گذشته و حالِ خشونت🔻
✍ خشونت از نظر فرهنگی نسبی است و امکان دارد که در قسمتی از دنیا اکثر اعضای یک جامعه عملی را خشونتی تحملناپذیر بدانند، در حالی که در قسمت دیگری از دنیا و در همان زمان آن عمل کاملاً موجّه و مجاز به شمار رود. یعنی خشونت چیزی است که یک جامعه خشونت میداند؛ خشونت عبارت است از تفاوت میان آنچه تحمل میشود و آنچه تحمل نمیشود، میان آنچه پذیرفتنی است و آنچه پذیرفتنی نیست. بنابراین، همانطور که فرانسیسکا لوتز، تاریخنگار سوئیسی، بهدرستی گفته است، پرسش اصلی این نیست که «خشونت چیست؟» بلکه این است که «چه چیزی در هر جامعهی مفروضی خشونت را خشونت میکند؟» این امر بدین معنا نیست که خشونت امری نسبی است بلکه اعتراف به این امر است که بهترین راه درک خشونت این است که آن را در بستر و شرایط بسیار خاص فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بفهمیم.
✍ درک (نادرستِ) رایج این است که مردم در دوران باستان، قرون وسطی و اوایل دوران مدرن بیرحم، خشن، تندخو و به مرگ بیاعتنا بودند و برای حل اختلاف بیدرنگ به خشونت متوسل میشدند. بر اساس این سوءتعبیر، هرچه در زمان عقبتر برویم، با خشونتِ بیشتری مواجه میشویم. این طرز فکر را میتوان در آثار اخیر بعضی از دانشمندان علوم سیاسی نظیر جان مولر، آذر گات و جوشوا گولدستاین، و همچنین استیون پینکر، روانشناس تکاملی، دید. همهی آنها با اشاره به کاهش جنگهای متعارف و مرگ در جنگ، و همچنین کاهش میزان آدمکشی در کشورهای اروپای غربی، از نقطهی اوج آن در قرن سیزدهم تا سطوح نسبتاً پایینِ کنونی، کاهش خشونت در گذر قرون و اعصار را بدیهی فرض میکنند. آنها معمولاً به میزان مرگومیر در جنگ و میزان آدمکشی در اروپای غربی، که نگهداریِ سوابق در آن کم و بیش درست بود، استناد میکنند تا نتیجه بگیرند که میزان خشونت در مجموع در همهی جوامع کاهش یافته است.
✍ باید اذعان کرد که خشونت جزء جداییناپذیری از زندگیِ اجتماعی در قرنهای پیشین بوده است اما به طور مستدل میتوان گفت که زندگی به اندازهای که در فیلمها و رسانهها وانمود میکنند خشن نبوده است. شکلهای خشونت، و همچنین میزان خشونت، از زمانی به زمانِ دیگر و از منطقهای به منطقهی دیگر به شدت متفاوت از یکدیگر بوده است. به عبارت دیگر، در شرایط متفاوت، بسته به آنچه پذیرفتنی و ناپذیرفتنی شمرده میشد، خشونت به شکلهای متفاوتی به کار میرفت. در نتیجه، پرسش این نیست که «فلان دورهچقدر خشن بوده است؟»، بلکه باید پرسید که «خشونت در فلان دوره به چه شکلی بوده است؟»
@NashrAasoo 💭