کاغذ

یک انسان درستی آمده و فایل صوتی دورهٔ دوازده جلسه‌ای شناخت اساطیر ایرانِ دکتر ژاله آموزگار را منتشر کرده، در کست‌باکس:
https://castbox.fm/va/5433209

امیلی امرایی

@kaaghaz

معرفی و پیشنهاد کتاب تازه: دوئت تنهایی


پنجم سپتامبر ۱۹۶۷، گابریل گارسیا مارکز در دانشگاه ملی مهندسی پرو رودروی ماریو بارگاس یوسا می‌نشیند تا به پرسش‌های نکته‌سنجانهٔ او پاسخ‌های غریزی دهد. در این هنگام یوسا اختر تابناک رمان امریکای لاتین است و به‌تازگی هم جایزهٔ رومولو گایگوس را به خانه آورده؛ ستارهٔ بخت مارکز نیز درخششی شگفت‌انگیز را آغاز کرده و از چند ماه پیش و با انتشار صد سال تنهایی، روزبه‌روز بر شهرتش افزوده می‌شود. این دو به‌رغم چند ماه نامه‌نگاری بسیار دوستانه، اولین بار چند هفته پیش از این یکدیگر را دیده‌اند.

به قول خوئان گابریل باسکس «در سال ۱۹۶۷، جهان چنان تازه بود که بسیاری چیزها هنوز اسمی نداشتند.» در دورانی که هنوز لفظ «رئالیسم جادویی» اختراع نشده، مارکز می‌کوشد با روایت زندگی خود، وقایع شگرف رمانش را رمزگشایی کند و واقع‌گرایی آن‌ها را به اثبات برساند، واقع‌گرایی خیالی آمریکای لاتین که برآمده از زیست روزمرهٔ مردم این قاره است و‌ همهٔ نویسندگان در آن مشترکند، مگر بورخس. او تخیل بورخس را آمریکای لاتینی نمی‌داند و آثار او را اگرچه استادانه اما یکسره پوچ توصیف می‌کند. یوسا هم دم به دم او می‌دهد و شخصیت بورخس را مرتجع می‌خواند.

گفت‌وگو در دو نشست انجام شده و حول نگاه مارکز به رمان می‌گردد– آبشخورهای داستانی او، نگاهش به مسئولیت اجتماعی نویسنده، کتاب‌های الهام‌بخشش و... دربارهٔ مسئولیت اجتماعی، نگاهش را با نقلی از خود یوسا توضیح می‌دهد: «تو به این نتیجه رسیده بودی که ما رمان‌نویس‌ها کرکس‌هایی هستیم که از لاشهٔ گندیدهٔ اجتماع تغذیه می‌کنیم.»

گفت‌وگوها حاکی از دوستی عمیق و آشکار دو نویسنده است. یوسا فروتنانه میدان را برای دوست خود باز می‌کند و احترام مارکز نسبت به یوسا مشهود است. با این‌حال، میانهٔ این دو دوست که روزگاری بنا بود رمانی مشترک بنویسند، هشت سال و نیم بعد شکراب شد. یکی از افزوده‌های جالب کتاب هم گفت‌وگویی است با یوسا پس از مرگ مارکز. کتاب بخش‌های دیگری هم دارد، از جمله دو گفت‌وگوی کوتاه با مارکز و خاطرهٔ چند نفر از حاضران گفت‌وگو.

کتاب با نثر شیوای لیلا مینایی، مستقیماً از اسپانیایی، ترجمه شده و مثل باقی کتاب‌های نشر فنجان در نهایت آراستگی و حسن سلیقه به چاپ رسیده است.

▪️دوئت تنهایی | مارکز، یوسا | ترجمهٔ لیلا مینایی | نشر فنجان | ۱۴۴ ص. رقعی | شومیز لب‌برگردان | ۲۰۰,۰۰۰ تومان

▪️ Original title:
Dos soledades: un dialogo sobre la novela en America Latina (2021)

#معرفی_کتاب_تازه #پیشنهاد_کتاب

@kaaghaz

آن‌جاست بندرگاه؛ کشتی بادبان برافراخته؛
دریاهای وسیع و تاریک آن‌جا فسرده است. دریانوردانم،
ای جان‌هایی که در رکاب من جهد کرده‌اید، ساخته‌اید، اندیشیده‌اید—
ای کسانی که هماره رعد و آفتاب را با شادمانی پذیرا بوده‌اید
و قلب‌های آزاد و پیشانی‌های آزادتان را پیش آورده‌اید—
من و شما مردانی سالخورده‌ایم؛
سالخوردگی اما همچنان غرور و جهدهای خود را دارد؛
این‌همه را پایانی نیست جز مرگ: اما پیش از این پایان،
می‌باید که کاری سترگ را به پایان بریم،
کاری سزاوار کسانی که با خدایان درآویخته‌اند.
بر فراز صخره‌ها فانوس سوسو می‌زند:
روز بلند رو به پایان است: ماه آرام آرام سر برمی‌آرد:
از اعماق دریا
ناله‌هایی با صداهای بسیار می‌پیچد. بیایید دوستان من،
برای جستن آفاق نو چندان دیر نیست.
کشتی را روانه کنید، و از بهر شورانیدن آب پشت‌به‌پشت هم داده
خروشی از شکاف‌های آن برآورید؛ زیرا مقصود من
دریانوردی به فراسوی غروب آفتاب است، به فراسوی خزینه‌های
تمام ستارگان مغربی؛ تا آن روز که سرانجام بمیرم.
شاید در این راه گرداب‌ها ما را در خود فرو برد:
شاید به جزایر سعادتمند پا گذاریم،
و آن‌جا به دیدار آخیلس کبیر نائل شویم، همو که آشنای دیرین ماست.
گرچه بسی چیزها از دست شده است، بسیاری همچنان باقی است؛
و گرچه اکنون آن پایه قدرتمند نیستیم که به‌سان روزگاران قدیم زمین و آسمان را به حرکت درآوریم؛
باری، هنوز چنان که بودیم هستیم؛ با روحی واحد در قلب‌هایی پهلوان،
که روزگار و سرنوشت آن را فرسوده است، اما با اراده‌ای همان‌قدر راسخ
در آویختن، جستن، یافتن و سر فرود نیاوردن.


— بخش پایانی از شعر «اولیس»،
از آلفرد تنیسن

▪️"Ulysses" (written in 1833 and published in 1842), Alfred, Lord Tennyson

#شعر

@kaaghaz

پیشنهاد کتاب تازه: روبسپیر


آیا به‌راستی روبسپیر دیکتاتور خونخواری بود از سنخ کرامول؟ پیتر مک‌فی،‌ مورخ برجستهٔ استرالیایی، می‌کوشد در کتاب خود، روبسپیر، سرگذشت یک انقلابی، به این سؤال پاسخ دهد.

مک‌فی روبسپیر را «بز بلاگردان» عصر وحشت معرفی می‌کند. فردای روزی که با گیوتین اعدام شد، همگان –دوست یا دشمن– از او اعلام برائت کردند، اگرچه بعضاً حتی بیش از روبسپیر در کشتارهای انقلابی نقش داشتند. اصطلاح «نظام وحشت» در همین روز برای اولین بار به کار رفت و عامل آن نیز «هیولایی» خودکامه معرفی شد، مردی که گرچه به قالب سیسرون فرو می‌رفت، از او به‌عنوان کاتیلینه یاد کردند.

با این حال، روبسپیر مک‌فی آزاده‌ای بی‌تقصیر نیست. ماکسیمیلیان جوان به‌شدت با اعدام مخالف بود و سخت دلبستهٔ آزادی، آرمان جمهوری روم را گرامی می‌داشت و افکار روسو را در سر می‌پروراند. او البته در هوای ایجاد حکومتی خودکامه نبود، اما چنان آرمان‌گرای آشتی‌ناپذیری بود که در شکل‌گیری عصر وحشت نقشی انکارناپذیر ایفا کرد. معتقد بود: «شاه‌تیر حاکمیت مردمی... هم فضیلت است و هم وحشت... و وحشت خود هیچ نیست مگر اجرای بی‌درنگ و قاطعانهٔ عدالتی تزلزل‌ناپذیر.» و با همین اندیشه هم مخالفانش را به تیغ گیوتین سپرد و سپس به‌سراغ نزدیک‌ترین یارانش، دمولن و دانتون، رفت. ناخدایی بریتانیایی او را «پروکروستِس مدرن» توصیف کرد، همان شخصیت اساطیری که مهمانانش را به اندازهٔ تخت خود درمی‌آورد: هرکس که بلندتر بود می‌برید و هرکس که کوتاه‌تر بود می‌کِشید.

پیتر مک‌فی در این کتاب فقط بر سرگذشت انقلابی روبسپیر متمرکز است و جز به‌اشاره از وقایع انقلاب یاد نمی‌کند. بنابراین خوانندهٔ آشنا با تاریخ انقلاب شاید بهرهٔ بیش‌تری ببرد، اما خوانندهٔ ناآشنا نیز (به‌لطف توضیحات مفصل مترجم) می‌تواند از کتاب لذت ببرد.

▪️ روبسپیر، سرگذشت یک انقلابی | پیتر مک‌فی | علیرضا اسماعیل‌پور | نشر مَد | ۴۶۰ ص. رقعی | جلد سخت | ۵۵۰,۰۰۰ تومان

▪️ Original title:
Robespierre: ARevolutionary life (2013), Peter McPhee

#معرفی_کتاب_تازه #پیشنهاد_کتاب

@kaaghaz

سیراک ملکنیان، نقاش و طراح جلدهای بنگاه ترجمه و نشر کتاب، درگذشت

سیراک ملکنیان، نقاش معاصر، در ۹۳ سالگی، در تورنتو درگذشت./ ایسنا
ملکنیان از‌ اولین همراهان احسان یارشاطر در بنگاه ترجمه و نشر کتاب بود و طراحی کتاب‌های این نشر را در دههٔ ۱۳۳۰ به عهده داشت. او دربارهٔ طراحی جلدهای بنگاه گفته است:

«آن زمان دکتر یارشاطر شخصیت بزرگی بود. استاد زبان و ادبیات فارسی بود و در رشتهٔ ایران‌شناسی نامی داشت. در نمایشگاه استتیک تهران، برای نخستین بار او را دیدم و پیشنهاد همکاری در بنگاه ترجمه را به من داد‌ چندی گذشت و من در دومین بینال بین‌المللی تهران برندهٔ جایزهٔ سلطنتی شدم و خودم را به‌عنوان نقاش در فضای هنری جا انداختم. بعد از آن جایزه، دکتر یارشاطر پیشنهادش را جدی‌تر با من در میان گذاشت و من پذیرفتم و به بنگاه ترجمه و نشر کتاب رفتم. کار من طراحی و تزیین کتاب‌ها بود، از طراحی جلد گرفته تا طرح‌های داخل کتاب و صفحه‌آرایی آن‌ها. تا آن زمان نشرها چندان به جلد کتاب‌هایشان توجه نمی‌کردند. معمولاً یا یک نقاشی روی جلد قرار می‌گرفت یا روی صفحهٔ تک‌رنگ با فونت نستعلیق و نسخ نام کتاب و نویسنده و مترجم نقش می‌بست. در بنگاه ترجمه بود که برای اولین بار به شکل جدی به قضیهٔ جلد کتاب پرداخته شد. در ابتدا برای چند کتاب اول یک طرح زدم، همان طرح خط‌های موازی در بالا و پایین. بعد که مجموعه‌های دیگر نیز در بنگاه تعریف شد، برای هر یک اونیفرم جدیدی طراحی کردم. مثلاً برای مجموعهٔ کودک و نوجوان طرحی از یک پسربچه و دختربچه که بر لبهٔ پنجره‌ای نشسته‌اند و کتاب می‌خوانند طراحی کردم. نوآوری دیگر ما در طراحی جلد طراحی فونت برای نام کتاب‌ها بود. آن زمان طراحی فونت فارسی را هندسی کردیم و از عادت معمول برای استفاده از فونت نسخ و نستعلیق عبور کردیم. سپس یارشاطر پیشنهاد داد که چه خوب است روی جلد هر کتاب شرح مختصری از کتاب و احوال نویسنده و مترجم آن بیاید. برای این من احتیاج به فضایی روی جلد داشتم. تصمیم گرفتم که کتاب‌ها همه روپوشی داشته باشند که روی جلدِ مقوایی بیاید چنین روپوشی دو فضای مناسب به دست می‌داد، یکی در داخل جلد در طرف راست برای شرح حال مولف و یکی در داخل جلد طرف چپ برای شرح حال مترجم. بدین ترتیب، بنگاه اولین ناشری بود که اونیفورم درست کرد. تا آن زمان چنین کاری در نشر ایران نشده بود. همکاری من با بنگاه سه سال به طول انجامید تا این‌که برای ادامهٔ تحصیلات به ایتالیا رفتم. طی این سه سال کم‌کم من دیگر یک کارمند معمولی در بنگاه نبودم، بلکه یکی از دوستان یارشاطر به شمار می‌رفتم. روشنفکران بسیاری به بنگاه می‌آمدند و می‌رفتند اما یارشاطر تنهایی خاص خودش را داشت.»
▪️از گفت‌وگوی ملکنیان با مجلهٔ اندیشهٔ پویا، آبان ۱۳۹۷

#خبر #کتابندگان

@kaaghaz

محمدتقی غیاثی درگذشت

محمدتقی غیاثی، منتقد ادبی و مترجم ادبیات فرانسوی، در ۹۲ سالگی در فرانسه درگذشت.


محمدتقی غیاثی در خمام گیلان زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در خمام و متوسطه را در شهر رشت و تحصیلات دانشگاهی را در رشتهٔ زبان و ادبیات فرانسه در دانشسرای عالی تهران گذراند. در سی‌سالگی با بورس تحصیلی وزارت فرهنگ دولت ایران به پاریس رفت و موفق به اخذ دکتری ادبیات فرانسه از دانشگاه سوربن پاریس شد. «تأثیر استاندال روی ژید» عنوان تز دکتری او بود. پس از بازگشت به ایران تا هنگام بازنشستگی با سمت استاد تمامی در دانشگاه تهران و  چندین سال نیز در دورهٔ دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات به تدریس زبان و ادبیات فرانسه اشتغال داشت. محمدتقی غیاثی جز فرهنگ‌های فرانسه-فارسی و کتاب‌های کمک‌درسی‌ای که در آموزش زبان فرانسه منتشر کرده‌ است، ترجمه‌های پرشماری نیز از آثار ادبی نویسندگان فرانسه در کارنامهٔ پربار خود دارد. خدایان تشنه‌اند اثر آناتول فرانس، سهم سگان شکاری اثر امیل زولا، دلهرهٔ هستی اثر آلبر کامو، هفتهٔ مقدس اثر لویی آراگون و نقد تکوینی اثر لوسین گلدمن از جمله ترجمه‌های اوست.
این مترجم برجسته امروز هفتم مردادماه ۱۴۰۳ در فرانسه درگذشت.

نشر‌ نو


▪️گفت‌وگویی با محمدتقی غیاثی را این‌جا بخوانید.
▪️برخی مقالات محمدتقی غیاثی را از این‌جا دانلود کنید و بخوانی.

▪️عکس از مجتبی سالک، بخارا

#خبر

@kaaghaz

شهرهای نامرئی، «شهرها و خاطره. ۲»
ایتالو کالوینو
بر اساس ترجمهٔ انگلیسی ویلیام ویور


مردی که دیرزمانی بر پهنهٔ سرزمین‌های دوردست تاخته است، یک روز شوق شهر را احساس می‌کند. او سرانجام به ایزیدورا می‌رسد، شهری که ساختمان‌هایش پلکان‌های مارپیچ دارد، پلکان‌هایی سنگ‌فرش‌شده با صدف‌های دریایی مارپیچ؛ شهری که در آن تلسکوپ‌ها و ویولن‌های بی‌نقص می‌سازند؛ شهری که وقتی مسافرانش میان دو زن تردید دارند، ناگاه زن سومی پیش رویشان پدیدار می‌شود؛ شهری که جنگ خروس‌هایش به ورطهٔ کتک‌کاری‌های خونین قماربازان درمی‌غلطد. وقتی شوقِ شهر به دلش افتاده بود، به همین چیزها می‌اندیشید. پس ایزیدورا شهر رویاهای اوست، اما هنوز یک تفاوت باقی است: شهری که رویایش را داشت او را به هنگام جوانی در خود جای داده بود؛ اکنون در پیرسالی به ایزیدورا رسیده است. در میدان شهر سکویی هست که مردان سالخورده بر آن می‌نشینند و گذر شخص جوانی را از برابر خود تماشا می‌کنند. او نیز در ردیف آن‌ها نشسته است. حال، شوق‌ها خاطراتی بیش نیستند.

▪️original title:
Le città invisibili (1972), by Italo Calvino

▪️تصویرسازی از دنیله کاستلّانو

#بریده_کتاب

@kaaghaz