آینده (عباس عبدی)

🔴در معنای شکست

🔺اعتماد ۲۱ آذر ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

🔘چه هنگام می‌توانیم به یک فرد یا نهاد یا کشور بگوییم که در یک اقدام یا سیاست مشخص پیروز شده یا شکست خورده است؟ آیا سیاست و زندگی هم چون مسابقه تیراندازی است؟ که دایره‌های معینی به عنوان هدف تعیین می‌شود و تیراندازان بر حسب این که به کدام دایره بزنند نمره بیشتر یا کمتری می‌گیرند و در نهایت بهترین‌ تیراندازان مشخص می‌شوند. یا همچون مسابقه‌ای است که می‌توانیم تیر را شلیک کنیم و به هر جا اصابت کرد دور آن را خط بکشیم و آن را هدف نهایی بدانیم؟

🔘واقعیت این است که افراد و کنش‌گران غیرپاسخگو، عملا موفقیت و شکست سیاسی را در قالب دوم تعریف می‌کنند به هر جا برسند آن را پیروزی می‌دانند زیرا خود را مکلف به انجام تکلیف می‌دانند و نتیجه برای آنان اصیل نیست. نتیجه همان انجام تکلیف است. اکنون و پس از سقوط حکومت اسد پرسش این است که آیا ما شکست خوردیم؟ این پرسش از فرط وضوح آن قدری نامتعارف است که کسی منطقی نمی‌داند که به آن بپردازد. با این حال چند نکته وجود دارد که ذکر آنها بی‌فایده نیست.

🔘بطور کلی چه هنگام می‌توانیم بگوییم که شکست خورده‌ایم یا خیر؟ برای این چند معیار داریم. اولین آن هدف اعلامی اولیه است. قرار بوده که با حضور ایران در سوریه چه اتفاقی بیفتد؟ آیا اکنون محقق شده است؟ بطور قطع در مقطعی از زمان این هدف رخ داده است هر چند به علت ناپایداری نتایج نهایی معکوس شده است.

🔘دومین معیار کارآیی است. به این معنا که مجموعه منابع مادی و مالی و انسانی هزینه شده برای این کار مقرون بصرفه بوده است؟ به عبارت دیگر حتی اگر هدف هم تحقق یافته باشد ولی باید پاسخ داد که امکانات صرف شده برای آن هدف عقلایی بوده است یا خیر؟ پاسخ به این پرسش برای ما مقدور نیست چون اطلاعات کافی نداریم. اکنون که اصل تحقق هدف بلاموضوع شده افزایش این منابع فقط بیانگر ابعاد ناکامی و شکست است.

🔘معیار دیگر که خیلی مهم است ارزیابی و موافقت یا مخالفت افکار عمومی با نتایج حاصل است. گاه یک تیم ضعیف با نتیجه متعارف و خوبی به یک تیم قوی می‌بازد ولی مردم راضی هستند و آن را شکست نمی‌دانند. همچنین گاه مساوی یک تیم قوی هم خشم کارشناسان و هواداران را در می‌آورد زیرا آن را به منزله باخت و شکست تلقی می‌کنند. ظاهراً در باره سوریه چنین است از ابتدا هم حمایت فراگیری از ماجرا نبود.

🔘در مراحل بعد پایداری نتایج مهم است. ایران در ابتدا به اهداف خود در سوریه رسید ولی واقعیت نشان داد که این نتایج پایدار نبود. لذا آن اندازه آنجا ماند تا حکومت اسد پایان یافت. روشن است که پایداری اهمیت دارند. وزنه را بالای سر بردن اگر نتوان آن را برای لحظات متعارفی حفظ و مهار کرد پذیرفته نیست. به همه اینها باید سازگاری نتایج با تحولات روز و نیز شفافیت و پاسخگویی آنها را هم در نظر گرفت.

🔘نکته مهم این است که شکست جزیی از تصمیمات ما در زندگی است. ولی بطور جدی باید میان تصمیمات فردی و جمعی تمایز گذاشت. افراد به صفت فردی می‌توانند هر هدفی را با هر درجه ریسکی انتخاب و دنبال کنند. تا حدی که خیر و شر آن متوجه خودشان می‌شود ولی در مقام جمعی باید به گونه دیگری عمل کرد. باید از تعیین هر هدفی که مرتبط با خیر عمومی نیست پرهیز کرد. باید ریسک سیاست‌ها را بشدت کم کرد و محافظه‌کارانه تصمیم گرفت. باید راه‌های برگشت از سیاست را بازگذاشت. این گونه تصمیمات را باید حتی‌المقدور بصورت شفاف و ازطریق گفتگو‌ و تفاهم اتخاذ کرد.

🔘مهمتر از همه اینها درس آموزی از شکست است. انسان گریزی از شکست ندارد تنها راه غلبه نسبی بر شکست، درس آموزی از آن است. اگر قرار باشد که شکست را توجیه کنیم و تمام معیارهای بالا را وارونه کنیم این یک شکست جدیدی بدتر از شکست اصلی است.

🔴شکست شناختی

🔺اعتماد ۲۰ آذر ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

🔘وضعیت ایران در سوریه به دلیل کدام ضعف ایران رخ داده است؟ به نظر من مشکل در ضعف مفرط شناختی-اطلاعاتی است به نحوی که واقعیت را یا ندیدیم یا وارونه دیدیم. ما در جنگ هم قطعنامه را پذیرفتیم ولی این را می‌دانستیم که به هر دلیلی، توانِ نظامی و لجستیکی و حتی روحیه‌ای ادامه جنگ برای تحقق اهداف اعلام شده را نداریم. پس به لحاظ اطلاعاتی و تحلیلی شکست چندانی نخورده بودیم. چشمان ما بطور نسبی واقعیت را می‌دید. به رهبری گزارش می‌دادند و در نهایت هم تصمیم به پذیرش قطعنامه گرفته شد.

🔘ولی در ماجرای سوریه سیاستگذاران پیش از این که به لحاظ مادی و نظامی شکست بخورند از زاویه شناختی و اطلاعاتی ضربه خورده‌اند. این شکست راهبردی‌تر است. در حقیقت می‌توان گفت که با چشمان بسته و قدرت ضعیف تحلیلی که سوگیری هم دارد و با پیش‌فرض‌های نادرست به واقعیت بیرون از خودمان نگاه کرده‌ایم. اهمیت این مسأله در این است که چنین خطای نگرشی و تحلیلی فقط به مورد خاص سوریه منحصر نیست بلکه دیگر ابعاد تحلیلی حکومت را نیز در برگرفته است و حتی می‌توان گفت که به نوعی در بخشی از سیاستگذاران بصورت اپیدمی درآمده است.

🔘پس از شکست اسد در عرض چند دقیقه دستگاه مهم توجیه‌گری راه افتاده است عین گربه مشهور به گربه مرتضی علی هستند. آنها را هر جور بیندازید بالا چهار دست و پا می‌آیند پایین. اگر پیروز شوند می‌گویند نصرت الهی و دست غیب بود و این از نشانه‌های ظهور است که در احادیث آمده. اگر شکست بخورند می‌گویند این جنگ اُحُد بود و وعده فتح مکه را می‌دهند. یک لحظه هم فکر نمی‌کنند اگر نتوانستند این شکست فاحش را پیش‌بینی کنند چگونه می‌توانند اصولاً تحلیل نمایند؟ چرا دیگران باید تحلیل‌های غیرعقلایی و وعده‌های توخالی آنان را بپذیرند؟ طرف تا ده دقیقه پیش از فرار اسد می‌نوشته ما بردیم یک ساعت بعد از اتمام کار که دیگه امیدی نداشته دستور امید و شهادت می‌دهد!

🔘واقعیت چیست؟ واقعیت یک چیز است این که وعده‌ها واقعیت نداشت. اتفاقا بر عکس هم بوده. چرا بر عکس بوده؟ بخاطر واکنشی که طرفداران این نوع حضور از شکست در آنجا از خودشان نشان داده‌اند. به قول یک کامنت‌گزار؛ ▪️«آمریکایی‌ها تو ویتنام ۵۹۰۰۰ کشته دادند و بعد ده سال هم ویتنام سقوط کرد، در افغانستان هم بعد بیست سال خارج شدند و طالبان آمدند. آنقدر که داستان سوریه بر روی انقلابی ها تاثیر گذاشت ویتنام و افغانستان روی آمریکایی‌ها نگذاشت.»▪️

🔘علت این تفاوت رفتاری در منطق حضور است. آنان جنگ و صلح را فرازمینی و صفر و یک نمی‌کنند خیلی عقلانی به آن نگاه می‌کنند حتی اگر در تحلیل اشتباه کرده باشند. آمریکایی‌ها هنوز هم علی‌رغم شکستی که در ویتنام خوردند و آن جنگ را فاجعه‌بار می‌دانند، همچنان کهنه سربازان آن را محترم می‌دارند و به کشته‌ها و مصدومین خود نهایت احترام را می‌گذارند. چون اینها دو مسأله جداست.

🔘وظیفه سرباز دفاع از منافع ملی مطابق مقررات است البته کسانی هم مثل محمدعلی(کِلِی) از حضور در آن جنگ استنکاف کردند و هزینه سنگینی دادند ولی اگر کسانی هم در آن جنگ کشته شدند احترام و جایگاه آن افراد را پاس می‌دارند و آنان هم این حضور خود را چماقی علیه مخالفان جنگ و امثال محمد علی کلی نمی‌کنند. ولی در اینجا موضوع بکلی متفاوت طرح می‌شود. خیلی حیثیتی و ایدئولوژیک و صفر و یکی طرح می‌شود و راه را برای تغییر و اصلاح سیاست می‌بندد نه فقط در میان طرفداران حکومت بلکه در میان منتقدین هم همین مسأله است.

🔘اگر به یاد داشته باشید در ابتدای حضور ایران در سوریه افرادی که شهید می‌شدند به نسبت بی سر و صدا رفتار می‌شد. از همان ابتدا هم نامش را گذاشتند شهدای حرم. ولی منطق حضور ایران در آنجا چیز دیگری بود که باید به همان اشاره می‌شد. واقعیت این حضور ملهم از اصول سیاست‌ خارجی بود که نباید اجازه داده می‌شد تندروهای سلفی بر سوریه حاکم شوند ولی این امر مستلزم تداوم حمایت بی چون و چرا از اسد نبود. بنابر این اشکال کار از اینجا آغاز شد و سیاست تبلیغاتی و راهبردی ایران را دچار اختلال کرد. زیرا در میانه راه، این حضور تغییر مسیر داد و وارد چالش‌های منطقه‌ای شد.

🔘اکنون مسأله اسد تمام شده هر چند بحران سوریه شاهد آغازی دوباره! است و مشکلات جدیدی بر سر این ملت آوار خواهد شد. ولی مسأله کنونی ما این ضعف مفرط شناختی-اطلاعاتی است که در نگاه رسمی نسبت به واقعیت وجود دارد. خطر این ضعف از ناتوانی اقتصادی و نظامی و سیاسی بیشتر است در واقع ریشه آن ناتوانی‌ها است.

🔴مبادا دولتمردان دچار سندروم صندلی شوند
▪️بهانه پذیرفتی نیست.

🔺 خبرآنلاین ۱۹ آذر ۱۴۰۳

▪️عباس عبدی روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب معتقد است که در عمل به وعده ها، نمی‌گذارند و مخالف هستند و اینجور بهانه‌ها مطلقا پذیرفتنی نیست.

▪️به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، «۶۰ درصد مردم با فیلترینگ مخالف هستند و البته هر ساله مردم ما ۲۰ همت صرف هزینه فیلترینگ می‌کنند. شورای فضای مجازی با ۱۵ عضو حقیقی فعلا رفع این فیلترینگ را به صلاح نمی‌دانند. ما باید این‌ها را قانع کنیم که فیلترینگ حتی امنیت کشور را هم به هم می‌ریزد، چرا که دشمنان با همین ابزارهای فیلترینگ به اطلاعات مردم دست می‌یابند.» این جملات را محمدجعفر قائم پناه معاون اجرایی رییس جمهور در خصوص موانع رفع فیلترینگ بیان کرد، اظهاراتی که ضمن تاکید مجدد بر مانع تراشی ها بر سر راه رفع فیلترینگ در شورایعالی فضای مجازی، احتمالات درباره رفع فیلترینگ در بازه زمانی کوتاه مدت را کمرنگ کرد.

▪️عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح طلب در گپ و گفتی کوتاه با خبرگزاری خبرآنلاین ضمن انتقاد از این مواضع معاون رئیس جمهور، تاکید کرد؛ «از این پس ادامه فیلترینگ ربطی به مخالفت آن ۱۵ عضو ندارد مسئولیت آن با دولت و شخص آقای پزشکیان است.» وی می‌گوید؛ «اگر کسانی هستند که مطابق نظر معاون محترم اجرایی جلوی بدیهیات منافع کشور ایستاده‌اند پس هیچ کدام از وعده‌های آقای پزشکیان محقق نخواهد شد.»

▪️گفتگوی عباس عبدی با خبرگزاری خبرآنلاین را در ادامه می خوانید:

🔹آقای قائم پناه! در سخنان خود به مخالفت ۱۵ عضو حقیقی فضای مجازی با رفع فیلترینگ اشاره کردند، این که آنان رفع فیلترینگ را به مصلحت نمی‌دانند. و به نوعی مردم را از تحقق یکی از وعده‌های داده شده آقای رییس‌جمهور ناامید کردن،. شما فکر می‌کنید ماجرا به کجا خواهد رسید؟

🔘البته ایشان در همان سخنرانی مفصل در مذمت فیلترینگ و هزینه‌های آن برای مردم سخن گفته‌اند که طبعا درست هم هست. ولی از این پس ادامه فیلترینگ ربطی به مخالفت آن ۱۵ عضو ندارد مسئولیت آن با دولت و شخص آقای پزشکیان است.

🔘اگر کسانی هستند که مطابق نظر معاون محترم اجرایی جلوی بدیهیات منافع کشور ایستاده‌اند پس هیچ کدام از وعده‌های آقای پزشکیان محقق نخواهد شد. مشابه همین استدلال را برای مصوبه حجاب هم می‌توان آورد. اقایان آمده‌اند که اینها را حل کنند و الا مردم که می‌دانستند چه کسانی و با چه منافعی پشت این سیاست‌ها هستند خیلی هم بهتر از مسیولین آنان را می‌شناسند.

🔘اگر قرار باشد که با رای مردم نتوانید وعده‌های داده شده را حل کنید لطفاً بگذارید خودشان این سیاست‌ها را پیگیری و اجرا کنند. آقای رییس‌جمهور هنگامی که وعده داد آیا می‌دانست که می‌تواند آنها را عملی کند یا نمی‌دانست؟ اگر می‌دانست باید تا امروز حل کرده باشد. نمی‌گذارند و مخالف هستند و اینجور بهانه‌ها مطلقا پذیرفتنی نیست. اصلا ادامه این سیاست‌ها به زیان مملکت و حکومت است مگر شما آمده‌اید که علیه کشور و حکومت کار کنید و فیلترینگ را ادامه دهید؟

🔘اگر هم نمی‌دانستند که وعده‌ای فراتر از قدرت خود داده‌اند از مردم عذر خواهی کنند و راه را برای برگشت قبلی‌ها باز نمایند. مردم رای نداده‌اند که فقط صندلی نشینان تغییر کنند بلکه دنبال تغییر سیاست‌ها و بهبود شرایط هستند. لطفا صداقت در برابر مردم را فراموش نکنند.

🔹با توجه به این شرایط، به نظرتان فیلترینگ رفع خواهد شد؟

🔘مسأله امروز فراتر از فیلترینگ است. به هر حال مردم که از هر سدی عبور می‌کنند با قدری هزینه و زحمت و البته بدنامی و نفرین آن برای سیاستگذاری غیرعلمی می‌ماند. فیلترینگ امروز نمادی از مقاومت جریان تندرو در برابر تغییرات است. مصوبه حجاب هم همینگونه است.

🔘آقای پزشکیان و قائم پناه و دیگر اعضای دولت حتما توجه دارند که قدرت آنان در حکمی که دارند نیست این احکام فقط یک برگه کاغذ است. مخالفت شما با فلیترینگ و رفتار با زنان برای پیش از رای دادن بود الان مردم نیازی به این مخالفت‌ها ندارند به عمل نیاز دارند.‌

🔘مبادا دوستان دچار سندروم صندلی شوند. کمی به گذشته و اطراف نگاه کنیم. صندلی نه اعتبار می‌آورد و نه قدرتی پایدار ایجاد می‌کند. صندلی فقط یک فرصت و امکان است. اگر با حمایت و احترام مردم روی آن بنشینیم و به این حمایت مستظهر باشیم همه چیز حل است. متاسفانه این سخن ایشان بوی قدرت و اتکا به منبع اصلی قدرت یعنی مردم را نمی‌دهد. امیدوارم اشتباه کرده باشم.

🔴پایان اسد؛ آغازی برای ما

🔺هم‌میهن ۱۹ آذر ۱۴۰۳

🔘چرا برخی از اصحاب قدرت سخنان بدیهی را نمی‌شنوند ولی از سخنان بی‌ربط و خیالی و بی‌مبنا استقبال می‌کنند؟ سخنانی که در باره سوریه و دفاع از حضور ایران در آنجا زیاد گفته شد. آیا سیاستگذاران ایران یک لحظه هم به این صرافت نیفتادند که در باره سیاست خود در سوریه به نظرات منتقدان هم توجه کنند و فقط حرف‌های غیرعقلانی طرفداران کم‌ دانش را نشنوند؟ مگر همه منتقدان دشمن و بدخواه شما بودند؟ اگر قدری گوش می‌کردید امروز با چنین وضعی مواجه نبودیم که همه شما مهر سکوت بر لب زده‌اید و کوچکترین توضیحی در باره اتفاقات سوریه نمی‌دهید که فقط طی یک هفته همه سرمایه‌گذاری‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی دود شد و به هوا رفت.

🔘اولین مشکل شما نداشتن رسانه به معنای واقعی است همین شنبه شب مهمترین کارشناس سیاست خارجی و داخلی صدا و سیما می‌گفت که سقوط دمشق به این راحتی نیست در حالی که ساعت‌ها پیش از آن چند منبع خبری خروج اسد از سوریه را اعلام کرده بودند و دمشق عملا سقوط کرده بود. این تحلیل همه را به یاد سعید الصحاف وزیر تبلیغات صدام حسین می‌اندازد که نیروی بیگانه تا پشت ساختمانش آمده بودند، و او می‌گفت آنها را اسیر کرده‌ایم. بعد هم خودش را تسلیم کرد. یا آن مجری مشهور تلویزیون در حالی که نیروهای مخالفان بسوی دمشق و کاخ ریاسث سرازیر بودند و از بشار اسد هم خبری نیست می‌گوید: «کجا سوریه برگشته به ده سال قبل؛ حالا یه بخشی از حلب رو فقط گرفته‌اند!»

🔘با چنین رسانه‌ای که مجریان و کارشناسانش حرف‌های بی‌پایه و خلاف واقع را تکرار می‌کنند نمی‌توان آگاهی جمعی مفیدی تولید کرد و بیش از همه سیاستگذاران را دچار گمراهی و اشتباه می‌کند. کارشناسان زیادی بودند که حداقل به نحوه حضور ایران و سیاست‌هایش در منطقه و سوریه نقد داشتند ولی هیچگاه مجال اظهار نظر در رسانه رسمی را نیافتند چون تصمیم خود را گرفته بودند و حوصله پاسخگویی به نقدهای مزاحم سیاست‌های خود را نداشتند. بدون تردید باید گفت که نظام رسانه‌ای رسمی و بطور مشخص صدا و سیما نقش مهمی در شکل‌گیری این وضعیت ناخوشایند داشته‌ است. اگر آزادی بیان رعایت شده بود خیلی‌ها می‌توانستند با استدلال‌های خود مردم و سیاستگذاران را قانع کنند که تغییر رفتار دهند.

🔘مشکل دوم رویکرد غیرعلمی به موضوع سیاست خارجی است. سیاست خارجی عرصه اعتماد و رفاقت بازی نیست. آنجا میدانی برای تامین منافع ملی است. اگر این نگاه را داشته باشیم دیگر به اینجا نمی‌رسیم که یک مقام سابق نظامی پس از خراب شدن اوضاع بگوید که: «ترک‌ها و بعضی از کشورهای عربی دو ماه قبل تضمین داده بودند که هیچ اتفاقی در سوریه نمی‌افتد.» و بعد بگوید که ما را فریب دادند. مگر تضمین شفاهی اعتباری دارد؟ تضمین کتبی هم بی‌اعتبار است چه رسد به شفاهی. فریب در سیاست خارجی یک قاعده رفتاری است. مگر کودک هستید که فریب بخورید؟ فریب خوردن در سیاست خارجی عذر بدتر از گناه است.

🔘مشکل سوم تنهایی ایران است. تنهای تنها. ظاهراً همه طرف‌های ذینفع می‌دانستند که در سوریه چه اتفاقی رخ خواهد داد جز ایران. در ایران حتی یک نفر نیز از این خواب خوش و در واقع آشفته بیدار نشده بود تا اعلام خطر کند. کافی است به این خبر وزارت خارجه روسیه توجه کنیم که؛ «بشار اسد پس از مذاکره با تعدادی از شرکت‌کنندگان در درگیری سوریه، ریاست جمهوری و سوریه را ترک کرد و دستور انتقال مسالمت آمیز قدرت را صادر کرد.» آن دیگری در مقام خبرگزاری نیروی نظامی برای توجیه شکست، مسئولیت را به گردن بشار اسد انداخت و نوشت؛ «رییس‌جمهوری سوریه به اندازه کافی به توصیه‌های جمهوری اسلامی در خصوص «مردم‌سالاری و دفاع مردمی» توجه ننمود.»
این‌ها عوامل و ریشه‌های توجیه‌گری سیاست‌های نادرست است.

🔘ولی شاید مهمترین علت اتخاذ سیاست‌های پرهزینه عدم پاسخگویی و شفافیت است. هنگامی که قدرت داشته باشیم و در کنار آن پاسخگو نباشیم نتیجه منطقی آن بی‌نیازی از نظر کارشناسان و واقعیات عینی و علمی است. امروز که بشار اسد فقط طی چند روز سقوط کرد امری بدیهی به نظر می‌آید شاید در گذشته برخی تصور می‌کردند که این رژیم ماندگار است، ولی همیشه افراد تیزبینی هستند که سیاستگذاران را از خطرات احتمالی آگاه کنند و انذار دهند ولی اگر گوش نکردند آیا می‌توان آنان را به پاسخگویی طلبید؟

🔘بشار اسد تمام شد ولی این آغازی برای ایران است. اول از همه خیلی سریع و روشن پاسخ داده شود که اشتباه کجا بود و چقدر هزینه دادیم؟ آیا ممکن است گروهی معتبر و کارشناس مستقل تشکیل و به این پرسش پاسخ دهند؟ اگر نه بدانید که در جهل و اشتباه مرکب قرار داریم. در مرحله دوم باید ببینیم بقیه سیاست‌های جاری تا چه اندازه از مبانی و این الگوی خطا تبعیت کرده است؟ قدرت حقیقی انسان در پیروزی‌ها تجسم پیدا نمی‌کند در نحوه مواجهه با شکست‌ها و اصلاح رویکردها است که نمود می‌یابد.

🔴درس‌های اسد

🔺گفتگو با هم‌میهن ۱۹ آذر ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

🔹ارزیابی شما از شکل ناگهانی سقوط بشار اسد چیست؟ چه می‌شود که جامعه و حکومت و حتی ارتش و نهادهای امنیتی به چنین مرحله‌ای می‌رسند؟

🔘این سقوط سریع دو علت دارد، یکی ماهیت داخلی است که این رژیم امنیتی – نظامی بود. رژیم امنیتی – نظامی مبتنی بر سخت‌افزار است، سخت‌افزاری که رژیم را نگه می‌داشت. دوم خارجی است. حمایت‌های خارجی از سوی ایران و روسیه بود. من یک احتمالی که می‌دهم این است که شاید روس‌ها روی قضیه سقوط بشار اسد توافق کرده باشند.

🔘اما درباره ایران، باید گفت که دیگر قدرتِ حمایت به شکل گذشته و مستمر را نداشت و درآمدهای نفتی و قدرت نظامی‌اش و قدرت حزب‌الله در لبنان کاهش پیدا کرده است، بنابراین وقتی این حمایت‌های بیرونی کم می‌شود، این رژیم دیگر نمی‌تواند روی پای خودش بایستد و به همین علت خیلی از نیروهایش از درون ارتش و افراد دیگر می‌روند با طرف مقابل سازش می‌کنند و وقتی هم که سازش کردند، همه حس می‌کنند ماجرا چیست و سقوط به صورت بهمن‌وار محقق می‌شود.

🔹چگونه اپوزیسیون مسلح تبدیل به نیروی جایگزین در مناسبات سوریه شد و آیا تجربه اسد می‌تواند به تقویت چنین گرایش‌هایی در اپوزیسیون ایران منجر شود؟

🔘وجود اپوزیسیون مسلح، مربوط به یکی دو روز و ماه اخیر نیست. اینها سالهای متمادی است که آنجا حضور دارند، تغییر شکل، گفتار و رفتار داده‌اند و به طور قطع با داخل ارتش تفاهم کرده‌اند. روشن است ارتش که نمی‎‌آید خودش را مفت و مجانی در اختیار طرف مقابل بگذارد.

🔘نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که اینها تازه اول راه هستند. باید اجازه داد زمان بگذرد تا متوجه شویم عبور از این مرحله چقدر سخت و سنگین خواهد بود. بنابراین هر کشوری شرایط و مسائل خودش را دارد و سیستم علویون سوریه، هیچگاه نپذیرفت و قادر نشد که خودش را بازسازی و احیا کند در حالی که در ایران همیشه این ظرفیت وجود داشته که این کار را انجام دهد.

🔹سقوط بشار اسد و پیش از آن آتش‌بس لبنان و شهادت نصرالله، هنیه و سران‌مقاومت چه تاثیری بر موقعیت نیروهای حامی سیاست حاکم بر مسائل منطقه‌ای ایران خواهد داشت؟ آیا نیرویی که از آن به‌عنوان "هسته سخت" یا "وفاداران" یاد می‌شود، با این رخدادها مساله‌دار و یا دچار ریزش و فرسایش می‌شود؟

🔘درباره مساله ایران به نظرم باید در داخل یک بار دیگر بازنگری شود. از زمان آمدن احمدی‌نژاد، این مملکت به سراشیبی رفت و هیچگاه نتوانست خودش را نجات دهد که این هم به علت وجود یک سری آدم‌های غیرمسئول و با اندیشه‌های آخرالزمانی بود که آدم شرم می‌کند به اینکه بعدها اینها را در تاریخ مطالعه کند و ببیند که یک زمانی در ایران آدم‌هایی وجود داشته‌اند که این حرف‌ها را می‌زدند.

🔘ریشه اصلی‌اش هم درآمدهای نفتی در دوره احمدی‌نژاد بود که بی‌خیال بودند و هر کاری که می‌کردند و هر حرفی را می‌زدند و به یک شکلی در واقع سیاست را به استهزا گرفته بودند. بنابراین دوره آنها تمام شده است و بقایای آنها نباید وقت‌شان را تلف کنند و بیش از این کاری نمی‌توانند کنند جز اینکه برای دیگران زحمت درست کنند. هیچ راهی برای ایران جز بازگشت به عقلانیت و تفاهم جمعی و بازگشت به مردم، وجود نداشته، ندارد و نخواهد داشت.

🔹آیا تجربه سوریه می‌تواند بسترساز بازنگری جدی ایران در سیاست‌های داخلی و خارجی شود و اصولا با توجه به تحولات ماه‌های اخیر و روی کار آمدن پزشکیان، سیستم توانایی و ظرفیت تغییرات جدی را از خود نشان داده است؟

🔘ماجرا این است که سیاست همین تغییرات و سازگاری‌ها است و اینطور نیست که فکر کنیم یک ظرفیت ثابت و غیرقابل تغییری دارد و باید هم همیشه چنین باشد. سیاست پاسخ دادن به محیط و اتفاقات پیش‌رو است. الان این وضعیتی که در منطقه به وجود آمده، کل سیاست خارجی ایران را با ابهام و سوال مواجه کرده است. متاسفانه این سیاست، کم و بیش بازتابی از سیاست داخلی‌اش هم بود و به همین علت فکر می‌کنم به نفع کشور است که شروع به شکل دادن گفت‌وگوهایی وسیع کند و با همه گفت‌وگو کند و راه مناسبی را پیدا کنند. ظرفیت‌های جامعه ایران خیلی بیشتر از اینهاست که آن را ما به حوادث و اتفاقات پیش‌بینی نشده بسپاریم.

🔴یکی از این سه راه حل

🔺هم‌میهن ۱۴ آذر ۱۴۰۳

🔘برخی به اشتباه گمان می‌کنند که مجلس و دولت و دادگستری سه قوه مستقل از هم هستند که گویی سه جزیره خودمختار و مستقل‌اند. این تصور بکلی باطل است. هر سه قوه در کنار نیروهای مسلح اجزاء یک کل به معنای حاکمیت کلان هستند. استقلال آنها مطلقا به معنای تقابل و رو در رویی نیست. آنها اجزای یک پدیده هستند که در این استقلال نسبی مکمل یکدیگرند. حتی در ساختارهای حزبی پارلمانی، دولت منتخب مجلس است.

🔘مثل خودرو که ترمز و گاز و فرمان اجزای مستقلی هستند ولی همه در خدمت حرکت بهتر و امنیت بیشتر خودرو از طریق راننده هستند. اگر قرار باشد که هر کدام کاری مستقل از هم کنند حرکت سالم و امن ممکن نخواهد شد.

🔘ساختار سیاسی ایران از نوع نظام‌های ریاستی است. در این نظام‌ها(مانند ایالات متحده آمریکا)، قوا کاملاً مستقل هستند. رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس هر یک مشروعیت مستقلی دارند. ولی ایران چون حزبی نیست و تایید و رد صلاحیت‌ها هم سلیقه‌ای و‌ موسمی است لذا خیلی عجیب نخواهد بود که نتایج دو انتخابات پیاپی در تعارض با هم باشد. همچنان که انتخاب پزشکیان در تیر امسال در تقابل با نتایج انتخابات مجلس در اسفند سال گذشته بود.

🔘در چنین شرایطی اگر شکاف پیش آید، چگونه باید آن را برطرف کرد؟ راه حل همان است که آقای پزشکیان انجام داد و توانست با هماهنگی و گفتگوی تفاهمی و وفاق برای تمام وزرای خود رای اعتماد بگیرد و در انتصابات بعدی هم رعایت این مسأله را کرد. انتظار می‌رفت که مجلس هم پاسخ مثبتی دهد که در ابتدا هم چنین بود. تایید کابینه وفاقی بود و همین قانون پوشش زنان را هم متوقف کردند چون امکان اجرای آن نه فراهم است و نه این دولت می‌تواند اجرا کند.

🔘ولی نمی‌دانیم که از دو هفته پیش چه ماجرایی پیش آمده که تندروهای مجلس دوباره دست بالا را پیدا کردند و ابتدا با حملات به ظریف و سپس نادیده گرفتن لایحه اصلاحی دولت برای بکارگیری نیروها و در ادامه اعلام ابلاغ مصوبه غیرقابل اجرای مجلس در باره پوشش زنان و سپس خط و نشان کشیدن در باره اقتصاد و حامل‌های انرژی روی وفاق خط قرمز کشیدند، و‌ تعارض را به اوج رساندند و آقای رییس‌جمهور هم در گفتگوی دوشنبه شب واکنش نشان داد به وضوح گفت که با وضعیت کنونی ناترازی‌ها نمی‌تواند کاری کند و نه قانون مزبور قابل اجراست.

🔘تعارض در کوتاه‌مدت قابل تحمل است هر چند، فشارهایی را به نظام وارد می‌کند، اما در میان و بلندمدت، اگر سازوکارهای حل اختلاف به درستی مدیریت نکنند، ممکن است بحران سیاسی یا فلج شدن روند حکمرانی رخ دهد. بنابر این باید برای این وضعیت تمهیداتی اندیشیده شود.

🔘در جوامع توسعه یافته، این تعارض‌ها اغلب مدیریت‌شده و مقطعی هستند. اما در نظام‌هایی مثل ایران به علل گوناگون این تعارض‌ها مزمن شده و رسوب می‌کند و بهره‌وری دولت و حکومت را کم و حتی منفی می‌کند. این تعارض‌ها می‌تواند به بن‌بست‌های سیاسی یا حتی فروپاشی منجر شود.

🔘بنابر این بهترین راه‌حل ابتدا گفتگوست. گفتگوهایی که شفاف و بر مبنای علم باشد و هدفش رسیدن به تفاهم و خیر عمومی است همانگونه که آقای رییس جمهور در باره قانون‌ پوشش زنان گفتند: ▪️«قرار است گفت‌وگو کنیم تا هم اصول و ارزش خودمان را داشته باشیم و هم کاری نکنیم که وفاق و همدلی جامعه را به هم بزنیم. از نظر من که باید اجرا کنم خیلی از مسائل در این قانون جای سؤال دارد.»▪️

🔘اگر گفتگو‌ نتیجه نداد مراجعه به مبنای حکومت یعنی خواست و اراده مردم، راه حل منطقی‌تری است. از طریق همه‌پرسی یا نظرسنجی‌های معتبر می‌توان فصل‌الخطاب سیاسی یا همان مردم را به داوری طلبید. اگر به هر دلیلی از این راه حل نیز می‌ترسید، پس از ابزارهای رسمی مثل استیضاح استفاده کنید. راه دیگری به نظر نمی‌رسد.

🔘ولی در هر صورت یک پرسش مهم وجود دارد. مگر نمی‌دانستید که اگر قرار باشد پزشکیان بیاید و حامیان او نیز در انتخابات شرکت کنند و رای دهند و این به سود حکومت است در این صورت باید به تبعات این سیاست نیز ملتزم باشید. پس چرا به این سرعت فیلتان یاد هندوستان کرده است؟ چوب لای چرخ پزشکیان گذاشتن و شکست او را هیچ عاقلی به پای منتقدان سیستم نمی‌نویسد این شکست فراگیر است و فراتر از این جناح و آن جناح است.

🔘فریب چند تندروی غیر مسئول و شکست خورده را نخورید. آنان تا کشور را به ذلت نکشانند آرام نمی‌گیرند. گمان نکنید که به شما رحم خواهند کرد. باید به مردم بازگشت و مطیع اراده آنان شد. اگر همه با مردم وفاق کنند مردم هزاران بار بیش از اندکی خواص برای تحکیم قدرت رسمی کوشا خواهند بود.

🔘🔘از سوراخ رویگردانی از مردم چند بار گزیده شده‌اید؛ آیا کافی نیست؟

🔴لایحه حجاب مصوب تندروهاذدر کمیسیون ۸۵ است که حتی جرات نکردند آن را به صحن علنی بیاورند.

▪️ماموریت پزشکیان برای ایجاد وفاق با جامعه را با اجرای چنین مصوبه‌ای پایان یافته تلقی کنید.

🔺خبر فوری ۱۲ آذر ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

🔹عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در‌خصوص لایحه حجاب به مطهره حیدری، خبرنگار گروه رسانه‌ای خبرهای فوری مهم گفت:

🔘لایحه فعلی حجاب آن چیزی که دولت و دستگاه قضایی نوشتند نیست، آنقدر آب در آن کردند که تغییر ماهیت داده و به طرح تندروها در کمیسیون ۸۵ تبدیل شده است که حتی جرات نکردند آن را در صحن علنی بیاورند. چون بیشتر از یک سال و نیم است که این لایحه در‌حال رسیدگی است و باید در صحن علنی مطرح می‌شد اما به خاطر اینکه نگران شفافیت و آبروی خود بودند آن را به کمیسیون ۸۵ بردند.

🔘عبدی در پاسخ به این سوال که آیا این لایحه با چنین مصوباتی قابل اجراست یا خیر، تاکید کرد: تندروها خواستار اجرای لایحه حجاب نیستند اگر بودند در دولت رییسی نهایی و اجرا می‌کردند. بلکه به دنبال منتفی کردن ماموریت و هدف پزشکیان در ایجاد وفاق ملی هستند چون یک سال در زمان دولت رئیسی وقت تصویب و اجرای آن را داشتند اما معطل کردند تا آن دولت را زمین نزنند. ولی می‌خواهند در این دولت اجرا شود، البته اگر همچنان خودشان دولت را در دست داشتند اجرا نمی‌کردند.

🔘این تحلیلگر مسائل سیاسی نسبت به شکل‌گیری دوباره اعتراضات با اجرای لایحه حجاب افزود: شکل‌گیری دوباره اعتراضات ربطی به این مصوبه ندارد، چون ظرفیت آن وجود دارد و اگر به هر دلیلی رخ دهد این‌بار بخش اعظمی از حامیان پزشکیان هم از سیاست‌های موجود فاصله خواهند گرفت.

🔘عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح طلب در پایان تاکید کرد: اساسا پزشکیان نمی‌تواند این لایحه را اجرا کند البته اگر هم ابلاغ نشود و رییس مجلس مستقیما ابلاغ کند باز هم فایده‌ای ندارد چون مردم اساسا تمایزی بین اجزای حکومت قائل نمی‌شوند و آن را یکدست می‌بینند. بنابراین ماموریت ایجاد وفاق پزشکیان با ابلاغ چنین مصوبه‌ای تمام است.

🔘کوتاه شدن دست تندروها نیز مقداری زمان می‌برد و حکومت هم می‌داند که مردم با چنین لوایح و سیاست‌هایی مخالف هستند و حتی اگر یک رفراندوم هم برای آن برگزار شود، خیلی واضح و آشکار خواهد شد که مخالفان چنین سیاست‌هایی چندین برابر موافقان آن است و این برای کشور و حکومت به هیچ وجه مناسب نیست.

🔴تکرار خودزنی سیاسی

🔺سرمقاله هم‌میهن ۸ آذر ۱۴۰۳

🔘در میان سیاسیون ایرانی آقای قالیباف عجیب‏ترین است.‏ هیچ‏گاه نتوانسته است نوعی ثبات و پایداری که لازمه سیاست‏ورزی موثر است را از خود نشان دهد. عجیب‏تر اینکه این کار را نه یک بار که چند بار انجام داده است. گویی باید از یک سوراخ چند بار گزیده شود. افق بلندمدتی ندارد؛ لذا درگیر مسائل جزیی و تاکتیکی می‏شود. کافی است نگاهی به سیاستمداران دیگر بیندازد تا ثبات رفتاری را بیاموزد و این‏همه سرمایه سیاسی خود را تلف نکند. شاید دلیل اصلی آن نداشتن مشاورانی امین و خیرخواه است. به‏جایش مشاورانی هستند که منافع خود را بر مصالح ایشان ترجیح می‏دهند.

🔘این اشتباه‏ها از انتخابات سال۱۳۸۴ که تا حالا ۲۰سال گذشته همواره تکرار شده است. در سال‌های 1384، 1392، 1396، 1402، و حتی 1403 تکرار شده است. در همه موارد نتوانست دوست و دشمن سیاسی خود را بشناسد و در دام افتاد و مکرر شکست خورد؛ درحالی‌که در همه موارد شانس‏های قابل‏توجهی داشت.

🔘او همیشه از خودش شکست خورد و اکنون دوباره در حال تکرار این اشتباه است. او که رقبای درون‌گروهی‏اش در انتخابات سال گذشته و در غیاب اصلاح‏طلبان چنان رفتاری با او کردند که آرای او در تهران و در سال۱۴۰۲ نسبت به ۱۳۹۸ حدود ۷۰درصد کاهش داشت و از رتبه اول به چهارم سقوط کرد، نه‏تنها درس نگرفت که در انتخابات ریاست‏جمهوری امسال آمد و شعار جبهه انقلاب را داد، ولی در هفته آخر انتخابات رفقای انقلابی او چنان کاری با او کردند که احتمالاً از نامزدی پشیمان شد.

🔘او که بهترین و آخرین فرصت را برای ریاست‏جمهور شدن داشت، با حدود ۱۴درصد رای سوم و حذف شد. درحالی‌که همه ستادهای او به‏سوی پزشکیان آمدند، خودش را مجبور به حمایت از جلیلی کردند. کوشش‏هایی که حتی پیش از این برای انداختن او از ریاست مجلس شد بر کسی پوشیده نبود. واقعاً نوبر است که با ادعای سیاستمداری، کسی بتواند با این رفتار متحد پابه‏کاری در جامعه و مردم پیدا کند.

🔘اکنون مواضع وی درباره ظریف و اینکه انتصاب او قانونی نیست؛ روی دیگر این بی‏ثباتی را نشان می‏دهد. اول اینکه نیاز نبود سه‏ماه بگذرد که چنین صحنه‏ای را رقم بزنند. ایشان جلسات زیادی با آقای پزشکیان داشته‏اند. می‏توانستند و می‏بایست همان‏جا و با حضور رئیس قوه‏قضاییه مسئله را حل‏وفصل می‏کردند. واقعاً باید به حال سیاست‏ورزی در ایران گریه کرد که در چنین شرایط بحرانی کشور که در تاریخ بی‏سابقه است؛ مسئله‏ای را که یا نباید به‌وجود آید یا با چند جمله درون‏ساختاری حل‏وفصل می‏شود، از جانب قدرت‏طلبان بی‏مسئولیت فقط به دلیل کینه‏ورزی و نفرت‏پراکنی این جماعت تبدیل به مسئله اصلی کشور شود و رئیس مجلس را هم به دنبال خود بکشاند.

🔘دوم اینکه از کی تا حالا آقایان مدافع حاکمیت قانون شده‏اند که این دومین مورد آن باشد؟ جناب آقای قالیباف! دو سال است که برخی رفتارهای غیرقانونی با زنان شده که حقوقدانان و حتی دادگاه‏ها آنها را نپذیرفته‏اند؛ ولی تاکنون حتی یک جمله انتقادی یا اقدام عملی از سوی شما و مجلس با این رفتارها دیده نشده است؛ حالا چرا باید خود را دوباره در تور و بازی این جماعت گرفتار کنید؟ اگر انواع تخلفات از بودجه مصوب در گذشته را رسیدگی می‏کردید؛ شاید این مورد را هم به‏عنوان مصداق قانونگرایی شما باور می‏کردیم.

🔘عقل متعارف پاسخی برای این رفتار آقای رئیس‏مجلس ندارد مگر ارجاع به تغییر یا عزل رئیس صندوق بازنشستگی کشوری شود. صندوقی که باید به وضع بغرنج بازنشستگان برسد و نه اینکه حیاط خلوت این و آن باشد. شما خیلی خوب می‏دانید که اگر متحد شما در جبهه انقلاب، رئیس‏جمهور شده بود، تا حالا همه دوستان‌تان از کار برکنار شده بودند. همان کاری که در شهرداری با دوستان‌تان کردند. ولی دولت پزشکیان نه‏تنها چنین نمی‏کند، بلکه کوشیده است افراد شایسته حتی منسوب به شما را به کار گیرد.

🔘ولی قرار نیست هر فرد بی‏صلاحیتی به دلیل حمایت شما یا وابستگی به شما همچنان در مصدر کار بماند. بهتر است خودزنی سیاسی را پایان دهید و از مشاورانی امین و دارای صلاحیت استفاده کنید.