زنان امروز

بخش ادبیاتِ شمارهٔ ۵۱ «زنان امروز» با محوریت چگونگی بروز خودآگاهی زنانه در آثار زنان نویسنده و تحلیل ساختار هویت آنان، در پی ارائهٔ تصویری از پیچیدگی‌های روند هویت‌یابی زنان و کشاکش‌های درونی آنان در این مسیر است.
«زن، هویت و گم‌شدگی، با نگاهی به رمان احتمالاً گم شده‌ام» به قلم مهشاد شهبازی، درصدد واکاوی گم‌گشتگی‌های زنان در فرآیند شکل‌گیری هویت آنان در جامعه‌ای در حال تحول، بر آمده است: «زنـان فمینیسـت در بازگشـت‌های مکررشـان به گذشـته و تداعـی و بازبینی آنچـه بر آنان رفتـه اسـت، همـواره در جسـت‌وجوی هویـت زنانـه‌ای بوده‌اند کـه تنها از طریـق آن می‌توانسـتند خود، جهان و حقیقـت حـق را بشناسـند. بی‌شـک، آنـان در ایـن مرحلـه از بازیابـی خودآگاهـی زنانـه، بیـش از هر چیز، نیازمنـد امـکان خوانشـی دوباره‌انـد؛ خوانشـی خودمدارانـه از تاریـخ، دانـش، اعتقـاد و هرآنچـه دیرزمانـی خـارج از مرزهـای آن نـگاه داشـته شـده‌اند. خوانشـی بر اسـاس بینشـی هستی‌شناسـانه که به آنـان مجالی بدهـد بـرای اندیشـیدن، آفریـدن و بـودن، بـه‌ازای تمامـی دوره‌هایی کـه نبوده‌اند»
رها مهرآیین در «هویت‌های چندپارهٔ زنان در روایت‌هایی موازی»، به دو رمان احتمالاً گم شده‌ام اثر سارا سالار و حباب شیشه‌ای اثر سیلویا پلات، از منظر تقابل‌های درونی شخصیت‌های زن داستانی و تلاش ‌آنان برای یافتن جایگاه خویش در دو بستر فرهنگی متفاوت، نگریسته است. بنا بر باور نگارنده، «هویت، کلیدواژۀ درک و تحلیل آثار داسـتانی زنان نویسـنده، آنجا که از دریچۀ جنسـیت زنانـه بـه آن می‌نگریـم، اغلـب در هیأتـی تکه‌تکه‌شـده بـر مـا نمایـان می‌شـود. ایـن عدم انسـجام و نبـود یک‌پارچگـی در شـاکلۀ هویت زنـان از تعارض چارچوب‌های تعریف‌شـده بـرای آنـان به‌واسـطۀ کارکردهـای جنسـیتی بـدن زنانه و میل زنـان برای فراتـر رفتن از این فضـای محدودکننـده و تجربـۀ زیسـن به‌مثابـۀ فـردی آزاد و خودآگاه، نشـئت می‌گیرد.»
مهشاد شهبازی همچنین در این بخش، به گفت‌و‌گو با سارا سالار می‌نشیند؛ نویسـنده‌ای کـه صداقت در روایـت، آثـار او را بـه آیینـه‌ای در برابـر خواننـده بدل کرده اسـت؛ آیینه‌ای که تصویـرش گاه مبهم و گاه روشـن، امـا همـواره واقعی اسـت. با سارا سالار، دربـارۀ اینکـه چگونـه تجربه‌هـای زیسـته و دغدغه‌هـای درونـی نویسنده می‌تواننـد در قالـب روایت‌هـای ادبی جـای بگیرند و اینکـه آیـا ادبیـات می‌توانـد پلـی بـرای عبـور از مرزهـای فـردی بـه جهانی گسـترده‌تر باشـد، سـخن می‌گوییـم.
و در پایان، نگاهی می‌اندازیم به کتاب «لیلیت: حوای نخستین؛ وجوه تاریخی و روان‌شناختی سویهٔ تاریک زنانه» اثـر زیگمونـد هورویتـس که در ایـن کتاب بـا بهره‌گیـری از متـون مذهبـی، فولکلـور و روانشناسـی یونگـی، بر اهمیـت دیرپـای لیلـت تأکید کرده و پژوهشـی ژرف دربـارۀ شـخصیت اسـطورهٔ ایلیلیـت در اسـاطیر باسـتانی بین‌النهریـن و پـس از آن عرفـان یهـود، ارائه داده است. مهشاد شهبازی، خوانش این کتاب را، بـرای علاقه‌مندان به فمینیسـم، اسطوره‌شناسـی و روانشناسـی، دعوتی جذاب به بازشناسـی لیلیـت می‌داند؛ لیلیت نـه در مقام شـیطانی شرور، بلکه همچون سـمبلی نادیده گرفته‌ شـده از خودمختـاری و قـدرت زنانـه.
 
 

در شمارهٔ ۵۱ مجلهٔ «زنان امروز» می‌خوانید:

‎جامعه▪️

‎واژینیسموس
‎از هراس‌ جنسی تا چالش‌ روانی
‎طاهره جورکش🖋️

‎زنان خدمتکار
‎از تبعیض تا تاب‌آوری
‎سرگذشت‌‌پژوهی زنان خدمتکار سرپرست خانوار ساکن شهر تهران
‎سپیده صدفی🖋️

‎چه کسی شمارش می‌‌کند؟
‎سارا احمد، ترجمۀ آتنا کامل 🖋️

______________

‎تاریخ▪️

‎آمنه ودود
‎از سلفی‌گری تا برابری‌خواه
‎زیبا میرحسینی، ترجمۀ شیرین کریمی 🖋️

‎آرای شش متفکر فمینیسم اسلامی
‎مروری بر کتاب سفرهایی به‌سوی برابری جنسیتی در اسلام
‎هدا مبصری 🖋️

__________

‎هنر▪️

‎آوازهایی در گوش باد
‎نگاهی به مستند ماه‌سایه، ساختۀ آزاده بی‌زارگیتی
‎فرشته حبیبی🖋️

‎جدایی
‎ کنش رهایی‌بخش یا شوربختی عاشقانه
‎نگاهی به سریال در انتهای شب ساختۀ آیدا پناهنده
‎معصومه گنجه‌ای 🖋️

‎ابزار مقاومت در تاریک‌ترین لحظات
‎زنان هنرمند و جلوۀ مقاومت در فلسطین
‎مریم عمرانی🖋️

‎عصیان زنانه در فرم‌های نوین
‎امین حامی‏خواه🖋️

__________

‎ادبیات▪️

‎زن، هویت و گم‌شدگی
‎با نگاهی به رمان احتمالاً گم شده‌ام
‎مهشاد شهبازی🖋️

‎هویت‌های چندپارۀ زنان در روایت‌هایی موازی
‎رها مهرآیین🖋️

‎شخصیت زن داستان از نویسنده شجاع‌تر است
‎گفت‏وگو با سارا سالار
‎مهشاد شهبازی🖋️

‎نقدی بر کتاب لیلیت: حوّای نخستین
‎کهن‌الگوی قدرت و خودمختاری زنانه مهشاد شهبازی🖋️

این مرخصی به همراه حقوق خواهد بود و هر دو با وجود مرخصی می‌توانند حقوقشان را دریافت کنند؛ مقدار حقوق دوره مرخصی زایمان ۸۰ درصد حقوق دریافتی شخص است.

به گزارش یورو نیوز، دولت سوئد برای تشویق هر چه بیشتر پدران برای فاصله گرفتن موقت از کار و سپری کردن وقت بیشتر با نوزادان، طرح دیگری نیز تصویب کرده که به زوج ها امکان می‌دهد از مزایای مالی تا حدود ۱۵۰۰ یورو استفاده کنند؛ برای استفاده از این قانون باید زمان مرخصی پدر و مادر نزدیک به یکدیگر باشد.

بسیاری از مادارن و پدران شاغل سوئدی که از مرخصی استفاده می‌کنند، هیچ نگرانی نسبت به از دست دادن کار خود ندارند؛ آن‌ها با اطمینان از این مسئله، درخواست مرخصی می‌دهند و به نوزاد و خانواده خود می‌پردازند.
این موارد تنها بخشی از تسهیلات دولتی در جهت فرزندآوری است که با تمرکز بر نقش مادران، زنان تحصیل‌کرده و شاغل را نیز به این امر تشویق می‌کند و دیگر زنان را نیز از این فکر که با مادری دیگر زمانی برای خود ندارند و در زندانی همیشگی گرفتار می‌کند، دور می‌سازد.

زندان مادری
و اهمیت توجه به مادران در فرزندآوری

🖋️ یاسمن آرنگ

امروز مادری برایم زیر مقاله‌ای دربارهٔ نقش پدر و اطرافیان در نگهداری از فرزند نوشت: «من تا قبل از مادر شدن حالم خیلی خوب بود، اما الان با وجودی که بچم ۵ سالش هست بازم حالم خوب نیست، انگار که تو یک زندان هستم.»
«زندان مادری» ترکیب غریبی است! وقتی زنان با تردید و ترس لب می‌گشایند و از درون خود و ناگفته‌ها می‌گویند استعاره‌های تازه‌ای متولد و تعابیر نویی به دایرهٔ واژگانی افزوده می‌شود.

اگر بار سنگین فرزندپروری را به دو بخش پیش از تولد و پس از آن تقسیم کنیم در بخش نخست، زنان با وجود پیشرفت فراوان علم هم‌چنان تنها پرورندهٔ فرزند هستند؛ نه ماه بار گرانی را در خواب و بیداری و بیرون از خانه و در خانه حمل می‌کنند با تغییر مزاج، اندازه و حال روحی که در این‌جا قصد پرداختن به آن را ندارم، همه طبیعتا بر عهده مادر است و پدر و دیگر نزدیکان تنها با فراهم کردن شرایط مناسب می‌توانند به مادر تنها کمک کنند. در واقع در این زمان تنها کسی که بار سنگین فرزندپروری را به دوش می‌کشد مادر است چنان‌که با زایمان، آخرین رمق مادر از دست می‌رود و او از نظر جسمی و روحی در ضعیف‌ترین حالت ممکن به سر می‌برد، در این حال باز بنا به اجبار فرهنگی عموماً تنها مسئول نگهداری و پرورش فرزند مادر دانسته می‌شود، در گذشته دایه ها و لله ها زنان و مردانی بودند که در این کار سهیم می‌شدند، امروزه در مواردی پرستار کودک جایگزین آن‌ها شده و به کمک مادران آمده است هرچند هم‌چنان از این گزینه تنها خانواده‌های با سطح اقتصادی_اجتماعی بالا می‌توانند بهره بگیرند، در خانواده‌های متوسط و زیر متوسط این بار سنگین به چه شکل تقسیم می‌شود؟

امروزه به دلیل سنت‌های پایدار فرهنگی و شرایط اقتصادی عموماً بعد از زایمان نیز پدر نمی‌خواهد یا نمی‌تواند نقش والدی چندانی در نگهداری از فرزند به عهده بگیرد و باز هم تنها مادر است که باید از اشتغالات شخصی و نقش اجتماعی خود دور بماند و به کارهای قبل، کار تمام وقت دیگری نیز بیفزاید، بعضی از خانواده‌ها از مادربزرگ‌ها، خاله‌ها و عمه‌ها کمک می‌گیرند و به اجبار این بار مسئولیت را روی دوش دیگرانی که نقشی در تصمیم‌گیری برای فرزندآوری نداشته‌اند، می‌پراکنند اما دولت در این زمینه چطور می‌تواند ایفای نقش کند؟ آیا اختصاص تسهیلات مالی به پدر و تشویق مالی او برای ترغیب به فرزندآوری کفایت می‌کند؟
آیا دلیل بی رغبتی به تولیدمثل تنها مشکلات اقتصادی است؟ یعنی باری که سبک زندگی سنتی بر دوش پدران گذاشته است؟ مادران به عنوان نخستین مسئول‌ و پرورندهٔ فرزند که از جسم، روح و وقت خود مایه می‌گذارند چه؟

در امر فرزندآوری و فرزندپروری، دولت و جامعه در زمینه‌های مختلف و پدر _ در سطح خصوصی _ بهره‌مند و منتفع هستند اما بار اصلی زادن و پروردن که سال‌های متمادی از زیست پرورنده را دربرمی‌گیرد بر عهده مادر است که مطالبات و نیازهای او در اولویت توجه، رسیدگی و بازنگری حقوقی قرار نمی‌گیرد.

صدای مادران به سختی از درون زخم خورده شان برمی‌آید، در گفتگویم با مادران بسیار، نزدیک به صددرصد آن‌ها به تلخی بیان کردند، نه تنها ساعتی برای شخصی‌ترین کارهای خود ندارند که یک دقیقه فرصت برای حتی قضای حاجت و نظافت شخصی ندارند و اگر گلایه‌ای کنند سرزنش و قضاوت می‌شوند و ترجیح می‌دهند سکوت کنند و دم برنیاورند... در موارد بسیار آن‌چه به افسردگی پس از زایمان منجر می‌شود آگاهی مادران از این واقعیت است که دیگر مالکیتی بر زمان و سبک زندگی خود ندارند، باید از گذشتهٔ خود فاصله بگیرند و تمام وقت خود را به این کار اختصاص دهند، در این‌جا قصد ندارم از حقوق قانونی والدی که مادران از آن محروم‌اند بنویسم، تنها می‌خواهم کشوری همچون سوئد را نمونه بیاورم که الگوی بسیار خوبی در سیاست‌گذاری فرزندآوری با در نظر گرفتن حقوق اجتماعی مادر است.

قانون مرخصی فرزند پروری در سوئد به تازگی امکان مراقبت از کودک و دریافت دستمزد در ازای این کار را برای اعضای خانواده، نزدیکان و دوستان فراهم کرده است. در واقع نگهداری از نوه‌ها در سوئد برای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و نزدیکان مورد اعتماد درآمدزا است.
سوئد اولین کشوری بود که در سال ۱۹۷۴ مرخصی استحقاقی والدین را به پدران نیز تعمیم داد.

با گذشت ۵۰ سال از مرخصی استحقاقی پس از زایمان به پدران، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هم در سوئد می‌توانند برای نگهداری از نوه‌های خود حقوق بگیرند.

به گزارش گاردین، سوئد به طور مداوم به عنوان یکی از بهترین کشورهای جهان در این زمینه رتبه‌بندی می‌شود که به پدران مرخصی می‌دهد؛ پس از تولد فرزند، هر دو والدین واجد شرایط مرخصی ۴۸۰ روزه هستند.