۵۰٪ در سال، همراه با کاهش نرخ بهره و بیاعتمادی به دولت، باعث کاهش ۸۰٪ ارزش لیر شد.
-
آمریکا (۲۰۲۰-۲۰۲۱): رشد نقدینگی ۴۰٪ در دوران همه گیری کووید-۱۹، اما کاهش ارزش دلار تنها حدود ۱۰٪ بود (به دلیل جذابیت دلار به عنوان ارز امن و رشد اقتصادی نسبی).
🔵پس چه شد؟
رشد ۳۰ درصدی نقدینگی
ممکن است به کاهش ارزش پول ملی منجر شود، اما این کاهش:
- الزاماً
۳۰٪ نخواهد بود.
- میتواند
بیشتر از ۳۰٪ باشد (اگر تورم وارداتی، فرار سرمایه، یا انتظارات منفی تشدید شود).
- میتواند
کمتر از ۳۰٪ باشد (اگر تولید رشد کند، بانک مرکزی مداخله مؤثر کند، یا تقاضا برای پول ملی افزایش یابد).
در اقتصادهایی با ناپایداری
سیاسی، تحریم ها، و وابستگی به واردات (مانند ایران)، کاهش ارزش پول ملی معمولاً
بیشتر از رشد نقدینگی است.
❤️ مرکز تحلیل بنیادی
@tahlil_center 💠