Matnook | ﻣﺘﻨﻮک

...گی، نه *...ه‌گی!

واژه‌های فارسیِ پایان‌یافته به واکۀ e (در خط، «ه») در پیوند با پسوند «ـ‌‌ی» به‌صورت «...گی» نوشته می‌شوند، نه «...‌ه‌گی»:
خانوادگی، نه *خانواده‌گی؛
رانندگی، نه *راننده‌گی؛
همیشگی، نه *همیشه‌گی.
واژه‌های عربی یا آن‌ها که بخش پایانی‌شان عربی باشند نیز همچنین:
بی‌علاقگی، نه *بی‌علاقه‌گی؛
بی‌ملاحظگی، نه *بی‌ملاحظه‌گی؛
جملگی، نه *جمله‌گی؛
ذِلّگی، نه *ذِلّه‌گی؛
روزمرّگی، نه *روزمره‌گی؛
عُمدگی، نه *عُمده‌گی؛
غریبگی، نه *غریبه‌گی؛
فوق‌العادگی، نه *فوق‌العاده‌گی؛
قلعگی (= «ساکن قلعه»)، نه *قلعه‌گی؛
نشئگی، نه *نشئه‌گی.
ببینید: ۳ اسم با «ـ‌گی»، مابقی با «ـ‌ای»!.
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

دربارۀ واژۀ «پدر»

واژۀ «پدر» در فارسیِ میانه و باستان pitar (پیتَر) بوده و از هندی‌واروپایی -pətér* (پِتِر: لفظاً به معنای «پاینده» و «حامی») گرفته شده‌است. father در انگلیسی و Vater در آلمانی و Πατέρας (پَتِراس) در یونانی نیز برگرفته از همین «پِتِرِ» هندی‌واروپایی و هم‌ریشه با «پدرِ» فارسی‌اند. (محمد حسن‌دوست، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، سرواژۀ «پدر»)
#واژه‌شناسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

نکته‌ای دربارۀ حرف اضافۀ «در» و «تو»

حرف اضافۀ «در» به گونۀ خاصی تعلق ندارد و کمابیش در گفتار و نوشتار رسمی و غیررسمی به‌ کار می‌رود، ولی حرف اضافۀ «تو» / «توی» فقط در گونۀ گفتاری و غیررسمی کاربرد دارد. بنابراین از آن در جایی استفاده کنیم که سبکی گفتاری و غیررسمی داریم، مانند برخی گفت‌وگوها (دیالوگ‌ها) در داستان و رمان.
ببینید: t.me/Matnook_com/4318.
#گفتاری‌نویسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

🔴هشتگ‌های کانال آموزشی متنوک

هریک از هشتگ‌های زیر را لمس کنید و صدها نکتهٔ جدید و متفاوت در زمینهٔ نگارش و ویرایش بیاموزید:
#ادبیات
#املا_رسم‌الخط
#پرسه_در_متون
#تمرین_ویرایش
#دستورزبان
#زبان‌شناسی
#زنگ_املا
#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی
#فاصله‌گذاری
#کتاب_خوب_بخوانیم
#گرده‌برداری
#گفتاری‌نویسی
#متن‌آوا
#منهای_ویرایش
#نشانه‌گذاری
#واژه‌شناسی
#ورد
#ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

۶ کاربرد سه‌نقطه در گفتاری‌نویسی

۱) برای نشان دادن لکنت زبان یا بریده‌بریده سخن گفتن (از دو طرف با نیم‌فاصله و کشیدگی دادن به حروف پیوسته):
- گُـ...گُـ...گفتم نَـ...نَـ...نترس!

۲) برای درنگ کردن در ادای واژه‌ها (با نیم‌فاصله از قبل):
- من... دیگه... بر... نمی‌گردم...! تو برو.

۳) برای نصفه‌نیمه گفتن واژه‌ها (با نیم‌فاصله از قبل):
- من از این موجود می‌تر...
دقیقاً پشت‌سرم ایستاده بود و بازتابش در شیشهٔ پیش‌ِرویم دیده می‌شد.

۴) هنگامی که کسی سخن دیگری را در گفت‌وگوها قطع می‌کند (با نیم‌فاصله از قبل):
افسانه با ناراحتی گفت: «من به همه می‌گم تو کی هستی و چی‌کاره‌ای! من به پلیس...»
بابک حرفش را قطع کرد: «تو بی‌خود می‌کنی! جرئت داری بگو، ببین چه بلایی سرت می‌آرم!»

۵) برای نشان دادن سخنان کسی که پشت تلفن است و شنیده نمی‌شود (از قبل با فاصلۀ جامد و از بعد با فاصلۀ معمولی):
- بله. ... علیک سلام. ... به تو چه؟ ... به خودم مربوطه. .‌‌.. تو که همه‌جا زیر نظرته. ... چی؟ ... زنگ بزن پایین. ... مسخره!

۶) در گفت‌وگوی تلفنی، وقتی طرف مقابل سکوت کرده یا مشکلی در ارتباط وجود دارد (با نیم‌فاصله از قبل):
- الو... الو... صدات نمی‌آد!

یادآوری:
در این دو مورد، سه‌نقطه نمی‌گذاریم:
۱) برای نشان دادن خشم و مانند آن یا درنگِ کاملِ بعد از هر واژه‌، پس از هرکدام فقط یک نقطه می‌گذاریم:
- دارم به‌ت می‌گم من. اصلاً. حالم. خوب. نیست. بفهم! برو پی کارِت!

۲)‌ برای نشان دادن کشیدگی واکه‌های بلند، حرف مربوط به آن واکه را فقط سه بار (نه بیشتر) تکرار می‌کنیم:
درست: وااای، حمییید!
نادرست: وا...ی، حمیــــــــد!
#نشانه‌گذاری #فاصله‌گذاری
سید محمد بصام و فهیمه پوریا
@Matnook_com
www.matnook.com

انسان دو معلم دارد: آموزگار و روزگار. هرچه با شیرینی از اولی نیاموزی، دومی با تلخی به تو می‌آموزد؛ اولی به قیمت جانش، دومی به قیمت جانت! (لا ادری)

هرکه را ایزدش لختی هوش داد
روزگار او را بسنده اوستاد
هرکه نامخت از گذشت روزگار
نیز ناموزد ز هیچ آموزگار
(رودکی)

دو کتاب در شناخت آثار و احوال رودکی، به مناسبت چهارم دی‌ماه، زادروز وی، اینجا.
#ادبیات #کتاب_خوب_بخوانیم
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com