راهبرد

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: سفر #جمیله_علم‌الهدی به عراق/ پرسش‌های بی‌پاسخ درباره یک دیدار غیررسمی

👈 عبدالرضا خزایی، روزنامه‌نگار، در کانال "نواندیش" نوشت:

✍ دیدار  اخیر #جمیله_علم_الهدی با رئیس‌جمهور عراق در کاخ ریاست‌جمهوری بغداد، به‌خودی‌خود سوالات جدی در حوزه دیپلماسی ایران را مطرح می‌کند که نیازمند تحلیل و دقت بیشتر است.

✍ در شرایطی که دیپلماسی رسمی و سازمان‌یافته کشور باید در دست مقامات اجرایی باشد، حضور یک فرد غیررسمی و فاقد مقام دولتی در چنین دیداری، موجب ایجاد تردیدهایی درباره لزوم و پیامدهای آن می‌شود.

✍ پرسش اولیه‌ای که دراین‌باره به ذهن می‌رسد، این است که هدف از حضور یک فرد غیررسمی و فاقد مقام دولتی در یک دیدار رسمی با رئیس‌جمهور کشوری چون عراق چیست؟

✍ جمیله علم‌الهدی، به‌عنوان همسر رئیس‌جمهور پیشین ایران، در مقام یک شخصیت غیررسمی، هیچ‌گونه مسئولیت اجرایی یا دیپلماتیک ندارد و این اقدام می‌تواند برخی را به این نتیجه برساند که ایران در روابط بین‌المللی خود از چارچوب‌های رسمی خارج شده است.

✍ این دیدار باید برای افکارعمومی و رسانه‌ها روشن شود تا دلایل شفاف و مستند آن مشخص گردد. آیا این سفر با هدف تقویت روابط دیپلماتیک انجام شده یا هدف دیگری در پس آن وجود دارد؟

✍ در نظام‌های حکومتی مدرن، ملاقات‌های دیپلماتیک باید از سوی مقامات دارای اختیارات اجرایی صورت گیرد. در شرایطی که خانم علم‌الهدی هیچ‌گونه مسئولیت دولتی ندارد، حضور وی در چنین دیداری نه‌تنها شائبه‌های بسیاری را در پی دارد، بلکه می‌تواند این پیام را منتقل کند که ایران در سیاست خارجی خود دچار سردرگمی است و ممکن است در سطح بین‌المللی این برداشت ایجاد شود که افراد غیررسمی می‌توانند در فرآیند دیپلماسی کشور دخالت کنند. چنین وضعیتی نه‌تنها به اعتبار دولت آسیب می‌زند، بلکه ممکن است به نفع منافع ملی نیز نباشد.

✍ از دیگر نکات مبهم این سفر، حضور هیئت همراه خانم علم‌الهدی است.
این سوال مطرح می‌شود که چرا فردی که هیچ مسئولیت دولتی ندارد، باید با هیئتی شامل مقامات فرهنگی و اجتماعی به سفر برود؟

✍ درحالیکه چنین هیئتی بدون مسئولیت‌های اجرایی به عراق سفر کرده‌اند، این خود پرسش‌هایی جدی را در پی دارد که آیا این هیئت باید در چنین دیدارهایی شرکت کند و هزینه‌های آن از منابع عمومی تأمین شود؟ در شرایط کنونی کشور که با بحران‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است، استفاده از منابع دولتی برای سفرهای غیررسمی می‌تواند به‌شدت محل بحث باشد.

✍ در این میان، نقش سفیر ایران در عراق و دستگاه دیپلماسی کشور بسیار اهمیت دارد. آیا سفیر ایران در عراق در جریان این سفر بوده و در هماهنگی آن نقشی داشته است؟

✍ اگر سفیر ایران در این سفر دخالت داشته باشد، باید پاسخ دهد که چرا اجازه داده است فردی بدون مقام رسمی در دیپلماسی ایران، به دیدار رئیس‌جمهور عراق برود.

✍ در شرایطی که روابط دیپلماتیک حساس است و ایران باید از انسجام در سیاست خارجی خود برخوردار باشد، چنین اقدامی می‌تواند به اختلال در روند رسمی دیپلماسی کشور منجر شود.

✍ اگر این سفر بدون هماهنگی با دستگاه‌های دیپلماتیک ایران و سفارت کشور در عراق صورت گرفته باشد، این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده فقدان انسجام در سیاست‌های خارجی و اجرایی کشور باشد که نه‌تنها اعتبار وزارت امورخارجه، بلکه در سطح بین‌المللی نیز تضعیف خواهد شد.

✍ در این شرایط که دیپلماسی و هماهنگی بین‌المللی اهمیت حیاتی دارند، چنین اقدامات غیررسمی ممکن است موجب بی‌اعتمادی و تردید در سطح جهانی شود.

✍ در نهایت، با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، هزینه‌های این سفر باید مورد بررسی و شفاف‌سازی قرار گیرد. منابع مالی این سفر باید روشن شود و مشخص گردد که هزینه‌ها از کجا تأمین شده‌اند.

✍ آیا این هزینه‌ها از منابع عمومی یا بیت‌المال بوده است، یا از نهادها و منابع غیررسمی تأمین شده است؟ این موضوع باید به‌طور کامل شفاف‌سازی شود چرا که در شرایط بحران اقتصادی، هزینه‌کردهای دولتی باید به دقت ارزیابی و مدیریت شوند.

✍ در مجموع، این دیدار و سفر جمیله علم‌الهدی به عراق پرسش‌های جدی در مورد دیپلماسی ایران، شفافیت حکمرانی، و استفاده از منابع عمومی در شرایط بحرانی ایجاد می‌کند.

✍ وزارت امورخارجه و دستگاه‌های مسئول باید به این موضوع پاسخ دهند و از تکرار چنین اقداماتی که نه تنها باعث ابهام، بلکه ممکن است به تضعیف سیاست خارجی کشور منجر شود، جلوگیری کنند.

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: خانی رفته و خانی آمده

👈 اباصلت کبیری، کارشناس سیاسی، در یادداشتی برای #راهبرد نوشت:

✍ با سقوطِ دولت #بشار _اسد دست ایران در سوریه بسته شد؛ چراکه خاندان اسد، متحد استراتژیک و مورد حمایت ایران محسوب می‌شد و در انتقال سلاح به لبنان، همکاری داشت. این، ضربه بزرگی بر محور مقاومت بوده و ترمیم آن سخت خواهد بود.

✍ پایان حضورِ مستمرِ نظامی ایران در #سوریه و ترکِ خاک این کشور، بُرد برای رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود. سوریه، صحنه جنگ ایران و اسرائیل بود و بدون اینکه خاک کشور، آسیب ببیند و مورد تعرض قرار گیرد، نزاعی در جریان بود که ایران، هزینه حیثیتی، بابت آن، متحمل نمی‌شد.

✍ تعطیل شدن فعالیت نظامی ایران در سوریه، برگ برنده‌ای است که #اسرائیل ناخواسته و بادآورده به‌دست آورد. ژنرال گادی آیزنکوت، وزیر دفاع اسبق اسرائیل، سال‌ها قزل در مصاحبه‌ای با نیویورک‌تایمز، هزینه حضور ایران در سوریه را حدود ۳۰میلیارد دلار تخمین زده بود.

✍ با تغییر رژیم سیاسی در سوریه، شرایطی جدید در این کشور، حاکم شده و سایر کشورها در حال شناسایی، پذیرش و همکاری با نظام جدید هستند؛ اما تا رسیدن به مرحله‌ای که  مورد حمایت قدرت‌های جهانی قرار بگیرد، فاصله دارد که نوع رفتار سران دولت جدید (انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی) و شکل حکومت در سوریه، در تسهیل و تسریع آن، موثر خواهد شد.

✍ کشورهای قطر، عربستان، آمریکا، انگلیس، ترکیه، اردن و امارات، با اعزام سران خود یا با تبریک انتصاب رئیس‌جمهور احمد الشرع، در حال تطبیق دادن دولتمردان سوریه، با نظم منطقه و قواعد بین‌الملل هستند.

✍ وزیر خارجه فرانسه نیز ضمن تمایل به برقراری روابط با سوریه، از رفع تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه، خبر داده است. البته که برداشت منافع از آب گل‌آلود سوریه، مطمح نظر هر بازیگر فعالی است که به فکر منافع‌ملی خود است.

✍ اراده بین‌المللی نیز بر ثبات سياسی در منطقه و سوریه قرار گرفته است؛ چنانچه آمریکا از برداشتن اولین گام‌ها برای برون‌رفت سوریه از چنبره تحریم‌ها می‌گوید و عادی شدن وضعیت این کشور را خواست دولت #ترامپ عنوان می کند.

✍ روسیه نیز گرچه نقش اصلی در حفظ اسد در قدرت داشت و علی‌القاعده می‌بایست مورد تنفر نظام جدید سوریه باشد؛ با لطائف الحیلی، در حال دلبری از احمد الشرع است.

✍ کمک روس‌ها به اسد در سرکوب نیروهای شورشی که اکنون زمامدار سوریه هستند، از خاطرِ مردم سوریه نرفته است. بااین‌حال، مسکو درصدد است از قافله کشورهای منتفع از اقتصاد و ژئوپولیتیک سوریه عقب نماند و از طرفی پایگاه‌های خود در خاک این کشور را نیز حفظ کند و بر بازیگری مثبت خود در سوریه نیز صحه بگذارد. لذا با اعزام هیئت رسمی هرچند در حد معاون وزیر به سوریه، در بازتعریف مناسبات خود با سران جدید و باز نگاه داشتن دریچه‌های گفت‌وگو، اهتمام‌ می‌ورزد.

✍در این میان، به‌نظر می‌رسد ایران هنوز از شوک و بُهت سقوط یار دیرین خود در سوریه، بیرون نیامده و این تعلل و بی‌عملیِ سرگیجه‌آور، می‌تواند موجب سخت‌تر شدن لایه‌های حائل میان دو کشور مسلمان شود و هر چه بر این منوال بگذرد، زدودن آن دشوارتر می‌گردد.

✍ ظهور و سقوط حکومت‌ها، سنتی است متعارف در منطق روابط بین‌الملل و بر آن نبایست محملی حیثیتی و ایدئولوژیک، سایه افکند. بنابراین، برقراری هرچه سریع‌تر روابط با سوریه می‌بایست جزو اولویت‌های دستگاه دیپلماسی کشور، قرار گیرد؛ وگرنه آن وضعیتی که در قطع روابط با مصر، وجود دارد، در خصوص سوریه نیز دور از انتظار نخواهد بود.

✍ مشابه وضعیت کنونی، در پذیرش طالبان، تجربه شد. نحوه تعامل ایران با سران طالب، پس از به قدرت رسیدن در سال۱۴۰۱ با کنترل اوضاع و با کمترین تنش همراه شد و از بروز نزاع میان دو کشور، پیشگیری شد. این درحالی بود که پیش از آن، طالبان در نزد ایرانیان و در اذهان جهانی، به‌عنوان تروریست شناخته می‌شد؛ اما بعدها به‌عنوان رهبران سياسی مشروع، پذیرفته شدند.

✍ پیش بردن منافع دو کشور ایران و سوریه از طریق گفت‌وگوهای باواسطه و با ارائه تضمین‌های لازم برای زیست مسالمت‌آميز و عدم مداخله در امور یکدیگر، گامی است که لاجرم می‌بایست برداشته شود؛ پیش از آنکه بدخواهانِ دو کشور، به بدسگالی روی آورند.

✍ فرصت‌ها در عرصه بین‌الملل با سرعت در گذرند و ساختن آینده بهتر در روابط کشورها متضمن کاستن از دیوار بی‌اعتمادی است. قهر دیپلماتیک، همان آجری است که روزبه‌روز بر دیوار بین دو کشور، گذاشته می‌شود؛ بدون اینکه پنجره‌ای برای دیدار و گفت‌وگو تعبیه گردد.

✍ دیپلماسی فعال با قبول واقعیات منطقه و پرهیز از نگاه ایدئولوژیک به رخدادهای بین‌الملل، آن چیزی است که ایران بدان محتاج است و در سوریه، نمود دارد.

✍ قطع دائمی روابط از سوریه و مصر تا آمریکا، جز خسران و ضایع گشتن فرصت‌های پیشرفت و آبادانی، آورده دیگری نداشته و نخواهد داشت.

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: پاسخ‌های بی‌پرسش

👈 محمدجواد غلامرضا کاشی، استاد فلسفه سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، در یادداشتی تلگرامی نوشت:

✍ دوباره به دوران پاسخ‌های مشخص برای سوالات نامشخص رسیده‌ایم. این وضعیت را در آستانه انقلاب تجربه کرده بودیم.

✍ جامعه ایران با حجم گسترده‌ای از معضلات عظیم مواجه است. از اقلیم و آب و اقتصاد و فرهنگ و سیاست گرفته تا تک‌تک سلول‌های حیات تاریخی و اجتماعی ما دست به گریبان مشکلات عدیده‌اند.

✍ هرکدام از این معضلات، نیازمند پرسش‌های سترگ و بحث و گفت‌وگوهای عمیق‌اند. اهل‌نظر باید تشنه بحث برای پاسخ گرفتن برای پرسش‌های عمیق باشند.

✍ دو گروه شده‌ایم و در دو اردوگاه لشکر آراسته‌ایم: طرفداران نظام و براندازان نظام. در این میان، اصلاح‌طلبان نیز هستند. خوب که نظر کنی، همان‌ها هم دو شاخه‌اند: شاخه‌ای نزدیک به طرفداران نظام و شاخه‌ای نزدیک به براندازان.

✍ برای این هر دو گروه، همه‌چیز روشن است. لازم نیست درباره چیزی پرسش جدی کنند. دیگر وقت تامل و اندیشیدن نیست. قلب‌ها می‌تپد تا زمانی که یکی بر آن دیگری غلبه کند و کار خاتمه یابد.

✍ بحث و گفت‌وگو فراوان است. همه جا میزهای گفت‌وگو چیده‌اند. از تلویزیون جمهوری اسلامی تا بسترهای پرطرفدار در کلاب هاوس و یوتیوب، تا بی‌بی‌سی و ایران اینترنشنال.

✍ اما طرفین گفت‌وگو نمی‌کنند، به سوالات مشخص پاسخ نمی‌دهند. از ابتدا تا انتهای یک بحث چندساعته می‌نشینی جز رجزخوانی و تحقیر یکدیگر نمی‌شنوی. یک نمونه هم نمی‌بینید حریف اظهار کند که فلان گزاره را پذیرفته و از فلان مدعای خود عقب می‌نشیند. یک مورد نیز نمی‌بینی که در انتهای بحث هر دو از جایی که ایستاده بودند، حرکتی کرده باشند. 

✍ کسی گفت‌وگو می‌کند که خود را در یک معضل و کاستی دیده، اینک نیازمند دیگری است تا گرهی را در ذهن خود یا در ذهن جامعه بگشاید. این طرف‌ها که این روزها با هم گفت‌وگو می‌کنند، بیشتر نمایندگان لشکریان حریف‌اند که هرکدام به تحقیر دیگری آمده‌اند.

✍ منازعات سیاسی هنگامی که به ابتذال تحریک عوام‌الناس می‌رسد، به تحمیق نیازمند است. لاجرم همه‌چیز را به گرداب تحمیق می‌کشاند؛ منجمله گفت‌وگو را.

✍ پرسش‌های بی‌پاسخ محرک فکر است و پاسخ‌های بی‌پرسش محرک بلاهت و جهل.

@javadrooh