افــــــق رویـــــداد

لمورها در خواب زمستانی می‌توانند گذر زمان را برای سلول‌هایشان وارونه کنند


یک نخستی به اندازه‌ی همستر از ماداگاسکار، لمور کوتوله‌ی دم‌‌کلفت، نزدیک‌ترین خویشاوند ما است که به خواب زمستانی فرو می‌رود.
آن‌ها همچنین بیشتر از چیزی که برای جثه‌شان انتظار می‌رود، عمر می‌کنند. پژوهش تازه‌ای نشان داده که فرایندی درون سلول‌هایشان می‌تواند روند پیری را کند یا حتی برعکس کند.

ما همه نشانه‌های بیرونی کهنسالی را می‌شناسیم. چهره‌ای که هر روز در آینه می‌بینید ممکن است پوستی افتاده یا مویی کم‌پشت‌تر داشته باشد. اما بسیاری از دگرگونی‌های مربوط به افزایش سن از درون سلول‌های ما آغاز می‌شود، حتی درون رشته‌های وراثتی ما، که با گذر زمان آسیب می‌بینند. برخی جانداران راهی یافته‌اند که این روند را دست‌کم برای مدتی وارونه کنند.

لمور کوتوله‌ی دم‌‌کلفت از ماداگاسکار یکی از همین جانوران است. این جانور کوچک در زمان خواب زمستانی سالانه‌ی خود می‌تواند روند کهنسالی درون سلول‌هایش را برگرداند. این یافته‌ی گروهی از پژوهشگران در دانشگاه دوک و دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو است.

چگونه لمورها روند کهنسالی را آهسته می‌کنند؟

پاسخ این راز در ساختارهای کوچکی در انتهای رشته‌های وراثتی آن‌ها نهفته است که «تلومر» نام دارند. تلومرها همانند پوشش‌های پلاستیکی انتهای بند کفش عمل می‌کنند و از فرسایش و آسیب‌دیدگی رشته‌های وراثتی جلوگیری می‌کنند.
هر بار که یک سلول بخش می‌شود، کمی از تلومرهای آن کاسته می‌شود، به همین دلیل تلومرها با افزایش سن کوتاه‌تر می‌شوند.

چیزهایی مانند استرس پایدار، بی‌تحرکی و کمبود خواب می‌توانند این روند را شتاب دهند. زمانی که تلومرها بیش از اندازه کوتاه شوند، دیگر از رشته‌های وراثتی نگهبانی نمی‌کنند و سلول‌ها توانایی خود را برای کارکرد درست از دست می‌دهند.

اما این لمورها روشی برای جلوگیری از کوتاه شدن تلومرهایشان دارند. حتی در دوره‌ی خواب زمستانی، تلومرهایشان دوباره بلندتر می‌شوند و سلول‌هایشان را جوان‌تر می‌کنند.

خواب زمستانی و اثر آن بر پیری

مارینا بلانکو، سرپرست این پژوهش از دانشگاه دوک، توضیح می‌دهد که این فرآیند در زمان خواب زمستانی رخ می‌دهد. زمانی که زمستان در طبیعت فرا می‌رسد، لمورها درون سوراخ‌های درختان یا لانه‌های زیرزمینی پنهان می‌شوند و تا هفت ماه در حالتی از بی‌تحرکی و کاهش سوخت‌وساز به سر می‌برند.

این یک روش برای زنده ماندن در زمان کمبود خوراک است. در این دوره، تپش قلب آن‌ها از حدود ۲۰۰ بار در دقیقه به کمتر از هشت بار کاهش می‌یابد، بدنشان سرد می‌شود و تنها هر ده دقیقه یک نفس می‌کشند.

این دوره‌های خواب زمستانی حدود یک هفته طول می‌کشد. سپس برای مدتی کوتاه بیدار می‌شوند، در این زمان است که خوابشان را جبران می‌کنند. پس از آن، دوباره به همان حالت پیشین بازمی‌گردند تا فصل گرمی و فراوانی غذا بازگردد.
در این پژوهش، پژوهشگران ۱۵ لمور کوتوله را در «مرکز لمور دانشگاه دوک» بررسی کردند و در زمان‌های پیش، حین و پس از خواب زمستانی نمونه‌هایی از سلول‌هایشان گرفتند تا ببینند تلومرهای آن‌ها چگونه تغییر می‌کنند.

چرا این پژوهش مهم است؟

پژوهشگران دریافتند که در دوره‌ی خواب زمستانی، تلومرهای لمورها کوتاه نمی‌شوند، بلکه در واقع بلندتر می‌شوند. این یافته‌ای برخلاف انتظار بود و پژوهشگران ابتدا گمان کردند داده‌هایشان اشتباه است. اما آزمایش‌های بعدی در دانشگاه کالیفرنیا این یافته را تأیید کرد.
لمورهایی که در زمان خواب زمستانی بیشتر در بی‌تحرکی و سرمای عمیق بودند، بیشترین افزایش در طول تلومرها را نشان دادند. در مقابل، آن‌هایی که گاهی بیدار می‌شدند و غذا می‌خوردند، تلومرهایشان دکرگون نشده بود.
البته این دگرگونی همیشگی نبود. دو هفته پس از بیدار شدن از خواب زمستانی، تلومرها دوباره به اندازه‌ی پیش از خواب برگشتند.

آیا این فرآیند در انسان هم ممکن است؟

اینکه چگونه لمورها می‌توانند تلومرهایشان را بلندتر کنند، همچنان یک راز است. اما یاقتن این سازوکار می‌تواند به دانشمندان کمک کند راه‌هایی برای پیشگیری یا درمان بیماری‌های ناشی از کهنسالی در انسان بیابند، بدون اینکه خطر افزایش بیش از حد بخش شدن سلول‌ها پدید آید.

پژوهشگران همچنین دریافتند که این پدیده در انسان‌هایی که دوره‌های سختی مانند زندگی در فضا یا زیر آب را تجربه کرده‌اند، نیز دیده شده است.

لمور کوتوله‌ی دم‌‌کلفت، در مقایسه با نخستی‌سان‌های هم‌اندازه‌ی خود، دو برابر بیشتر عمر می‌کنند. یک نخستی‌سان دیگر به نام «گالاگو» که خواب زمستانی ندارد، حدود ۱۲ تا ۱۳ سال زندگی می‌کند، در حالی که این لمورها تا نزدیک ۳۰ سال زنده می‌مانند.

کشف چگونگی این روند در لمورها می‌تواند روزی به پیشرفت‌های بزرگی در زمینه‌ی پزشکی و افزایش طول عمر انسان بینجامد.

سام آریامنش

🚀 @ofoghroydad
🦦 Biology Letters

پایان مسابقه‌ی ماه‌های برجیس و کیوان

گروهی از دانش‌پژوهان توانسته‌اند ۱۲۸ ماه تازه پیرامون کیوان بیابند، یافته‌ای که به‌دست اتحادیه‌ی جهانی اخترشناسی پذیرفته شده است. با این یافته، شمار ماه‌های شناخته‌شده‌ی کیوان به ۲۷۴ رسید، در حالی که برجیس (مشتری) با تنها ۹۵ ماه، از این پیکار جا ماند.

نخستین نشانه‌های یافتن ماه‌های تازه

در میان سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، دانش‌پژوهان ۶۲ پاره‌سنگ آسمانی را پیرامون کیوان یافتند که گمان می‌رفت ماه باشند. همچنین، توده‌های کوچکی نیز دیده شدند که در آن زمان هنوز نمی‌شد آن‌ها را به‌روشنی شناسایی کرد. گروهی از اخترشناسان در سال ۲۰۲۳ برای سه ماه، همان بخش‌های آسمان را دوباره جست‌وجو کردند.

ادوارد اَشتون، اخترشناس از آکادمی سینیکا در تایوان، می‌گوید:
«ما ۱۲۸ ماه تازه یافتیم. با نگرش به برآوردهای ما، گمان نمی‌کنم برجیس بتواند دوباره از کیوان پیشی بگیرد.»

ماه‌های تازه‌ی کیوان چه ویژگی‌هایی دارند؟

این ماه‌ها، برخلاف ماه زمین که بزرگ و گرد است، تکه‌سنگ‌هایی کوچک و بی‌شکل‌اند. آن‌ها تنها چند کیلومتر پهنا دارند و ریختشان بیشتر به سیب‌زمینی‌های ناهنجار می‌ماند. این دسته از ماه‌ها، «ماه‌های نابه‌سامان» نامیده می‌شوند.

دانش‌پژوهان بر این باورند که این ماه‌ها در گذشته دسته‌ای از پاره‌سنگ‌ها بوده‌اند که در آغازین روزهای سامانه‌ی خورشیدی، به دام گرانش کیوان افتاده‌اند. سپس، برخوردهای آسمانی آن‌ها را تکه‌تکه کرده و به گروهی از سنگ‌های کوچک‌تر دگرگون کرده است.

در حقیقت، برآورد می‌شود که یکی از این برخوردها نزدیک به ۱۰۰ میلیون سال پیش رخ داده باشد، که از دید زمان کیهانی، یک چشم بر هم زدن به شمار می‌آید.

بیشتر ماه‌های تازه‌یافته‌شده در گروه نُرسی جای دارند. این گروه از ماه‌ها بر خلاف چرخش کیوان، در مدارهایی بیضی‌شکل و کج، و بیرون از حلقه‌های آن گردش می‌کنند. همانند ماه‌های تازه‌یافته‌شده، این ماه‌ها نیز ریختی سیب‌زمینی‌سان دارند.

یکی از بررسی‌های انجام‌شده درباره‌ی ۶۴ ماه از این گروه، به‌تازگی در نشریه‌ی دانش‌های سیاره‌ای چاپ شده است.

🪐 پیش‌چاپ

🚀 @ofoghroydad

اولین تدفین‌ها: یافته‌های قانع‌کننده از تبادل فرهنگی بین نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند


پژوهشی جدید از دانشگاه عبری اورشلیم
اولین پژوهش منتشرشده درباره‌ی غار تینشمت نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند در دوران پارینه‌سنگی میانی (حدود ۱۱۰ هزار سال پیش) نه تنها هم‌زیستی داشتند، بلکه فعالانه با یکدیگر تعامل می‌کردند، فناوری، شیوه‌های زندگی و آداب تدفین را به اشتراک می‌گذاشتند. این تعاملات به تبادل فرهنگی، پیچیدگی اجتماعی و نوآوری‌های رفتاری، از جمله تدفین رسمی و استفاده نمادین از رنگ اخرایی برای تزئین منجر شده است.

این دژوهش که در ژورنال Nature Human Behavior منتشر شده، اولین گزارشی است که درباره‌ی این غار منتشر می‌شود. غار تینشمت در مرکز اسرائیل واقع شده و یافته‌های باستان‌شناسی و انسان‌شناسی فراوانی در آن به دست آمده است. این اولین یافته‌ از تدفین‌های مربوط به دوره‌ی پارینه‌سنگی میانی در بیش از پنجاه سال اخیر است.

حفاری‌های این غار از سال ۲۰۱۷ به سرپرستی پروفسور یوسی زیدنر (دانشگاه عبری اورشلیم)، پروفسور اسرائیل هرشکوویتز (دانشگاه تل‌آویو) و دکتر ماریون پرووست (دانشگاه عبری اورشلیم) آغاز شده است.

پرسش کلیدی این پژوهش این است که:
آیا انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها رقیبانی برای منابع بودند؟ آیا آن‌ها همسایگان صلح‌جو بودند؟ آیا حتی با یکدیگر همکاری داشتند؟

این پژوهش، چهار زمینه‌ی کلیدی را برای تحلیل تعاملات انسانی بررسی کرده است:

• فن‌آوری ساخت ابزار سنگی
• استراتژی‌های شکار
• رفتارهای نمادین (مانند استفاده از رنگ‌های معدنی)
• پیچیدگی اجتماعی

نتایج نشان می‌دهند که نئاندرتال‌ها، پیش‌نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند نه تنها ارتباط داشتند، بلکه تأثیر متقابل فرهنگی و رفتاری میان آن‌ها به همگن‌سازی تدریجی فرهنگ‌ها منجر شد.

یکی از یافته‌های قابل‌توجه در غار تینشمت، وجود تدفین‌های انسانی همراه با رنگ اخرایی و اشیای خاص است و این پرسش‌ها را ایحاد میکند:
آیا این غار یک محل تدفین اختصاصی بوده است؟
آیا می‌توان آن را نخستین قبرستان شناخته‌شده دانست؟
اگر چنین باشد، این موضوع نشان‌دهنده‌ی وجود مناسک تدفین و پیوندهای اجتماعی قوی در آن دوران است.

اهمیت رنگ اخرایی در تدفین‌ها

استفاده‌ی گسترده از رنگ‌های معدنی، به‌ویژه اخرایی در تدفین‌ها، می‌تواند نشانگر هویت اجتماعی و تفاوت‌های گروهی باشد.
این یافته‌ها همچنین می‌توانند نشان دهند که اعتقاد به زندگی پس از مرگ، بسیار زودتر از آنچه تصور می‌شد، شکل گرفته است.
نقش خاورمیانه به‌عنوان نقطه‌ی تلاقی انسان‌ها
پروفسور زیدنر، اسرائیل را «دیگ جوشان» تعاملات انسانی می‌نامد :
«داده‌های ما نشان می‌دهند که ارتباطات انسانی و تعاملات جمعیتی، در طول تاریخ محرک اصلی نوآوری‌های فرهنگی و تکنولوژیکی بوده‌اند.»

دکتر پرووست تأکید می‌کند که شرایط اقلیمی مطلوب در دوره‌ی پارینه‌سنگی میانی، منجر به افزایش جمعیت و افزایش تماس میان گروه‌های مختلف انسانی شده است.
پروفسور هرشکوویتز نیز اشاره می‌کند که سبک‌های زندگی مشترک بین گروه‌های مختلف انسانی، نشان‌دهنده‌ی پیوندهای عمیق و استراتژی‌های سازگاری مشترک است.

یافته‌های غار تینشمت، بینشی جذاب درباره‌ی ساختارهای اجتماعی، رفتارهای نمادین و زندگی روزمره‌ی گروه‌های نخستین انسانی ارائه می‌دهند.
این یافته‌ها، بازنگری درک ما از روابط میان نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند را ضروری می‌سازد و نشان می‌دهد که تاریخ بشر بسیار پیچیده‌تر و درهم‌تنیده‌تر از آن است که پیش‌تر تصور می‌شد.
پژوهش‌ها در این غار همچنان ادامه دارد و ممکن است در آینده، بینش‌های عمیق‌تری درباره‌ی منشأ جوامع انسانی ارائه دهد.

سام آریامنش

🚀 @ofoghroydad
🚀 Nature Human Behaviour

این مقاله جالب هست؛ نادانی سنگی در چاه می‌اندازد که صد خردمند توان بیرون آوردنش را ندارند.

چرا آمریکا مشکل تخم مرغ دارد!

دونالد ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی خود وعده کاهش قیمت‌ها و ثروت بیشتر را داد، اما اکنون با افزایش بی‌سابقه قیمت تخم‌مرغ و مشکلاتی از جمله شیوع آنفولانزای پرندگان مواجه شده‌ایم. این مسئله باعث کمبود و سهمیه‌بندی تخم‌مرغ در فروشگاه‌ها شده و کشاورزان مجبور به کشتار گله‌های خود شده‌اند. ترامپ به‌طور ناخواسته کارشناسان آنفولانزای پرندگان را در وزارت کشاورزی اخراج کرد و تحقیقات مربوط به انتقال بیماری را سرکوب کرد که باعث مشکلات بیشتری شد. برنامه‌های پیشنهادی دولت شامل واکسیناسیون مرغ‌ها است که با مخالفت‌هایی مواجه شده، چرا که برخی کشورها از واردات محصولات واکسینه شده پرهیز می‌کنند. ترامپ همچنین تعرفه‌های جدید بر محصولات غذایی از جمله اقلام وارداتی از مکزیک و کانادا وضع کرده که بر قیمت آن‌ها تأثیر گذاشته است. راه‌حل‌های پیشنهادی مانند پرورش مرغ در حیاط خانه چندان عملی به نظر نمی‌رسد، زیرا بسیاری از شهروندان در مناطق شهری زندگی می‌کنند که این کار در آن‌ها غیرممکن است. تشویق مردم به پرورش مرغ‌ها در میانه شیوع بیماری می‌تواند خطرات سلامتی بیشتری ایجاد کند. علاوه بر این، تعرفه‌های ترامپ بر محصولات دیگری مانند الوار و فولاد می‌تواند ساخت و نگهداری مرغداری‌های خانگی را دشوارتر کند و سوالاتی پیرامون سیاست‌های اقتصادی دولت را مطرح کند. ارائه این راهکارهای ظاهراً ساده به نظر نمی‌رسد که راه‌حلی عملی باشد و بیشتر نشان دهنده طبیعت پیچیده مسائل اقتصادی و تأثیر آن‌ها بر زندگی روزمره مردم است.

مطالعه کامل:
https://jjs.pub/5116

سیلوسایبین مغز موش‌ها را پس از آسیب خفیف به سر «دوباره سر هم کرد»

دانشمندان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترکیب روان‌گردان موجود در قارچ‌های جادویی می‌تواند مغز را پس از آسیب‌های سر ترمیم کند یا نه.

پژوهش‌های اولیه روی موش‌های ماده، که هنوز تحت بررسی علمی مستقل قرار نگرفته است، دانشمندان دانشگاه نورث‌ایسترن را با نتایج خود «کاملاً حیرت‌زده» کرده است.

در نسخه اولیه مقاله، نویسندگان توضیح می‌دهند که چگونه سیلوسایبین توانست عملکرد مغز را در جوندگان بالغ پس از مجموعه‌ای از آسیب‌های خفیف و تکراری به سر بازگرداند. این آسیب‌ها برای شبیه‌سازی نوع صدماتی طراحی شده‌اند که معمولاً ورزشکاران، نیروهای‌ نظامی سالمندان و قربانیان خشونت خانگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

هرچند ممکن است این تأثیرات سیلوسایبین در مغز انسان‌ها دیده نشود، اما نتایج به‌دست‌آمده در جوندگان با پژوهش‌های بالینی در حال رشد هم‌سو است، پژوهش‌هایی که نشان می‌دهند سیلوسایبین می‌تواند التهاب مغز را کاهش دهد و سیم‌کشی عصبی مغز را تغییر دهد.

به نظر می‌رسد این ماده نه‌تنها ارتباطات مغزی را بهبود می‌بخشد، بلکه ممکن است نحوه پردازش و انتقال اطلاعات در سیستم عصبی مرکزی را نیز تغییر دهد.

پژوهش‌های اولیه روی انسان‌ها نشان می‌دهند که تأثیرات سیلوسایبین بر مغز می‌تواند به افرادی که افسردگی دارند، زمانی که با روان‌درمانی ترکیب شود، کمک کند. همچنین ممکن است به درمان بی‌اشتهایی عصبی، سوءمصرف مواد و برخی دیگر از اختلالات روانی کمک کند.

در برخی پژوهش‌های حیوانی، این دارو حتی توانسته است اتصالات عصبی از دست رفته را دوباره ایجاد کند!

اکنون دانشمندان در حال بررسی این هستند که آیا این ماده می‌تواند در بحران آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه نیز مؤثر باشد یا خیر.

آزمایش روی موش‌ها

برای آزمایش این ایده، محققان به ۱۶ موش ماده بالغ، بدون استفاده از بیهوشی، به مدت سه روز متوالی ضربات خفیفی به سر وارد کردند. نیم ساعت پس از هر آسیب روزانه، نیمی از موش‌ها یک دوز تزریقی سیلوسایبین دریافت کردند.
کریگ فریس، روانشناس دانشگاه نورث‌ایسترن، می‌گوید:
«این ماده واقعاً کارهای شگفت‌انگیزی انجام داد. ما متوجه شدیم که در اثر ضربه به سر، ارتباطات عملکردی در سراسر مغز کاهش می‌یابد، اما پس از مصرف سیلوسایبین، نه‌تنها این ارتباطات به حالت عادی بازمی‌گردند، بلکه مغز بیش از پیش به هم متصل می‌شود.»

در روز سوم آزمایش، دانشمندان مغز تمام موش‌ها را، از جمله هشت موش گروه کنترل که هیچ ضربه‌ای دریافت نکرده بودند، اسکن کردند. ۲۲ روز بعد دوباره اسکن انجام شد، سپس موش‌ها برای تحلیل بیشتر بافت مغزی قربانی شدند.

نتایج آزمایش‌ها نشان داد که الگوهای مغزی مشاهده‌شده در موش‌های آسیب‌دیده شباهت زیادی به تصاویر MRI افراد مبتلا به آسیب‌های مکرر مغزی دارد.
اما در مقایسه با موش‌هایی که پس از ضربه به سر، سیلوسایبین دریافت نکرده بودند، آن‌هایی که دوز کمی از این ماده را دریافت کرده بودند تورم مغزی کمتری نشان دادند. میزان تورم آن‌ها همچنان بیشتر از موش‌های سالم بود، اما آسیب کلی به‌طور قابل توجهی کاهش یافته بود.
این کاهش آسیب مخصوصاً در بخش‌هایی از مغز مانند هیپوکامپ، قشر حسی-پیکری، قشر پیش‌پیشانی، تالاموس، مخچه، سیستم بویایی و گانگلیای پایه دیده شد.
محققان همچنین متوجه شدند که موش‌های درمان‌شده با سیلوسایبین، واکنش‌های بیش‌ازحد به دی‌اکسید کربن (CO₂) را پس از آسیب مغزی کاهش داده‌اند و تغییرات چشمگیری در اتصالات عملکردی مغز آن‌ها رخ داده است.

در موش‌هایی که سیلوسایبین دریافت نکرده بودند، اتصالات بین تالاموس و قشر حسی-حرکتی بسیار ضعیف بود، درحالی‌که در موش‌های درمان‌شده، این ارتباطات بسیار قوی‌تر و شبیه به مغز موش‌های سالم بود.

در نهایت، تیم تحقیقاتی افزایش قابل توجهی در پروتئین «تاو فسفریله‌شده» در موش‌هایی که ضربه به سر خورده اما سیلوسایبین دریافت نکرده بودند، مشاهده کرد. این پروتئین با بیماری‌هایی مانند زوال عقل و آلزایمر مرتبط است.

نویسندگان مقاله نوشتند:
«توانایی سیلوسایبین در کاهش فسفریلاسیون پروتئین تاو، نشان‌دهنده پتانسیل درمانی این ماده فراتر از آسیب‌های خفیف مکرر به سر است. این خاصیت ممکن است در درمان سایر بیماری‌های عصبی مرتبط با تاو نیز کاربرد داشته باشد.»

این پژوهش موفق شده است از تحقیقات آزمایشگاهی به سوی کاربردهای بالینی حرکت کند و سیلوسایبین را به‌عنوان یک گزینه درمانی امیدوارکننده برای آسیب‌های مغزی مکرر و عوارض عصبی ناشی از آن معرفی کند.

این روش درمانی می‌تواند فقط به ورزشکاران محدود نشود، بلکه برای افرادی که در معرض آسیب‌های مغزی مکرر هستند، مانند سربازان، سالمندان، و قربانیان خشونت خانگی نیز مفید باشد.

پیش‌چاپ bioRxiv

سام آریامنش

🚀 @ofoghroydadd

شرکت خصوصی آمریکایی Intuitive Machines دومین تلاش خود برای فرود بر ماه را با فرودگر آتنا انجام داد که در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۵ در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود آمد.

با این حال، این فرودگر به جای فرود عمودی، به صورت مایل در یک دهانه فرود آمد که منجر به از دست رفتن توان باتری‌ها و توقف عملیات پس از ۱۲ ساعت شد.

این مأموریت شامل حمل تجهیزات علمی متعددی بود که به دلیل شرایط نامناسب فرود، نتوانستند به‌طور کامل عملیاتی شوند. این دومین تلاش ناموفق Intuitive Machines برای فرود بر ماه بود؛ تلاش قبلی نیز با فرودگر اُدیسیوس در سال ۲۰۲۴ به صورت مایل فرود آمد و نتوانست به‌طور کامل مأموریت‌های خود را انجام دهد.
ناسا که بخشی از تجهیزات علمی را برای این مأموریت فراهم کرده بود، از نتیجه ابراز ناامیدی کرد اما همچنان به حمایت از شرکت‌های خصوصی در تلاش‌های آینده برای اکتشافات قمری متعهد است.

🚀 @ofoghroydad

🖖 Livescience

نتیجه کلی: ناموفق