تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خانات کلات در دوران تسلط انگلستان (۱۸۳۹ تا ۱۹۳۷)

🔹 در ۱۲۵۵/ ۱۸۳۹ شکست هیئت دیپلماتیک انگلیس که به کابل اعزام شده بود و ورود فرستاده‌ای روسی بدان شهر، باعث شد که نایب‌السلطنه انگلیس تصمیم به تصرف افغانستان بگیرد و شاه شجاع را مجدداً در کابل بر سرکار بیاورد. تضمین امنیت ارتش در مسیر خود به قندهار، مستلزم تسلط بر بلوچستان بود. لیچ، نخستین انگلیسی که برای انعقاد قرارداد با خان اعزام شده بود، توفیق نیافت. در همان سال سرالکساندر برنز اعزام شد و به توافقی رسیدند که به موجب آن حاکمیت و مرزهای کلات تضمین می‌شد و مسئولیت امنیت و تدارکات نیروهای انگلیسی، در برابر ۱۵۰۰۰ روپیه به اضافهٔ قیمت تدارکات بر عهدهٔ خان قرار گرفت. این موافقتنامه در حکم پایان خودمختاری بلوچستان [بلوچستان شرقی] بود.

🔹 در دورهٔ صد سالهٔ بعد، مطالب بسیاری درباره بلوچ‌ها و بلوچستان منتشر گردید. انگلیسیان در اوایل قرن نوزدهم، به جمع‌آوری و مرتب کردن اطلاعات درباره تمام هند پرداختند و نتایج آن را به شکل فرهنگ‌های جغرافیایی محلی منتشر کردند. فرهنگ‌های جغرافیایی محلی بلوچستان (۱۹۰۶ - ۱۹۰۸) هشت جلد است. هر فرهنگی به یک یا چند بخش حکومتی می‌پردازد و در چهار فصل ترتیب یافته است: ۱) وصف جغرافیای محل: شامل بررسی تاریخی وضع اجتماعی؛ ۲) مطالبی درباره وضع اقتصادی (کشاورزی، اجاره، نیروی کار و قیمت‌ها، اوزان و اندازه‌ها، جنگل‌ها و منابع طبیعی دیگر، بازرگانی و حمل و نقل)؛ ۳) شرحی درباره حکومت (درآمد، دادگستری، شهربانی، امور عام‌المنفعه) و ۴) فرهنگ‌های کوچکی که به وصف هر آبادی می‌پردازد. مجلداتی که دربارهٔ بلوچستان تهیه شده مجموعه‌ای خارق العاده از انواع اطلاعات است، و از جمله بهترین فرهنگ‌هایی است که در هند، یا هر جای دیگر در زمینه‌ای مشابه منتشر شده است. این بخش بر اساس اطلاعات برگرفته از این فرهنگ‌ها، و استنتاجات تقی‌زاده و جهانبانی از آنها به زبان فارسی، و تحقیقات چاپ نشده نویسنده است، مگر آنکه منبع دیگری ذکر شود.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 در این دوره، بخش شرقی بلوچستان ظاهراً تجارت پر رونق‌تری داشته است. گفته شده است که لس بلا دارای سیصد خانه بوده که یک سوم آنها متعلق به هندوها بوده است. وَد شهرک کوچکی در جهلاوان بوده است مشتمل بر دو گروه خانه‌های گلی در فاصله حدود صدمتری یکدیگر که پنجاه خانهٔ گروه غربی را عمدتاً بازرگانان هندو در اختیار داشته‌اند، و مسلمانان از جمله عیسی و ولی محمد، سرداران ایل منگل، در ۲۵ تا ۳۰ خانه در شرق می‌زیسته‌اند. نَل، مرکز ایل بیزنجو تقریباً به همین وسعت ولی دارای قلعه‌ای بوده است. خزدار دارای قلعه‌ای ویران و چندین دهکده، هر یک متشکل از دو تا سه خانه، بر روی هم شاید شصت خانه بوده که در سه تای آنها هندوها سکونت داشته‌اند. خود کلات حدود هشتصد خانه داشته که در بسیاری از آنها هندوها می‌زیسته‌اند. کمی بیرون از شهر، دو آبادی وجود داشته که افراد ایل بابی افغانی که در تبعید بوده‌اند در آنجا می‌زیسته‌اند.

🔹 در اوایل قرن سیزدهم / نوزدهم، انگلیسیان هند، به سبب نگرانی از مرز شمال غربی خود، به این ناحیه توجه بیشتری کردند. کاپیتان گرانت نخستین انگلیسی بود که در ۱۲۲۴ / ۱۸۰۹، برای بررسی امکان ورود لشکری اروپایی از آن سمت، حرکت کرد. کاپیتان سیتون، نمایندهٔ انگلیس مقیم مسقط، به او اطلاع داد که منطقه غیرمسکونی است. گوادر، بندری که گرانت در آن پا به خشکی نهاد، به میر سوبان، یکی از سرکردگان جدگال تعلق داشت که قدرتمندترین حاکم در سراسر مکران بود. او در نِگور، با میر سوبان دیدار کرد و از او پذیرایی شایانی شد. در اسفندماه به قصرقند رسید که حاکم آن، شیخ سمندر، مستقلاً بر آن حکومت می‌کرد. در آنجا منتظر محمد خان حاکم گِه (نیکشهر کنونی) شد، چون قرار بود که با حمایت او به منطقه داخل شود. از نظر قدرت محلی، تنها کچ به گِه برتری داشت. از گِه به بمپور رفت. حاکم بمپور قابل اعتماد نبود و گرانت به قصرقند و گِه و چابهار بازگشت و از آنجا، در امتداد ساحل، به جاسک و بندرعباس رفت. به گزارش گرانت، سفر او تنها به سبب معرفی نامه‌هایی ممکن شد که نماینده انگلیس مقیم مسقط خطاب به میرسوبان به او داده بود. داد و ستد میان مسقط و چابهار قابل توجه بود، و گرانت حواله‌هایی نیز از مسقط با خود آورده بود. او در لباس اروپایی سفر می‌کرد و همگان را «مبادی آداب‌تر و مهمان‌نوازتر از آنچه معرفی شده بودند» می‌یافت

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 دربارهٔ این دوره که بلافاصله پیش از مداخله انگلیسیان در ناحیه است، برای نخستین بار اطلاعات اقتصادی نسبتاً مفصلی موجود است؛ خان در بیشتر ولایات کشور دارای املاک خالصه بود، ولی بیشتر عایدات آنها را کارگزارانی که مسئول جمع‌آوری آن بودند، هزینه می‌کردند. قسمت عمدهٔ درآمد خان از کچّهی، یعنی حاصلخیزترین ایالات او تامین می شد. عایدات او را از این منبع سیصد هزار روپیه در سال تخمین زده‌اند. کلات در گذشته (با نام کیزکانان) مرکز مبادله مهمی برای کالاهای خراسان و قندهار و کابل و هند بود، ولی در دهه ۱۸۲۰ تجارت آن اهمیتی نداشت. کل درآمد بلوچستان و ضمایم آن در ۱۲۲۵ حدود دویست هزار روپیه تخمین زده شده است.

🔹 حاجی عبدالنبی -که به گفته لیچ در ۱۲۵۴ / ۱۸۳۸ برای جمع آوری اطلاعات محرمانه به مکران سفر کرد- بخشی از راه (از مستنگ به سوی پنجگور) را با «شاهقاسی» خان همسفر شد که با نیرویی سیصد نفره عازم جمع‌آوری عايدات خان بود. به گفته همین سیاح، در خاران، که مستقل از كلات و تحت حکومت قندهار بوده، پنج یا شش آهنگر و یک بازرگان هندو و چندین نجار و شصت بافنده وجود داشته است. و در دزک در غرب نیز دست کم هزار بافنده منسوجات کتانی که پارچه‌هایشان به اطراف صادر می‌شده و صد بازرگان هندو بوده‌اند. وی همچنین ارقامی دربارهٔ بسیاری از آبادی‌های سرحد و مکران با جزئیات سیاسی و اقتصادی جالب، همراه با شرح ماجراهای خود، به دست داده است. ورای اقتدار خان کلات و سلطان عماند این سرزمین -که قسمت اعظم آن اکنون بلوچستان ایران است- به حکومت‌های کوچکی مبتنی بر قلعه‌هایی در آبادی‌های کشاورزی تقسیم شده بود. یکی از یافته‌های پاتینجر در ۱۲۲۵ / ۱۸۱۰ این بود که حاکم بمپور، دولت مرکزی ایران را تحقیر می‌کرده است.

🔹 ادعای ایران حاکی از مالکیت تمام بلوچستان تا هند، از زمان هخامنشیان ادامه داشته است، ولی فقط نادرشاه سعی کرد تا آن را ثابت کند. سرانجام، شورش آقاخان و اقدامات او میان سالهای ۱۲۵۴ و ۱۲۶۰، محمد شاه قاجار را بر آن داشت تا نیرویی به این منطقه بفرستد.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 ظاهراً چابهار پس از مرگ سید سلطان در ۱۲۱۹، به دست عمان افتاد ولی پس از مدت کوتاهی پس گرفته شد. در ۱۲۲۲، درآمد آن پنج هزار روپیه در سال بود که هنوز هم تمام آن به سلطان عمان داده می شد. دربارهٔ گوادر و چابهار جز اینکه از نظر رونق و آبادانی به‌سرعت از بندرهای مجاور یعنی پستی و جیوَنی پیشی گرفت، اطلاع چندانی در دست نیست. در حدود ۱۲۸۰، پیشروی انگلیسیان توجه حکومت ایران را جلب کرد. حکام آبادی‌های عمدهٔ مکران درباره وضع و امنیت بندرها همیشه با عمان تماس داشتند.

🔹 میر نصیر خان مسلمانی متعبد بود، از بازرگانان هندو در قلمرو خود حمایت می‌کرد و خود را مکلف به مبارزه با بدعت ذکریان در مکران می‌دانست. نیم قرن ثبات سیاسی ایجاد کرد که در نتیجهٔ آن کشاورزی و داد و ستد رو به افزایش نهاد ولی پس از مرگ نصیر زوال سریع بود. جانشین او کوچک‌ترین پسرش محمود بود که هنوز صغیر و هفت ساله بود. نفوذ کلات در مكران تقريباً بلافاصله از میان رفت و ناحیه میان رهبران محلی تقسیم شد. جریانات جانشینی روشن نیست. فقط می‌دانیم که بهرام، نوهٔ میر محبت، آن را نپذیرفت و کراچی را تصرف کرد، اما نایب‌الحکومه که به نام محمود عمل می‌کرد، با کمک شاه زمان، والی قندهار، او را شکست داد.

🔹 محمود پس از اینکه به سن رشد رسید، از عهدهٔ وظیفهٔ تجديد حيات حکومت پدر برنیامد و نواحی اطراف جملگی علم استقلال برافراشتند. در ۱۲۲۵ / ۱۸۱۰ هنری پاتینجر، یکی از نخستین سیاحان انگلیسی که به بلوچستان مسافرت کرده بود، مشاهده کرد که سرداران مستقلاً عمل می‌کنند، پسر محمود، میر مهراب خان دوم، اندک زمانی راه انحطاط را سد کرد، کیچ را مجدداً تسخیر کرد، ولی وزیرانش مشکلاتی به وجود آوردند و موجب زیان‌هایی در شمال و شرق شدند.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 احمد بن سعید، حاکم صحار، در ۱۱۵۳ سر به شورش برداشت و سلسلهٔ آل بوسعید را بنیان گذاشت. احمد که بازرگان و صاحب کشتی بود، نمی‌توانست به پیوندهای قبیله ای متکی باشد و ناگزیر بلوچ‌ها و غلامان آفریقایی را به عنوان سرباز اجیر کرد.

🔹 در ۱۱۹۹، یکی از مدعیان حکومت عمان به نام سید سلطان بن احمد به مکران پناهنده شد. بر اساس روایات محلی، سید سلطان نخست به کولواه، به روستای رَک که مجهز به برج و بارو و متعلق به ایل میرواری بود آمد و از آنجا به اتفاق دادکریم میرواری به خاران رفت در آنجا میر جهانگیر، یکی از سرکردگان نوشیروانی‌ها از او حمایت کرد. سپس آنها به اتفاق به حضور میر نصیرخان در کلات رفتند. ظاهراً نصیر نخست پذیرفت که به او کمک کنند تا در عمان مستقر گردد ولی در نهایت تنها گوادر را به او داد.

🔹 در آن ایام گوادر از رونق افتاده بود و روستای ماهیگیری بی‌اهمیتی شمرده می‌شد. مدارکی حاکی از قصد واقعی نصیر موجود نیست. بعدها عمان مدعی شد که گوادر هدیه‌ای دایمی بوده است. گیچکی‌ها بدین امر اعتراض کردند و مدعی شدند که نصیر حق داشته تنها نیمی از عایدات را که به خود او متعلق بوده انتقال دهد، نه نیمی را که به ایشان (خاندان گیچکی) تعلق داشته است.

🔹 تا ۱۲۰۷، که سید سلطان سرانجام به حکومت عمان رسید، ظاهراً گوادر را پایگاهی برای حملات خود به ساحل عمان قرار داده بود. وی پس از استقرار در عمان، گوادر را ضمیمهٔ قلمرو خود کرد و نماینده‌ای با عده‌ای نیرو برای تصرف آن ناحیه و ساختن دژی بدانجا فرستاد؛ سپس نیرویی به چابهار فرستاد که با کمک بازرگانان اسماعیلی آنجا، با تظاهر به اینکه به ماهیگیری مشغول‌اند، به بندرگاه وارد شدند و آنگاه با حمله‌ای ناگهانی شهر را تصرف کردند. چابهار تا آن زمان تحت حکومت شخصی به نام شفیع محمد از ایل بلیدی بود که ربع درآمد خود را به میر سوبان حاکم جدگالی باهو، می‌داد، و مدتی بود که ربع دیگری نیز به عمان می‌پرداخت.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 با امنیت و آزادی عملی که پیمان با قندهار به ارمغان آورد و به ثبات مرزهای شمالی و شرقی انجامید، نصیر توانست به سرزمین‌های مجاور یعنی خاران و مکران و لسبیلا حمله کنند. گیچکی‌ها (که در ۱۱۵۳ در مکران تفوق یافته بودند) بیشتر بلیدی‌های ذکری مذهب بودند. نصیر نُه بار به آنها پورش برد. منازعه، ظاهراً قبل از ۱۱۹۲، به سازشی انجامید که ضمن آن مقرر گردید عایدات آن سرزمین (مکران) به تساوی میان رهبران گیچکی و خان تقسیم شود و حکومت مستقیم آنجا در دست گیچکی‌ها بماند. گیچکی‌ها هم به دو شعبه تقسیم می شدند. شعبه مهتر که در پنجگور و شعبه کهتر که در کیچ و گوادر بودند.

🔹 نصیر در زمان حکومت خود حدود بیست و پنج بار لشکرکشی کرد. علاوه بر گیچکی‌های مکران، لس‌بلاها و خاران‌ها و مری‌ها و خاندان بلوچی تالپور که در سند جانشین کلهره شده بودند، نیز دست‌نشاندهٔ او شدند. نصیر با سیک‌های پنجاب، و علیمردان خان در تون و طبس در شرق ایران جنگید. در پایان حکومتش، قلمرو او تقریباً به گستردگی ایالت بلوچستان پاکستان بود، گواینکه به اندازه ایالت امروزی در جهت شمال و شمال شرقی ادامه نداشت و تنها بخش‌های مرکزی آن تحت حکومت مستقیم او بود.

🔹 در عین حال مسیر جریانات در اراضی پست مکران تغییر کرد، و این بر اثر فعالیت‌هایی در عمان و علاقه‌ای بود که نادرشاه به خلیج فارس داشت -گواینکه مأموران نادر بی‌لیاقت و فاسد بودند و از گیچکی‌ها شکست خوردند- امام عمان، طبق رسمی که احتمالاً پرتغالی‌ها گذاشته بودند، به استخدام بلوچ‌های مکران ادامه داد. دست‌کم یک گروه کاملاً بلوچ که در حال حاضر در سواحل عمان زندگی می‌کنند از آن دوران در عمان بوده‌اند.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 نصیر خان دو شورا نیز به وجود آورد. عضویت در یکی از این شوراها («مجلس مصاحبین») انتصابی بود و اعضای آن عمدتاً از خویشاوندان نزدیک او بودند، ولی دو رهبر ایل‌های سراوان و جهلاوان را نیز شامل می‌شدند. دومی شورای سرداران («مجلس مشاورت») بود. اعضای شورای نخست، با نمایندگان ایشان، موظف بودند که همواره به اتفاق یک دوازدهم عده سربازانی که از هر ایل فراهم شده بود (غَمه پَشْکَر) در کلات حاضر باشند.

🔹 امور قضایی به سردارها سپرده شده بود. در این امور ایشان مکلف بودند که از راهنمایی‌های قضات بر مبنای قانون شرع پیروی کنند، مگر در مورد زنا و قتل نفس که عرف محل اولویت داشت. زبان مکتوب در امور حکومتی فارسی بود، و مقامات اداری از میان جامعهٔ دهقانان «دهوار» فارسی‌زبان انتخاب می‌شدند.

🔹 هنگامی که نادرشاه قندهار را گرفت، کویته نیز به دست او افتاد. در مدتی که کلات در دست میر محبت خان بود، نادر کویته را به نصیر و مادرش داده بود. گفته شده است که سرانجام احمدشاه، پس از اینکه نصیر در ۱۱۶۵ در نبردی در شرق ایران به او کمک کرد، کویته را به عنوان «شال» برای مادر او بی‌بی مریم، به کلات بخشید. ولی پشین تحت حکومت درانی‌ها باقی ماند. کلات هنوز هم دست‌نشانده دربار ابدالی‌های قندهار بود. پس از آنکه نصیر فرمان احضار خود را به قندهار نادیده گرفت و احمد شاه ابدالی نیز در جنگ نتوانست او را کاملاً شکست دهد، پیمان جدیدی به امضا رسید. چون احمد شاه در جای دیگر به کمک نصیر نیازمند بود، در پیمان جدید تساوی بیشتری میان طرفین ایجاد شد. خان‌نشین از پرداخت خراج و حفظ نیرو در قندهار معاف شد. در عوض، مقرر شد که هر گاه افغان‌ها خارج از قلمرو خود بجنگند، کلات نیرویی در اختیار ایشان بگذارد ولی پول و مهمات را افغان‌ها به خان بدهند. پیمان جدید را با تعهد وفاداری نسبت به قندهار و ازدواج برادرزادهٔ خان با پسر احمد شاه ابدالی مهر کردند. در توافق با قندهار مقرر شد که شاه به نصیر لقب بیگلربیگی بدهد و او نیز سیادت احمدشاه را به رسمیت بشناسد.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 پس از قتل نادرشاه در ۱۱۶۰، احمد شاه ابدالی که بعدها به دُرّانی معروف شد و وارث حقوق پادشاهی نادر بر کلات بود، محبت خان را خلع کرد و برادر کوچک دیگرش را به نام میر نصیر خان، که از ۱۱۵۰ به اتفاق مادرش به صورت گروگان در اردوی نادر به سر می‌برد، به جای او نشاند. از نظر تاریخی، نصیر مهم‌ترین حاکم احمدزایی است. او نزدیک به نیم قرن حکم راند و سازمان حکومت کلات را در باقیماندهٔ موجودیت آن پی افکند. نصیر تنها خانی بود که به سهولت از دایرهٔ وفاداری‌های ایلی فراتر رفت؛ نیمی از زمین‌هایی را که تا این زمان نصیب حکومت کلات شده بود، به عنوان خالصه به احمدزایی‌ها تخصیص داد و نیم دیگر را میان ایل‌هایی از سراوان و جهلاوان که نیروی جنگی دولت را تشکیل می‌دادند تقسیم کرد.

🔹 تخصیص زمین از سوی خان برای ایل‌ها دو صورت داشت: زمین‌های «غَم» و زمین‌های «جاگیر». زمین‌های غم به نسبت تعداد جنگاورانی که هر ایل تأمین می کرد تخصیص داده می‌شد، با این شرط که از محصول زمین برای تأمین نیازهای جنگاوران استفاده شود. چون این زمین‌ها ملک مشترک همهٔ افراد بود، قابل انتقال نبود. یک دوازدهم درآمد آنها را سرکردهٔ هر ایل جمع می‌کرد و به عنوان مالیات به خان می‌داد. برعکسی جاگیر، خان می‌توانست زمین‌های غم را در صورتی که ایل به تکالیف خود عمل نمی‌کرد مصادره کنند. بر خلاف آنچه غالباً گمان می‌رود، این ملک عمومی را، در اصل، خان به ایل می‌داد و خود ایل آن را تهیه نکرده بود. دهوارها در املاک خالصهٔ خان کار می‌کردند، حال آنکه ایل‌ها از جت‌ها که کارشان کشاورزی بود استفاده می‌کردند.

🔹 نصیر نیروی جنگی خود را به سه فوج تقسیم کرد: فوج سراوان، فوج جهلاوان و فوج ویژه‌ای که مستقیماً تحت فرماندهی خود او قرار داشت. او یک ایل از سراوان و یکی هم از جهلاوان انتخاب کرد (همین امر ممکن است مبنای درجه‌بندی بعدی ایل‌ها باشد) تا سربازگیری را در منطقه خود رهبری کنند و مسئولیت آن را بر عهده بگیرند. او ضمناً به تشکیلات اداری هم دست زد: مناصب وزیر، وکیل، داروغه و «شاه [آ]قاسی» (به تقلید از «اشیک آقاسی» نادر) به وجود آورد و برای هر یک وظیفه‌ای تعیین کرد.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 اگرچه هم‌پیمانی احمد‌زایی‌ها با مغولان به سودشان تمام شده بود، سازش اجباری با قدرت نادرشاه و جانشینش در قندهار، احمد شاه ابدالی، برایشان حتی سودمندتر بود. درگیری نادرشاه و مغول‌ها به احمدزایی‌ها فرصت داد تا وضع خود را تثبیت کنند و در نتیجه، با اینکه قدرتشان رو به کاهش بود، بعدها انگلیسیان تصمیم گرفتند که از طریق آنها حکومت کنند.

🔹 میر عبدالله خان با تمرکز قوای خود در جنوب به مغول‌ها خدمات شایانی کرده بود، و این امر خشم نادرشاه را برانگیخت. نادر، عبدالله را والی بلوچستان کرده و به او مأموریت داده بود که، همزمان با لشکرکشی نادر از سمت غرب او نیز از سمت جنوب به ابدالی‌های قندهار حمله کنند ولی عبدالله به سبب درگیری با کلهره‌ها، که به مرگ او انجامید، نتوانست دستور نادر را عملی کند.

🔹 پیش از آنکه نادر بتواند کلات را تنبیه کند، سرداران بلوچ، که میر محبت خان پسر عبدالله را مناسب مقام خانی نیافتند، برادرش میر اهلتاز خان را به جای وی نشاندند. ولی چندی نگذشت که سرداران دریافتند میر اهلتاز خان نیز کفایتی ندارد و بنابراین مجدداً محبت خان را به مقام سابقش گماشتند (گو اینکه به نظر می‌رسد اهلتاز در میان دهوارهای مَستُونگ باز هم مقام و قدرتی داشته است). نادرشاه، پیر محمد را که بیگلربیگی هرات بود به جنگ کلات فرستاد در ۱۱۴۹ محبت و اهلتاز به جای اینکه بجنگند به قندهار رفتند و خود را به نادرشاه تسلیم کردند. نادر هم برادر بزرگتر، یعنی محبت، را به خدمت خود درآورد و او را والی بلوچستان و مکران کرد. نادر دشت‌های کچهی را نیز - که در آن زمان تحت حکومت کلهره‌های سند بود- به عنوان خونبهای مرگ میرعبدالله خان به ایشان داد. در نتیجه، خان‌نشین بر مراتع کوهستانی و نواحی پست و نیز اراضی بیشتری که در سراسر سال قابل کشت بود دست یافت. منابع ایشان روز به روز افزایش یافت و زمینه برای وقایع سیاسی داخلی آماده‌تر شد.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history

🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام

‏━━━≼🔸≽━━━

📃 اصل و منشأ بلوچ‌ها
🪶 برایان اسپونر

‏━━━≼🔸≽━━━

🔹 خان‌نشین احمدزایی کلات تا ورود انگلیسیان (۱۶۶۶ - ۱۸۳۹)

🔹 افتادن قدرت به دست رهبری محلی، که قادر بود سلسله‌ای در کلات تشکیل دهد و امکان انتقال قدرت را پس از خود آماده‌ سازد، اقتصاد سیاسی منطقه را تغییر داد و زمینه را برای رویدادهای بعدی جامعهٔ بلوچ فراهم آورد. طی دو قرنی که در پایان آن انگلیسیان زمام امور کلات را به دست گرفتند تصویر کلی مناسبات خارجی خان عبارت بود از: وفق دادن خود با قدرت سیاسی قندهار و دهلی، خصومت با سند، و اغتشاش در روابط با کرمان. ایلات بلوچ مکران غربی و سرحد غالباً -به‌ویژه در زمان سلطان حسین صفوی (۱۱۰۵-۱۱۳۵) - به منظور تاراج به داخل ایران حمله می‌کردند. در ۱۱۳۴، چهارهزار سوار بلوچ به کارخانه‌های انگلیسیان و هلندیان در بندر عباس حمله کردند. این افراد که ظاهراً به سبب هجوم افغان‌ها به ایران دلیر شده بودند ایالت کرمان را گرفتند و به طرف غرب تا لارستان رفتند.

🔹 اعتلای ایل غلزایی [غلجایی] به سرکردگی میرویس در قندهار در اوایل قرن دوازدهم، اوضاع سیاسی بلوچستان را تغییر داد در ۱۱۲۱ کویته - پشین مجدداً به قندهار منضم شد. میر احمد خان دوم، پسر میر مهراب خان، که عیاشی‌هایش سرداران بلوچ را آزرده‌خاطر ساخته بود، به دست جانشین و برادر کوچکش میر عبدالله خان کشته شد. میر عبدالله خان (حکومت در ۱۱۲۶ - ۱۱۴۷)، که به قهارخان معروف بود، یکی از حکام بالنسبه قدرتمند احمدزایی بود و تا زمانی که نادرشاه به قندهار آمد، آزادانه اهداف نظامی و سیاسی خود را دنبال کرد و موفق شد که کچهی را در جنوب، هرند و دجیل را در شمال شرقی، پنجگور و کچ را در مشرق و حتی تا غرب بندر عباس و شوراوک را در شمال غربی تسخیر کند. فتح محل اخیر او را به رویارویی مستقیم با شاه حسین خلجی قندهاری (حکومت در ۱۱۳۸ - ۱۱۵۱) کشاند که در نهایت شاه حسین با کلهره‌های سند، هم‌پیمان شد تا میر عبدالله را شکست دهد. میر عبدالله خان شکست خورد و خواست از کلهره‌ها انتقام بگیرد، اما مجدداً شکست خورد و در کچّهی به قتل رسید.

#تاریخ #معاصر
💠 @balochs_history