زيتون | Zeitoons@

تسلیت‌نامه‌ی درگذشت آقاخان، امام شیعیان اسماعیلی، از سوی جمعی از نواندیشان دینی ایرانی

در این لحظه‌ی سوگوارانه، درگذشت والاجناب شاه کریم الحسینی، آقاخان چهارم، رهبر معنوی مسلمان و چهل‌ونهمین امام حاضر شیعیان اسماعیلیِ نِزاری را به خانواده‌ی ایشان، جامعه‌ی اسماعیلی سراسر دنیا، مسلمانان جهان و تمامی پیروان و دلدادگان راه‌اش تسلیت می‌گوییم.

آقاخان چهره‌ای جهانی و درخشان در مسیر اسلامِ مدرن، مداراجو و توسعه‌گرا بود. او در دهه‌های طولانی و پربار رهبری خویش، نمادی از همگرایی دین و عقلانیت، تعهد به پیشرفت بشری و گفت‌وگوی میان‌مذهبی و فرامذهبی بود. ایشان با باوری ژرف به سازگاری اسلام با نیازهای جهان معاصر، مسیر نوینی از رهبری دینی را ترسیم کرد که در آن، ایمان نه در تقابل بلکه در همدلی با علم، توسعه و عدالت اجتماعی معنا می‌یافت. ایشان با تأسیس جایزه بین‌المللی معماری آقاخان در سال ۱۹۷۷ و برنامه‌های موسیقی جوامع مسلمان، گام‌های بلندی در احیای میراث معماری اسلامی، ترویج طراحی همسو با محیط زیست و حفظ هنرهای سنتی برداشتند. تلاش‌های بی‌وقفه‌ی ایشان در گسترش آموزش، مبارزه با فقر، حمایت از برابری جنسیتی و ترویج گفت‌وگوی ادیان در جهان اسلام و ماورای آن، نه تنها میراثی ماندگار برای جامعه‌ی اسماعیلی، بلکه الگویی الهام‌بخش برای تمام جریان‌های اسلامی و دینیِ خواهان آشتی دادن سنت دینی با الزامات جهان نوین است.

ما به عنوان نواندیشان دینی ایرانی، آرمان‌های آقاخان در پیوند دین با عقلانیت نقاد، اخلاق مداراجویانه و مسئولیت اجتماعی را راهنمایی برای عبور از چالش‌های امروزِ جوامع اسلامی در جهان جدید می‌دانیم. یادآوری می‌کنیم که پرچمِ عدالت‌خواهی، تکثرگرایی و امیدواری برای تحقق آن‌ها را که او برافراشت، همچنان به دستان مستحکمی برای تداوم این راه نیاز دارد؛ دستانی که آن پرچم را با همان عشق به انسانیت و تعهد به پیشرفتِ توأم با ایمان پویا و گشوده‌ی دینی، برافراشته و استوار نگاه دارد.

امید داریم، و این امید را به دعا از درگاه حقّ می‌خواهیم، که آرمان‌های بلند ایشان در پرورش نسلی آگاه، متعهد و خیرخواه و در ساختن جهانی عاری از خشونت و سرشار از فهم متقابل و ایمان سرزنده، گشوده و پویای دینی همانا تا همیشه زنده بماند.
یادش گرامی و راه‌اش پررهرو باد.

— جمعی از نواندیشان دینی ایرانی محمدجواد اکبرین، حسن یوسفی اشکوری، میثم بادامچی، رضا بهشتی معزّ، علیرضا رجایی، سروش دباغ، محمود صدری، حسن فرشتیان، رضا علیجانی، احمد علوی، رحمان لیوانی، سید علی محمودی، یاسر میردامادی، مهدی ممکن، عبدالله ناصری طاهری

من هم خواهم آمد

عبدالله ناصری

حصر ظالمانه رهبران جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۸۹ که مقارن آغاز “بهار عربی” و از ترس “پیوستگی” و یا“تأثیر” صورت گرفت، یکی از معلق
ترین تحلیل های حکومت و رهبر آن بود.

چهارده سال حصر بی ثمر که جز
منزلت رهبران جنبش سبز و حقارت
ولی فقیه نیفزود، اینک در کنار ختم
جمهوری اسلامی، بزرگ ترین مطالبه
است. عیان است که حکومت و رهبری آن به دنبال گریزگاهی کم هزینه برای برون رفت از این بحران است. مردم مظلوم ایران این راه را جسته اند، تجمع مدنی خشونت پرهیز برای رفع حصر:

ساعت ۱۱ پنجشنبه ۲۵ بهمن
کنار سردرِ دانشگاه تهران
همه دعوتند!

بیانیه جمعی از نواندیشان دینی داخل و خارج کشور
در اعتراض به حکم اعدام پخشان عزیزی

سال ۲۰۲۴ میلادی، حکومت ایران بیش از سی زن را اعدام کرده است و گویا سال جدید میلادی را هم قصد دارد با اعدام یک زن آغاز کند. انگاری با جهانی شدن شعار «زن، زندگی، آزادی» اعدام زنان در ایران نیز فزونی گرفته است.

هم‌چنین پس از سقوط سریع و ناگهانی حکومت اسد، گویی این نگرانی برای حاکمان بوجود آمده که مبادا سقوط یک دیکتاتور دیگر در منطقه باعث انگیزش و تقویت شجاعت مدنی مردمان ناراضی در ایران شود. به همین خاطر شاهد افزایش صدور احکام اعدام، بازداشت و احضارهای امنیتی هستیم.

آخرین خبرها حکایت از تایید حکم اعدام، این بار برای یک هموطن کرد دارد. خبرها حاکی از تایید حکم اعدام برای خانم پخشان عزیزی است که به مدت حدود ده سال فعالیت‌های مددکاری در اقلیم کردستان عراق و اردوگاه‌های پناهندگان در شمال سوریه داشته است. این فعالیت‌ها خصوصاً در جهت کمک به زنان ایزدی مورد تهاجم، تجاوز و آزار و اذیت از طرف گروه داعش بوده است.

آقای امیر رئیسیان، وکیل خانم عزیزی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «پخشان عزیزی نه در گروه‌های نظامی عضو بوده و نه فعالیت نظامی داشته، این حکم در تعارض با دادرسی منصفانه و بی‌توجه به ایرادات پرونده صادر شده ‌و امروز به ما ابلاغ شد».

خانم پخشان عزیزی در نامه‌ای سرگشاده به شکنجه‌های دوران بازجویی خود اشاره کرده و به طور ویژه بارها از تجربه‌ی شکنجه‌ی اعدام مصنوعی سخن گفته و نوشته است که علی‌رغم «انواع توهین‌ها‌، تحقیرها و تهدیدها در بدترین شرایط جسمانی که حاصل اعتصاب‌های مکرر و ... است» به بازجوی خود که از او می‌خواهد به تروریست بودن اعتراف کند، پاسخ می‌دهد: «من تروریست نیستم.» و در جای دیگری از نامه‌اش، فعالیت خود در کمپ‌های آوارگان جنگی را «خدمت به انسانیت» دانسته است.

ناگفته پیداست که اصرار حاکمیت ایران بر زندانی کردن زنان و حتی اعدام‌های پی‌درپی، هدفی جز هراس‌افکنی و ترساندن آزادی‌خواهانِ جامعه ندارد، هدفی که البته اثر خود را از دست داده است. وانگهی، مخالفان اصل حکم اعدام بارها اشاره کرده‌اند که اعدام راه بی‌بازگشت است و اگر پس از اعدام شدن مشخص شود که متهمی بی‌گناه بوده، کدام حکم قضایی می‌تواند او را دیگربار به زندگی بازگرداند؟

ما امضاءکنندگان این بیانیه معتقدیم از آن‌جا که اتهامات وارد شده به خانم پخشان عزیزی به هیچ عنوان وارد نیست، حکم اعدام ایشان باید فوراً لغو شود. از همه آزادی‌خواهان و عدالت‌طلبان ایرانی نیز می‌خواهیم در مقابل این حق‌کشی آشکار ساکت ننشینند و نگذارند خون مددکاری زحمتکش به ناحق ریخته شود.

ژیلا موحد شریعت‌پناهی، محمدجواد اکبرین، عبدالعلی بازرگان، حسن یوسفی اشکوری، میثم بادامچی، سروش دباغ، احمد علوی، رضا علیجانی، علی طهماسبی، رحمان لیوانی، عبدالله ناصری طاهری، داریوش محمدپور، یاسر میردامادی، مهدی ممکن.

آهوان گم شدند در شب دشت آه از آن رفتگان بی‌برگشت…

دکتر رضا رئیس طوسی استاد برجسته دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران و یکی از فعالان سیاسیِپیش‌کسوتِ ملی- مذهبی پس از عمری سراسر مبارزهبرای بهبود شرایط مردم و میهنش در گذشت.

رضا رئیس طوسی به شهادت نزدیکان و همفکرانش،فردی بسیار اخلاقی، فروتن و اهل گذشت و فداکاری ومصداق بارز «هستم اگر می‌روم، گر نروم نیستم»، باعمری سراسر تلاش و نو به نو شدن و وفاداری به آرمان‌های سیاسی و ارزش‌های اخلاقی‌اش بود.

دکتر رئیس طوسی یکی از اعضای اولیه سازمان مجاهدین خلق و از همراهان زنده یاد محد حنیف‌نژاد بود. ایشان  پس از انقلاب و با «روند جدایی» از آن سازمان، به سلک نیروهایی درآمد که بعدا به نام ملی- مذهبی شناخته شدند. وی یکی از نزدیکان زنده یاد مهندس سحابی و مسئول سرویس سیاست خارجی مجله ایران فردا بود.

ایشان در سال 79 همراه با بقیه دوستان و یاران ملی- مذهبی‌اش، بازداشت و با وجود سن بالا، ماه‌هایی طولانی را در سلول‌های انفرادی زندان 59 مخفی سپاه (زندان عشرت‌آباد) گذراند.
ما جمعی از دوستان و دوست‌داران آن عزیز در خارج از کشور درگذشت این مرد بزرگ و فروتن را به جامعه سیاسی و دانشگاهی کشور و همفکران و همراهان او در داخل کشور و نیز خانواده و فرزندان محترم‌شان تسلیت می‌گوییم و برای این عزیزان سلامتی و صبوری آرزو می‌کنیم.

امیدواریم با استمرار تلاش‌های تمام نیروهای ملی و وطن‌دوست کشورمان روزی آرمان‌های بزرگ این عزیز تحقق یابد و تلاش‌های او و هزاران هم‌چون او، به بار بنشیند و مردم کشورمان به آزادی، دموکراسی، عدالت و امنیت پایدار دست یابند.

احمد علوی
الهه امیرانتظام
آلان توفیقی
بهروز خلیق
تقی رحمانی
توران همتی
حسن فرشتیان
حسن یوسفی اشکوری
حسین کمالی
رحمان لیوانی
رضا شیرازی
رضا علیجانی
زهرا قضات
سروش دباغ
سمیه قضات
عبدالعلی بازرگان
عبدالکریم سروش
عبدالله ناصری
علی اکبر موسوی (خوئینی)
علی ایزدی
علی کلایی
فرشین کاظمی نیا
فهیمه ملتی
کاظم علمداری
مرتضی کاظمیان
معصومه شاپوری
منصوره شجاعی
مهدی امینی زاده
مهدی جامی
مهدی ممکن
مهران مصطفوی
نیره توحیدی
هژیر عطاری
یاسر میردامادی

شما هم تنها هستید مثل بشار اسد
عبدالله ناصری

رهبر انقلاب اسلامی ۵۷ بعد از پیروزی و بر خلاف اکثریت مردم که رسالت ملی برای انقلاب قائل بودند، گفتمان “صدور انقلاب” را ترویج کرد و مهم‌ترین سازمان مروج این گفتمان، واحد نهضت‌های آزادیبخش سپاه پاسداران بود. نه دولت بازرگان و نه انقلابیون با تجربه و ملی، هیچ رسالت فراملی درنهضت خمینی نمی خواستند. ولی رهبر انقلاب مثل پیامبر و قرآن که دو جمع دو رسالت ملی و جهانی را برای اسلام می‌خواستند، برای انقلاب مردم ایران رسالت جهانی هم می‌پنداشت.

مثال روشن و سادهٔ آن، راهپیمایی‌های برائت در حج بود که بی‌طاقتی‌سعودی‌ها را در سال ۶۶ نشان داد و قتل ۴۰۵ مسلمان را (۲۷۵ ایرانی) را بر جای گذاشت و برای سه سال حج ایرانیان را معطل کرد. متأسفانه حکومت پندی از کشتار ۶۶ نگرفت. سال بعد، شورای عالی حج تصمیم گرفت که به جای ایرانی‌ها، مسلمانان هوادار انقلاب را از کشورهای دیگر به مکه اعزام کند.

کارشناسانی محدود انتخاب شدند تا به کشورها و برای سازماندهی این مقصود اعزام شوند.من هم متأسفانه برای کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا و نیجریه منتخب شدم. سعودی‌ها در سال ۶۷ اجازه تظاهراتی نداد، البته صداهایی در مکه شنیده شد. امتداد همین باور غلط و ضد ملی، شد تأمین “عمق استراتژیک” برای جمهوری اسلامی، آنهم نه با مشت گره خورده که با موشک و پهباد. از صدور انقلاب تا عمق استراتژیک، پول ملت ، پلکانی افزوده شد تا توهم رهبر فعلی محقق شود.

امروز که با خرسندی تمام، شاهد سقوط دیکتاتوری سوریه هستم، از هزینه ۳۰–۴۰ میلیارد دلاری ولی فقیه برای بقای حاکم ظالم دمشق خنده‌ام گرفته که چه دور بود علی خامنه‌ای از مسلمات منطقه. البته باز هم شاکر خداوند باشیم که "استدراج” دیگری بر آن حاکم ظالم فرود آورد. حاکمی که نصایح سی ساله را نشنید و حتا ناصحین را دشمن نامید، اکنون باید با موسیقی مشترک ترامپ-اردوغان برقصد.

درد بزرگ و غمباد سختی است. دیگر کسی شک نکند به این گزاره: “رهبر، محرمانه و یواشکی کاسه زهر را فرو بلعید”. خوشحالی پی در پی خانواده های داغدار و شاکی، از جنبش سبز ۸۸ تا انقلاب زنانه ۱۴۰۱ ، دل را خنک می کند. و کلام آخرم با والی نامشروع جمهوری اسلامی که: "شما هم تنها هستید مثل بشار اسد”.

بیانیه‌ی جمعی از نواندیشان دینی داخل و خارج کشور: ابلاغ «قانون حجاب و عفاف» دستور سرکوب کل جامعه است

پس از رفت و برگشت‌‌های مکرر میان مجلس و شورای نگهبان به مدت ۷۴ ماه، متن موسوم به «قانون ححاب و عفاف» مجموعا در پنج فصل تنظیم و نهایی گردید و از سوی مجلس تصویب شد. قالیباف رئیس مجلس نیز اعلام کرده است که این «قانون» از ۲۳ آذر ۱۴۰۳ برای اجرا به عنوان قانون ابلاغ خواهد شد. بررسی متن این «قانون»، که منتشر شده است، بیانگر سازماندهی جنگ سراسری و گسترده‌ی نهادهای سرکوبگر حاکمیتی علیه زنان است. این «قانون» اما همزمان تحقیر و سرکوب کل جامعه را نشانه گرفته است. حاکمیت در همین راستا، تلاش می کند تا با اجرائی کردن این «قانون» دستاوردهای خیزش زن، زندگی آزادی در خصوص آزادی پوشش را سرکوب کند، دستاوردهای خیزشی که پیوندی ناگسستنی با آزادی در عرصه‌های دیگر جامعه دارد و تنها مخصوص زنان نیست. این‌ها همه در حالی است که اموری همچون تنگناهای اساسیِ اقتصادی، آزادی‌های مدنی و آینده‌ی کشور هم‌چنان در صدر اولویت‌های مردم جان‌به‌لب‌رسیده است. تردیدی نیست که عملکرد حاکمیت، زندگی را برای شهروندان تیره‌وتار ساخته است. حاکمیت ولایی پشت نقاب دین‌داری، کرداری زن‌ستیزانه، بی‌رحمانه و خلاف مروت و انسانیت انجام می‌دهد که با آزادگی، که پیام اصلی دینداری است، به هیچ عنوان سازگاری ندارد.

حجاب اجباری و حکومتی، سیاستی سرکوبگرانه و مخالف عقل سلیم است. حاکمیت ولایی پیش از این تلاش کرد تا از طریق گشت ارشاد، ضرب و زور فیزیکی و محدودیت‌های اداری آن را اجرائی کند اما کار او به شکست انجامید. اینک همان سیاست‌ها در قالب «قانون ححاب و عفاف» صورت‌بندی شده است. این «قانون» در مرحله‌ی اول بیانگر شکست سیاست سرکوبگر و امنیتی در تحمیل پوشش اجباری است. در مرحله‌ی بعد اما این یک عقب نشینی رذیلانه و شریرانه با جریمه‌های سنگین مالی است از جمله برای فشار مالی، دوشیدن جامعه و مهمتر از همه درگیر کردن شهروندان با یکدیگر، از مدیران دولتی و خصوصی گرفته تا رانندگان وسایل شخصی و حمل و نقل عمومی.
ظاهرا برای قدرتمداران حاکم تحمیل ظواهر آنچه شریعت می پندارند کافی است و به نفرتی که متعاقب آن در ذهن و روان جامعه نسبت به اصل دیانت بوجود می‌آید، اهمیتی نمی‌دهند. حتی در میان دینداران سنتی نیز طرفداران اجبارگری در اجرای شریعت در اقلیت قرار دارند. در مجموعه‌ی جوامع مسلمان‌نشین نیز به جز موارد معدودی مثل جمهوری اسلامی ایران و امارت اسلامی طالبان در افغانستان در هیچ کشور دیگر اسلامی همانا حجاب اجباری نیست.
این نوع اقدامات، نمادی از حاکمیت تمامیت‌خواه و سرکوبگر نه تنها نسبت به زنان که نسبت به حقوق و آزادی‌های مدنی کل ملت است. تحمیل حجاب، با توجیه «حفظ امور شرعی یا عفاف و امر به معروف و نهی از منکر» فضایی خفقان‌آور برای همه‌ی ایرانیان، و نه فقط زنان، ایجاد خواهد کرد و همانا کرده است.

ما امضاکنندگان این بیانیه از همه‌ی ملت، و به ویژه کسانی که دارای باورهای دینی اصیل هستند و وجدان انسانی خود را حفظ کرده‌اند، دعوت می‌کنیم که در کنار زنان آزادی‌خواه و مقام ایران ایستاده و با صدای بلند، مخالفت خود را با «قانون ححاب و عفاف» و سیاست‌های سرکوبگرانه‌ای که نقاب دین‌داری بر چهره دارند، اعلام کنند.

در پایان تاکید می‌کنیم این «قانون» مانند بسا قوانین مشابه، در میان مردم متمدن ایران قابلیت اجرایی ندارد و آب در هاون کوبیدن است و اگر هوس اجرای آن در ذهن اقلیتی ماجراجو وجود داشته باشد، با مقاومت مدنی شدیدی که از هم اکنون وجود دارد، عواقب خطرناک‌تری برای عاملان آن در پی خواهد داشت.

ژیلا موحد شریعت‌پناهی، صدیقه وسمقی، محمدجواد اکبرین، حسن یوسفی اشکوری، رضا بهشتی معز، سروش دباغ، علی طهماسبی، رحمان لیوانی، رضا علیجانی، احمد علوی، حسن فرشتیان، داریوش محمدپور، مهدی ممکن، یاسر میردامادی، عبدالله ناصری طاهری

تشدید فضای سرکوب
ابوالفضل قدیانی

دستگاه امنیتی علی خامنه‌ای مستبد قدرت پرست حاکم بر ایران، اخیراً دور جدیدی از سرکوب فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را آغاز کرده است.

این دور جدید قابل پیش‌بینی بود. شاید پیش‌بینی‌پذیر‌ترین پدیدار در حکومت استبداد ولایت مطلقه فقیه آغاز یک سیکل جدید سرکوب پس از یک دوره کوتاه فترت است. در واقع حکومت علی خامنه‌ای برای بقا چاره‌ای جز توسل به ارعاب ندارد زیرا مدت‌هاست مشروعیت سیاسی این نظام به طور کامل از بین رفته‌است.

ادامه این استبداد همزاد با این هراس است که صدای منتقدانِ گوشه و کنار روزی از دهان هزاران هزار مردم کوچه و خیابان فریاد شود.

مستبد قدرت‌پرست حاکم بر ایران در خواب و بیداری کابوس می‌بیند که مردم ستم‌دیده‌ی این خاک، همان‌طور که در جنبش زن، زندگی، آزادی دیدیم، فریاد بزنند چرا‌که بدیهی‌ترین آزادی‌های اجتماعی از آنان دریغ شده‌است. او در هر دم و بازدمش می‌ترسد که خیل عظیمی، همان‌طور که در جنبش سبز دیدیم، از او بپرسند چرا از حقّ بنیادی تعیین سرنوشت سیاسی‌شان محروم شده‌اند. با هر لقمه‌ای که می‌خورد این هراس را فرو می‌خورد که انبوه جان‌به‌لب‌رسیدگان، مانند دی‌ماه ۹۶ و آبان ۹۸ او را به محکمه بخوانند که چرا حکومت استبدادی او با استقرار نظامی فاسد و رانتی آن‌ها را از تأمین نیازهای ابتدایی یک زندگی معمولی باز داشته است. هر شب که سر به بالین می‌گذارد و چشم‌هایش را می‌بندد سپاهی از مادران و پدران را در میدان‌های شهرهای ایران می‌بیند که گریبانش را گرفته‌اند که چرا این خاک را این‌چنین سال‌ها در معرض جنگ و ویرانی و تحریم نگاه داشته است.
 
در این فقره متأسفانه کسانی که نام اپوزیسیون را هم یدک می‌کشند اخیراً در تشویق دولتِ جنایت‌کار و نسل‌کش اسراییل برای حمله به ایران، عملاً  با علی خامنه‌ای در ویرانی وطن هم‌دست شده‌اند. مدت‌هاست تجربه‌های متعدد دخالت نیروی نظامی خارجی در کشورهای منطقه این نکته را عیان کرده‌است که ارتش خارجی برای ما صلح، ثبات، امنیت و  دمکراسی نمی‌آورد. امّا این‌که عده‌ای با ادعای تلاش برای دست‌یابی به این آمال، دست به دامان دولتی شوند که چنین آشکارا و وقیحانه ودرپیش‌چشم حیرت‌زده جهانیان، اصول‌حقوق‌بشررانقض می‌کند و پی‌درپی مرتکب جنایت‌های جنگی می‌شود، مرزهایی که پیش از این روشن بود را روشن‌تر می‌کند؛ مرز میان این‌که چه کسانی برای ایران مبارزه می‌کنندوچه‌کسانی کسب قدرت ایران را ثمن معامله می‌کنند -افراد، گروه‌ها و جریان‌هایی که میهن‌دوست و آزادی‌خواه‌اند و به حقوق شهروندی و دمکراسی متعهدند به سرکوب‌گر خارجی برای رهایی ایران دل نمی‌بندند.
 
در این‌جا به این نکته نیز اشاره کنم که نباید شیوه  حکومت علی خامنه‌ای در تقویت جریان‌های جنگ‌طلب در اسرائیل و غرب فراموش شود. توضیح این موضوع فرصت مبسوطی را می‌طلبد ولی می‌توان بسادگی نشان داد که ارتجاع قرون وسطاییِ این سو، مؤید و تقویت‌کننده‌ی ارتجاعِ قصّابِ بنیادگرا در داخل اسراییل بوده‌است.

خلاصه سطره‌های فوق چنین است: حکومت علی خامنه‌ای، از ملّت ایران آزادی‌های اجتماعی و سیاسی، تأمین حدّاقل نیازهای مادی و امنیت روانی و صلح را دریغ کرده است. همین ناکارآمدیِ تعمّدی است که قاطبه ملّت ایران را خواستار و مترصد پایان حکومت استبداد ولایت مطلقه او کرده است. او برای ماندن چاره‌ای جز راندن ماشین سرکوب ندارد؛ ماشین سرکوبی که دیر یا زود در مقابل ایستادگی ملّت ایران از حرکت بازخواهدایستاد.

راه تغییر وضعیت موجود و بهبود مؤثروبادوام مردم این آب و خاک، نه از مسیر به اصطلاح اصلاح‌طلبانه‌ی تسلیم‌طلب و صندوق‌محور می‌گذرد و نه از مسیرشوم دخالت خارجی. راه حل، مقاومت آحادمردم و گروه‌های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی در برابر استبداد و تجمیع این مقاومت است. حتی تصمیم علی خامنه‌ای در تغییر جناح حاکم بر دولت ناشی از همین مقاومت بوده است.

جنبش۱۴۰۱ و تحریم انتخابات فرمایشی مجلس مضاف بر شرایط منطقه‌ای علی خامنه‌ای را واداشت که در یک مانور تاکتیکی تن به تغییر در چینش دولت دهد و با برپایی این نمایش و منحرف کردن اذهان برای خود زمان بخرد. اما این تغییر دکوراسیون، هر چند منتج از تغییر موازنه اجتماعی و سنگین‌تر شدن کفه انبوه کسانی است که خواستار پایان استیلای استبدادند امّا ناشی از تغییر موازنه واقعی قدرت در داخل کشور نیست و منجر به تغییر این موازنه نیز نخواهد شد چراکه مفروض آن پذیرش ساختار قدرت و استیلای نهاد استبداد بر آن است. به گمان من عیان است که تسلط نهاداستبدادولایت‌مطلقه فقیه بر تمامی ارکان قدرت واقعی، اعم از قدرت اقتصادی، نظامی و قانون‌گذاری، هیچ تغییری نکرده است. ادامه مقاومت مدنی ملت ایران است که می‌تواند منجر به کرنش استبداد در مقابل خواست ملّیِ برگزاریِ رفراندومِ تغییرِ این نظام به نظام جمهوری دمکراتیک سکولار با کمترین هزینه شود.

مهر ۱۴۰۳، زندان اوین