کتابخانهٔ خرد و اندیشه

🔺واقعه‌ی تاریخی تخریب ذوالخَلَصَه

✏️ یکی از وقایع تاریخی صدر اسلام که گاهی مورد بحث قرار می‌گیرد، داستان تخریب مکانی به نام "ذوالخَلَصَه" است. این مکان در یمن واقع شده بود و به عنوان معبدی برای بت‌ها شناخته می‌شد و حتی به آن «کعبه یمانی» هم می‌گفتند.

🕋 کعبه در مکه، قبله مسلمانان و مهم‌ترین مکان مقدس در اسلام است. اما آیا می‌دانستید که نام «کعبه» تنها به این بنا محدود نمی‌شود و در دوران پیش از اسلام، برای اشاره به اماکن مقدس دیگری نیز به کار می‌رفته است؟

🔰 کعبه‌های دیگر:
نجران: نزدیک ویرانه‌های الاخدود در نجران. محل پرستش ساکنان نجران پیش از مسیحی شدن.
یمن (صنعا): ویرانه‌هایی از یک کعبه در شهر صنعا.
دوشارا: مورد پرستش نبطی‌ها.
ذو غابات: مورد پرستش قبیله بنو لحیان.
اللات: مورد پرستش قبیله ثقیف.
نجران (کلیسا): کلیسا یا معبدی که توسط پادشاهی آکسوم یا حبشیان در یمن ساخته شد تا رقیبی برای کعبه مکه باشد.
ذوالخلصه: مورد پرستش قبیله دوس.
همینطور، دو کعبه دیگر هم یکی در بین النهرین به نام کعبه سنداد بوده و دیگری در ایران کعبه زرتشت است (نقش رستم).

📜 روایت تاریخی: با گسترش اسلام در شبه‌جزیره عربستان، مقامات حاکم به دنبال یکپارچه‌سازی مذهبی و حذف مظاهر دیگر ادیان بودند. تخریب «کعبه‌ها» احتمالاً نمادی از غلبه اسلام و از بین بردن رقابت‌های مذهبی محسوب می‌شد. یکی از وقایع ثبت شده در تاریخ اسلام واقعه تخریب ذوالخَلَصَه است. بر اساس روایات تاریخی، محمد گروهی از یاران خود با رهبری جریر بن عبدالله بَجَلی را به سوی ذوالخَلَصَه فرستاد تا آن را تخریب کنند. گفته می‌شود که این گروه پس از رسیدن به کعبه ذوالخلصه و منطقه الواحیه، با مخالفت مردم روبرو شدند. آنها نه تنها معبد را ویران کردند و آتش زدند، بلکه با افرادی که در آنجا بودند نیز درگیر شدند. برخی روایات حتی به کشتن افراد و دادن حق انتخاب بین اسلام آوردن یا مرگ به برخی دیگر اشاره دارند.

🔰 پس از این واقعه، زنی از قبیله خَثعَم در مرثیه‌ای، از کشته شدن مردان قبیله خود در دفاع از ذوالخلصه و تحقیر زنان خَثعَم توسط قبیله اَحمَس (همراهان جریر) گفت. این مرثیه نشان‌دهنده عمق فاجعه و تاثیر این واقعه بر قبایل مدافع ذوالخلصه است:
«بنی‌امامه، هر یک نیزه‌ در دست،
در الواحیه، دیارشان، به خاک و خون کشیده شدند؛
آمدند تا از حرمشان دفاع کنند، اما نیافتند
جز شیرانی با شمشیرهای آخته، تشنه‌ی خون.
زنان خثعم، خوار و زبون گشتند،
به دست مردان اَحمَس، به خاک افکنده شدند.»

🔅 این واقعه تنها یکی از نمونه‌های تخریب و سرکوب دیگر مذاهب پس از اسلام است، در خارج از شبه‌جزیره عربستان هم می‌توان نمونه‌های متعدد از اقدامات مشابه توسط مسلمانان مثل تخریب معبد ونوس و ژوپیتر در سوریه، تخریب معابد و آتشکده‌های زرتشتی در ایران، تخریب معبد خورشید در مصر، تخریب معابد بودایی و هندو در هند، تبدیل کلیساها و کنیسه‌ها به مسجد و ممنوعیت انجام مناسک مذهبی، محدودیت‌های قانونی و اجتماعی برای پیروان ادیان دیگر و غیره اشاره کرد.


https://en.wikipedia.org/wiki/Demolition_of_Dhul_Khalasa

📚 #تاریخ_اسلام #ذوالخلصه #رویدادهای_تاریخی
📚 @ktyab