تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ، تاریخ و قوم‌نگاری بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان شرقی پس از شکل‌گیری پاکستان

🔹 با انتشار کتاب سفیدی از جانب دولت پاکستان حاوی نظر آن دولت مبنی بر آنچه روی داده بود، بخش عمدهٔ نبرد در ۱۳۵۳ش/۱۹۷۲ خاتمه پذیرفت، ولی خصومت‌ها به صورت متناوب تا پایان حکومت بوتو در ۱۳۵۶ش/۱۹۷۷ ادامه یافت. در فروردین ۱۳۵۵ش، بوتو با خطابه‌ای در کویته، «نظام سرداری» را ملغی کرد و نظام ايلي عایدات و قدرت اجتماعی را غیرقانونی خواند (ایوب خان قبلاً برای الغای آن اقدام کرده ولی موفق نشده بود). در ۱۳۵۶ش، مقامات حکومت نظامی رهبران حزب عوامی ملی را آزاد کردند و اعمال خصومت‌آمیز متوقف شد.

🔹 در عین حال، زبان بلوچی در پاکستان برای نشریات و آموزش و پرورش به رسمیت شناخته شده بود. برای پیشبرد زبان‌ها و فرهنگ‌های بلوچی و براهویی، دو فرهنگستان تشکیل گردید (پیشرفت براهویی به صورت هویتی مشخص باعث تضعیف همبستگی بلوچستان و از این رو به نفع دولت پاکستان بود).

🔹 رادیو کویته تهیه‌کننده عمدهٔ برنامه به زبان بلوچی شد (رادیو زاهدان و رادیو کابل هر یک در هفته کمتر از ده ساعت برنامه داشتند). نویسندگان بلوچ به انتشار مجله و کتاب به زبان‌های بلوچی و انگلیسی و اردو پرداختند. از آغاز دهه ۱۳۲۰ ش، عدهٔ روزافزونی از نویسندگان بلوچ آثاری دربارهٔ تاریخ و فرهنگ بلوچی به چاپ رساندند.

📃/۶۶
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ، تاریخ و قوم‌نگاری بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان شرقی پس از شکل‌گیری پاکستان

🔹 در اردیبهشت ۱۳۵۲، بوتو هر دو فرماندار و دولت بلوچستان را با این بهانه برکنار کرد که حکومت حزب عوامی ملی و جمعیت‌الاسلام، اشاعهٔ بی‌قانونی و خشونت را در سراسر ایالت نادیده گرفته و حتی آن را تشویق کرده و هدفش رسیدن به استقلال است. در سفارت عراق نیز محموله‌ای از سلاح‌های ساخت شوروی کشف شد که تصور می‌شد مقصد آن بلوچستان باشد.

🔹 بوتو، اکبرخان بوگتی سرکردهٔ ایلی به همین نام و از دشمنان حزب عوام ملی را به فرمانداری منصوب کرد، ولی بوگتی در کمتر از یک سال ناچار به کناره‌گیری شد و بی‌نظمی و خشونت همه جا را گرفت. میر غوث‌بخش بزنجو و عطاءالله خان منگل و نیز خیربخش مری، که ریاست حزب عوامی ملی را در بلوچستان عهده‌دار بود، دستگیر شدند.

🔹 از ۱۳۵۲ش / ۱۹۷۳ تا ۱۳۵۶ش / ۱۹۷۷ بلوچستان شرقی صحنهٔ شورش ایلی عمده‌ای بر ضد دولت پاکستان بود. در ۱۳۵۳ش در اوج شورش حدود پنج هزار بلوچ، عمدتاً از ایل‌های مینگل و مری، به مبارزه مشغول بودند. عدهٔ نیروهای دولتی پاکستان را هفتاد هزار تن تخمین زده‌اند. ایران، که هنوز نگران جدایی‌طلبی بلوچ‌ها بود، تعدادی هلیکوپتر به کمک پاکستان فرستاد و بسیاری از بلوچ‌ها به افغانستان گریختند.

📃/۶۵
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ، تاریخ و قوم‌نگاری بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان شرقی پس از شکل‌گیری پاکستان

🔹 بزرگ‌ترین مشکل بلوچ‌ها فقدان رهبری نیرومند بود. موازات تشدید مقاومت در دورهٔ اتحاد (۱۳۳۴-۱۳۵۹ش / ۱۹۷۰-۱۹۵۵م)، به‌تدریج سه نفر به عنوان رهبران بالقوه شاخص شدند که عبارت بودند از خیربخش مَرّی، میر غوث‌بخش بیزَنجو و عطاءالله مینگَل. پس از انحلال حکومت واحد در ۱۹۷۰، واکنش بلوچ‌ها آمیخته به احتیاط بود.

🔹 در انتخابات عمومی بعدی، حزب مردم پاکستان، به رهبری بوتو با کسب فقط دو درصد آرا، هیچ یک از کرسی‌های بلوچستان را در مجلس ملی یا ایالتی به دست نیاورد. حزب عوامی ملی سه کرسی در مجلس ملی و هشت کرسی در مجلس ایالتی به دست آورد. رهبری حزب عوامی ملی در دست خان عبدالولی خان بود که او پسر یکی از رهبران ملی‌گرای پشتون‌ها موسوم به خان عبدالغفارخان بود. این حزب در اصل مبتنی بر اتحاد بلوچ‌ها و پشتوهای منطقه بود که در ۱۹۵۷ تأسیس شده و تا حدودی خلف نهضت ضدجدایی متعلق به دوران قبل از استقلال بود.

🔹 چند روز پس از انتخابات، بوتو سعی کرد که با انتصاب یکی از حامیان بلوچ خود، یعنی غوث‌بخش رئیسانی به فرمانداری بلوچستان، نتایج انتخابات را نادیده بگیرد، ولی بر اثر فشار پذیرفت که به حزب عوامی ملی اجازه دهد تا با حزب محافظه‌کارِ «جمعیت الاسلام»، ائتلاف حکومتی تشکیل دهد.

🔹 در فروردین ۱۳۵۱ / آوریل ۱۹۷۲، میر غوث‌بخش بزنجو فرماندار بلوچستان شد. اختلاف پارلمانی حزب عوامی ملی و جمعیت‌الاسلام در مجمع ایالتی بلوچستان سردار عطاءالله منگل را به رهبری خود انتخاب کرد. بدین ترتيب، او وزیر اعظم ایالت [بلوچستان] شد.

📃/۶۴
#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ، تاریخ و قوم‌نگاری بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان پس از جنگ جهانی دوم

🔹 مهم‌ترین رویدادهای تاریخ بلوچ، از زمان عزیمت انگلستان، در ناحیه‌ای پیش آمده است که انگلیسیان آنجا را ترک کرده‌اند. ایشان رابطهٔ امیرنشین‌هایی چون کلات را با دولت‌های هند و پاکستان در وضعی بسیار مبهم و پیچیده رها کردند و رفتند. بعلاوه، کلات اعلام کرده بود که چون «هند»ـی نیست وضعش با بقیه امیرنشین‌ها متفاوت است. از این رو، در ۲۴ مرداد ۱۳۲۶/ ۱۵ اوت ۱۹۴۷، یعنی روز بعد از تأسیس کشور پاکستان، خان استقلال کلات را اعلام کرد ولی آمادگی خود را برای مذاکره با پاکستان دربارهٔ روابطی ویژه در زمینه‌های دفاع و امور خارجی و ارتباطات ابراز داشت که این پیشنهاد رد شد. سیاستی که دولت پاکستان در سال‌های پس از استقلال دنبال کرده تا حدی متأثر از سیاست پشتونستانِ افغانستان و تا حدی نیز معلول نیاز حتمی به ایجاد حکومتی دائمی بوده است. در مارس ۱۹۲۸ محمد علی جناح (متوفی ۱۳۲۷ش)، بنیانگذار پاکستان، توانست به رغم مخالفت سردارها، موافقت خان را با پیوستن بلوچستان به پاکستان جلب کند. یک ماه نگذشته بود که ارتش پاکستان بلوچستان را به بقیه کشور منضم ساخت.

🔹 یکی از دلایل عمدهٔ مخالفت سردارهای بلوچ با پیوند مستقیم با پاکستان این بود که پاکستان نسبت به ادامهٔ وضع جداگانه سه ناحیه و استیجاری بلوچ‌نشین (لسبلا، خاران و مکران) که انگلیس جداشان کرده بود اصرار می‌ورزید. ولی اقدام چند سال بعد دولت برای تشکیل اتحادیهٔ ايالات بلوچستان در چارچوب پاکستان غربی (۱۳۳۱ - ۱۳۳۴ ش / ۱۹۵۲ - ۱۹۵۵ م)، که متضمن مقدار زیادی خودمختاری بود و ادغام کامل را به تأخیر می‌انداخت، از شدت زور و اجبار کاست، در ۱۳۳۲ش/۱۹۵۵ با منضم ساختن بلوچستان و دیگر ایالات پاکستان غربی در حکومتی واحد، ضربهٔ نهایی به آمال و اهداف بلوچ‌ها وارد شد (گوادر در تملک عمان باقی ماند تا اینکه در ۱۳۳۷ش/۱۹۵۸ پاکستان آن را به قیمت سه میلیون لیره خرید).

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ، تاریخ و قوم‌نگاری بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان پس از جنگ جهانی دوم

🔹 اکثریت عظیمی از بلوچ‌های هر سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان به سبب رقابت با پشتوها و پنجابی‌های پاکستان از اتخاذ موضع موافق یا مخالف با حکومت کابل سر باز زدند. اندکی پس از کودتا، زبان بلوچی، همراه با ازبکی و ترکمنی و نورستانی در فهرست زبان‌های رسمی افغانستان به پشتو و دری افزوده شد و بدین ترتیب، بلوچی نیز تبدیل به زبان انتشارات و آموزش و پرورش گردید. ولی، در زمان حاضر، از تداوم این سیاست با نشر متون به زبان بلوچی، شاهدی در دست نیست.

🔹 در ایران بلوچ‌ها اندکی بیش از نصف جمعیت استان سیستان و بلوچستان را تشکیل می‌دادند. چاپ نشریات به زبان بلوچی غیرقانونی و زبان آموزش فقط فارسی بود. در مدارس با در اجرای امور دولتی پوشیدن لباس بلوچی مجاز نبود.

🔹 بارکزایی‌ها -که پس از رفتن انگلیسیان از پاکستان به ایران بازگشته بودند- زمین‌های خالصه‌ای را که از ۱۳۰۷ش تنها منبع درآمد ایشان بود پس گرفتند. سیاست دولت بر این بود که وسایل معیشت خانواده‌های حکام قدیم را در سراسر استان فراهم کند، تا آنها به دولت متکی شوند و به نظام حکومت سراسری بپیوندند. آنها را به مقامات محلی، مانند ریاست شهرداری نیز منصوب می‌کردند. این سیاست در درازمدت و با استثناهایی در کوتاه‌مدت نیز، موفق بود. از سوی دیگر، از اصلاحات اجتماعی و اقتصادی که در سطحی ملی به اجرا درآمد در این استان تقریباً خبری نبود؛ مثلاً هیچ یک از بلوچ‌ها آنقدر زمین نداشت که مقررات قانون اصلاحات ارضی شامل حال او شود. در استان آرامش کامل حکمفرما نبود، ولی رویدادهای مهم به‌ندرت پیش می‌آمد. در ۱۳۳۷ ش / ۱۹۵۸ تغییراتی جزئی در خط مرزی آن ناحیه با پاکستان داده شد.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 بلوچستان پس از جنگ جهانی دوم

🔹 دوران پس از پایان جنگ جهانی دوم، تغییرات شگرفی در سراسر بلوچستان پدید آمد. این تغییرات که نخست تدریجی بود، به سبب دگرگونی در اقتصاد سیاسی خلیج فارس از ۱۳۵۰ش به بعد سرعت گرفت. در ایران، دولت‌های دوران پهلوی یکی پس از دیگری کوشیدند تا نفوذ سرداران را از میان ببرند.

🔹 در افغانستان، عوامل عمده‌ای که در زندگی بلوچ‌ها تأثیر کرد عبارت بود از برنامه‌های عمرانی رود هیرمند، سیاست دولت برای «پشتونستان»، درآمدن کشور به تصرف شوروی. دولت افغانستان به بلوچ‌های آن کشور توجه بسیار کمی معطوف داشته است. اثر عمدهٔ طرح هیرمند در زندگی ایشان، از زمان شروع آن در ۱۳۲۷ش و ادامهٔ آن به اشکال مختلف تا پایان رژیم داودخان در ۱۳۵۷ش، این بوده که سیلی از افراد غریبه به این بخش دورافتادهٔ کشور روانه کرده است.

🔹 اعلامیهٔ دولت افغانستان درباره «پشتونستان» -که عمداً مبهم بود- نیز چندان اثری در وضع ایشان نداشت. تا ۱۳۵۷ش، بسیاری از بلوچ‌های افغانستان نسبت به هم‌قومان خود در ایران و پاکستان نزدیکی بیشتری احساس می‌کردند تا نسبت به بقیهٔ اهالی افغانستان.

🔹 کمی پس از کودتای اردیبهشت ۱۳۵۷ / آوریل ۱۹۷۸، مقامات حکومت جدید به ناحیه وارد شدند و خواستند که حیات اجتماعی آنجا را بر مبنای اصول مارکسیستی بازسازی کنند. بلوچ‌ها، به‌ویژه در مورد اقداماتی که با معتقدات ایشان نسبت به روابط میان زن و مرد و مالکیت و قدرت سر و کار داشت، شدیداً عکس‌العمل نشان دادند. پس از تسلط روس‌ها بر افغانستان در ۱۳۵۹ش، حدود نود هزار بلوچ افغانستان به ایران یا پاکستان نقل مکان کردند.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history