کافه هنر

‍ عشق، عامل تحول شخصیتی آلیسیای بدنام

در نگاه اول به نظر می‌رسد فیلم موضوعی جاسوسی دارد و عشق تنها یک عامل فرعی محسوب می‌شود. در صورتی که عشق است که فیلم را جلو می‌برد و جاسوسی در پشت این عشق قرار می‌گیرد. عشق در این فیلم آنقدر پررنگ است که یکی از آخرین صحنه‌های فیلم یاداور یکی از عاشقانه‌ترین داستان‌های تاریخ است: زیبای خفته. آلیسیا همچون زیبای خفته در رختخواب خوابیده و دولین (با بازی کری گرانت) با ابراز عشق به او قدرت و امید برای بازگشت به زندگی می‌دهد و این صحنه، یاداور صحنه‌ایست که شاهزاده با ابراز عشق به زیبای خفته، طلسم را شکسته و او را به زندگی برمی‌گرداند.

فداکاری و مسئولیت‌پذیری در راه عشق
عشق، فداکاری لازم دارد و مسئولیت می‌آورد و از نظر من آلیسیای بدنام، مسئولیت‌پذیرترین و  فداکارترین عاشق تاریخ سینماست که برای کمک به معشوقه‌ی خود که همانا کمک برای مقاصد میهن خود پس از جنگ جهانی است، فراق را انتخاب می‌کند. او برای خشنودی معشوقه‌اش، بزرگترین فداکاری را می‌کند و تا پای جان بر سر این موضع ایستادگی می‌کند. در این فیلم، بعد از آلیسیا، الکساندر سباستین (با بازی ویلیام کلود رینز) و دولین هم به مراتب مسئولیت‌پذیری به خرج می‌دهند و اگرچه به اندازه آلیسیا، وظیفه شناس نیستند، اما در راه عشقی که دارند، تا اندازه‌ای فداکاری می‌کنند.
در حقیقت فیلم بدنام در سه نقطه مسئولیت پذیری در برابر عشق را پررنگ‌تر و به عینه نمایش می‌دهد.
اولین بار آلیسیا این وظیفه را به دوش می‌کشد که برای خوشایند عشقش تن به این ماموریت نسبتا خطرناک می‌دهد. ماموریتی که او را به سمت مرگ می‌کشاند و تا پایان فیلم بر سر قول خود می‌ماند.
دومین مسئولیت پذیری را از طرف الکس سباستین می‌بینیم که برای دلخواه عشقش، همه کاری برای او می‌کند و حتی در مقابل مادرش می‌ایستد. سومین بار، این کار از طرف دولین انجام می‌شود که با غیبت چند روزه‌ی آلیسیا، به خانه‌ی او می‌رود و او را نجات می‌دهد. چنانچه به نظر می‌رسد برای دولین به عنوان یک مامور مخفی، مسئولیت پذیری در راه عشق حتی از مسئولیت پذیری در راه میهن مهم‌تر است و آن را پوشش می‌دهد.

پس از افشای راز آلیسیا برای سباستین، او و مادرش نقشه‌ی قتل او را می‌کشند و با مسموم کردن تدریجی او، او را به سمت مرگ هدایت می‌کنند. او در بستر مرگ است؛ با این حال هنوز هم برای پیدا کردن سرنخ‌های بیشتر تلاش می‌کند. این درحالی است دولین برای فراموش کردن آلیسیا می‌خواهد برزیل را ترک کند.
آلیسیا تا اینجا به خاطر مسئولیت پذیری در برابر عشق به دولین و عشق به کشورش، از جان خود هم گذشته و نیازمند پاداش است. از آنجایی که او در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ است، نمی‌تواند بر سر قرارهای همیشگی‌اش با دولین حاضر شود و دولین خود به خانه‌ی او می‌رود تا از موضوع آگاه شود و او را مریض و نه مست در تختش پیدا می‌کند. دولین بالاخره به او ابراز علاقه می‌کند. این ابراز علاقه، پاداش واقعی برای از خودگذشتگی آلیسیا در راه عشق است، پاداشی به مراتب ارزشمندتر از زنده ماندن.
دولین قصد خارج کردن آلیسیا از خانه را دارد. پس به او لباس می‌پوشاند. در این حین آلیسیا هر آنچه که در مورد کارهای سباستین و هم پیمانانش متوجه شده را با آن حال نزار برای دولین بازگو می‌کند. دولین، آلیسیا را که نای راه رفتن ندارد، کشان کشان از پله‌ها پایین می‌آورد. آلیسیا در آغوش دولین به سمت اتومبیل می‌رود و با او از خانه‌ای که مرگ در انتظارش بود، می‌گریزد.
✍ #پریسا_جوانفر
🎬 Notorious 1946
Join 👉 @honar7modiran

‍ رابطه بین مادام سباستین و پسرش الکس خیلی جالب است. این رابطه بیش از آن نزدیک است که بتوان پذیرفت.
به نظر مادر سباستین، پسرش را وقتی بچه بوده است خیلی تنبیه می کرده و این پسر خیلی از مادرش حساب می برد.

در این اجرا نینا استِم، خواننده سوئدی سوپرانو نقش “آلیشیا” را که در فیلم هیچکاک، برگمن آن را بازی کرده بود، ایفا می کند.

این داستان تراز دیگری دارد که خیلی جالب است. به این مربوط می شود که چطور زن ها، هنرپیشه ها ی زن، دخترانی که پدران مستبد داشته اند، مشکلات مشابه دارند. مشکل آلیشیا [اینگرید برگمن] فقط این نیست که دختر یکی از نازی ها بوده است. مشکل دیگری هم دارد: او به شکل خاصی تحت کنترل پدرش بوده است. این مشکلات را همه ما در روانمان داریم: همیشه کسی بوده است که نحوه تفکر ما را تحت کنترل داشته و باید راهی پیدا کنیم که خودمان را از این کنترل فکری رها کنیم.
رابطه بین مادام سباستین و پسرش الکس را می توان از منظر رابطه فرد با قدرت هم کاوید.به نظر سوال این است که دنیا چطور با قدرت کنار می آید. و آیا همه فیلمهای هیچکاک درباره همین ترس از کسانی نیست که بر مسند قدرت هستند. هیچکاک می خواست در قلب ما باشد و با ما بترسد و با ترسهای ما زندگی کند. این موضوعِ پدر، مادر، رئيس، در فیلمهای آلفرد هیچکاک دیده می شود. آدمهایی که زندگی ما را کنترل می کنند، می توانند زندگیمان را جهنم کنند.
اینکه چطور بتوانید بر صدایی که در ذهنتان، زندگیتان را کنترل می کند، فائق شوید.
✍ #علی_صفری
🎬 Notorious 1946
Join 👉 @honar7modiran

‍ درون‌مايه يا حرف اصلي موضوع فیلمنامه  عشق است‌؛ عشقي كه ميان آليسيا و دولين روي می‌دهد. اگر اين عشق اتفاق نمي‌افتاد‌، قطعاً ما با موضوعي طرف بوديم كه در عين داشتن هيجان و وجود ماجرا‌هاي جاسوسي، به اين سطح از جذابيت نمي‌رسيد.
عشق جاري ميان آليسيا و دولين باعث می‌شود ناگهان مأموريت در نظر گرفته‌شده براي آليسيا كه به تور انداختن الكس و ورود به خانه اوست‌، رنگ‌وبويي ديگر به خود گيرد. مخاطب كه تازه می‌خواهد با عشق آليسيا و دولين درگير شود‌، ناگاه دست‌خوش ماجرايي می‌شود كه هر چند در كار جاسوسي بسيار عادي و روزمره است‌، اما در اين‌جا با وجود نهال عشقي كه تازه می‌خواهد برويد‌، به‌شدت تلخ و ناخوشايند می‌شود، و البته همين ناكامي عشق اين دو را برجسته‌تر می‌كند. همين عشق است كه باعث می‌شود انجام وظيفه براي آليسيا و دولين آزاردهنده و حتي منفور شود‌، آن‌قدر كه دولين براي فراموش كردن آليسيا تقاضاي انتقال به اسپانيا را می‌كند، زيرا تحمل ديدن آليسيا را در وضعيت به‌وجود‌آمده كه خود نيز در آن نقش داشته‌، ندارد. در عين حال عشق است كه باعث نجات جان آليسيا از مرگ می‌شود‌، زيرا اگر دولين عاشق نبود‌، هرگز چنين سرسختانه پي‌گير علت نيامدن آليسيا به سر قرار نمي‌شد و حتي چنين خطر نمي‌كرد كه براي سر درآوردن از علت غيبت او پا به خانه الكس‌، يعني مكان پرخطري بگذارد كه احتمال كشته شدنش در آن‌جا كم نيست. و سرانجام اين‌كه رنج اين عشق است كه آليسيا و دولين را تحت تأثير خويش متحول می‌كند. هم دولين از غروري كه به آليسيا و خود او لطمه زده‌، دست می‌كشد و متواضعانه عشقي را به آليسيا ابراز می‌كند كه از همان نگاه نخست گرفتارش شده‌، و هم سموم بي‌بندوباري و سبك‌سري را از وجود آليسيا پاك می‌كند تا او خود را با همه وجود صرف معشوقي كند كه دولين است. پس عشق موتوري است كه هم داستان را به‌خوبي به حركت درمی‌آورد، هم به آن كشش می‌دهد، هم مخاطب را همراه و درگير می‌كند.
در بدنام وظيفه ادا می‌شود‌، آن هم در شرايطي كه آليسيا در خطر مرگ قرار می‌گيرد‌، و اگر نبود عشق دولين به او‌، قطعاً با سم به هلاكت می‌رسيد‌. اما آن‌چه منجي او می‌شود‌، عشق است‌؛ آن هم عشق مأمور كاركشته‌ای كه زير و بم سازمان را می‌شناسد و می‌داند كه چه روابط خشكي بر آن حاكم است و اگر او نجنبد‌، معلوم نيست چه به سر زني خواهد آمد كه زندگي‌اش را در راه اهداف آن‌ها در طبق اخلاص گذاشته است. آن‌چه از اين فیلمنامه به عنوان پيام منتقل می‌شود‌، اين است كه عشق خود نيز يك وظيفه است و بهاي آن اگر از وطن‌پرستي بيشتر نباشد‌، كمتر نيست‌. براي همين است كه دولين براي نجات آليسيا همان‌گونه عمل می‌كند كه آليسيا براي وطن كرده است‌، و اتفاقاً آن‌چه اين فیلمنامه را ارجمند می‌كند‌، عمل دولين در نجات جان آليسياست.
پيامي كه از فیلمنامه برمی‌آيد‌، اين است كه عشق خود نيز وظيفه است‌؛ چه اين وظيفه جمعي باشد، چه فردي. عشق مسئوليت‌آور است و عمل به آن شجاعت و ازخودگذشتگي می‌خواهد‌؛ چه براي وطن باشد، چه براي يك هم‌وطن.
✍ #علی_موذنی
🎬 Notorious 1946
Join 👉 @honar7modiran

‍ در پایان دولین، الیشا را از عمارتی پر از جاسوسان نازی بیرون می‌آورد شرایط به‌ نحوی پیش می‌رود که کسی نمی‌تواند مقابلش بایستد. قبل‌تر دولین را می‌بینیم که از همان پله‌ها بالا می‌رود و اگر قدم‌های به سمت بالای او را بشمارید، متوجه می‌شوید که او و الیشا قدم‌های بیشتری هنگام پایین آمدن از پله‌ها برمی‌دارند – این یکی از روش‌های هیچکاک برای افزودن به تعلیق بود.
فیلم های بسیاری با نماهایی از تعقیب و گزیر به انتها می رسند. در بدنام رویدادهای گریزناپذیر ١٠ دقیقه آخر چنان پیش می رود که داستان با نمای زیبا و به شکلی توجیه پذیر به پایان می رسد و در آن یکی از نازی ها به سباستین می گوید: ” آلکس، میشه لطفاً بیای داخل؟می خوام باهات صحبت کنم” و الکس داخل می شود در حالی که می داند دیگر هیچوقت زنده بیرون نمی آید.

🔘 هيچكاك در پايان فيلم ما را با دنيايي كه در آن قرارمان داده تنها مي گذارد و بدون نتيجه گيري ما را رها مي كند بدون اينكه از سرنوشتي كه در انتظار آليشيا و دولين است با خبرمان كند و تنها سرنوشتي كه معلوم است سرنوشت غم انگيز سباستين است كه با وجود آنكه نشان داده نمي شود ما مطمئنيم كه سرنوشتي جز مرگ در انتظارش نيست. در حقيقت هيچكاك ما را در كابوسي كه ساخته تنها مي گذارد.

🔘 نحوه‌ی پایان‌بندی فیلم، تأثیری مستقیم بر ماندگاری‌اش در ذهن سینمادوستان دارد. پایان بد به‌اندازه‌ای قدرت دارد که می‌تواند در چشم‌برهم‌ زدنی همه‌ی ارزش‌های فیلم را تحت‌الشعاع قرار بدهد و ارتباط مخاطبان با اثر را به‌کلی مخدوش کند. تمام بدنام یک طرف و ۱۰ دقیقه‌ی آخرش یک طرف دیگر! در بدنام، ۱۰ دقیقه از فیلم باقی مانده است ولی اصلاً نمی‌شود حدس زد که چگونه پایانی خواهد داشت. بدنام از آن دست پایان‌ها دارد که پس از به آخر رسیدن فیلم نیز هم‌چنان با شما می‌مانند و تبدیل به خاطره‌ای خوشایند در حافظه‌ی سینمایی‌تان می‌شوند. شدت تأثیرگذاریِ فرجامین بدنام مدیون ایده‌ای خلاقانه و اجرایی درخشان است؛ هم‌چون ماحصل زحمات ارکستری به‌غایت هماهنگ و بهره‌مند از قدرت رهبریِ هنرمندی بزرگ که صاحب جادو، تجربه و نبوغ است...
✍ #پیمان_عباسی_نیا

🔘 مزیتی که تدوین نسبت به برداشت بلند و وضوح عمیق دارد این است که کارگردان میتواند با ایجاد تغییرات در زاویه ی دیدها که مستلزم تغییر نماهاست، تماشاگر را کاملا در گیر کنش کند. این را میتوان در صحنه ی پایانی فیلم بدنام دید... دولین (کری گرانت) جاسوس نفوذی آلیشا(اینگرید برگمن) را از خانه ی الکس سباستین نازی (کلود رینز) نجات میدهد. الکس سرانجام دریافته است که نامزدش آلیشا در واقع جاسوس است. آلیشا که مسموم شده طبقه ی بالا در اتاقش است. در همان هنگام که الکس با دیگر نازیها جلسه دارد، دولین آلیشا را نجات میدهد. الکس از جلسه بیرون میاید و دولین و آلیشا را میبیند که از پله ها پایین میایند، اما اقدامی نمیکند، زیرا در آن صورت دولین به نازیها خواهد گفت که آلیشا جاسوس است و به این ترتیب الکس دچار دردسر خواهد شد. بنابراین الکس مجبور است اجازه دهد که دولین آلیشا را از خانه خارج کند.
میبینید که کنش این صحنه بسیار ساده است... دولین آلیشا را از پله ها به پایین هدایت میکند و زیر نگاه دیگر نازیها و نیز مادر الکس، او را از در ورودی خانه بیرون میبرد.
پس چرا هیچکاک تصمیم میگیرد برای به تصویر کشیدن این کنش تنها در ٢ دقیقه و ۵ ثانیه (از لحظه‌ ای ای که دولین و آلیشا از در اتاق خواب بیرون میایند تا هنگامی که از در ورودی خانه بیرون می روند) از ۵٧ نمااستفاده کند؟ در طول این کنش، هیچکاک میان پنج موقعیت در صحنه کات های سریع میزند... دولین و آلیشا در قاب (١۵ نما)، الکس به تنهایی در قاب (١٧ نما)، مادر الکس (۵ نما)، دولین، آلیشا، الکس و مادرش، همه با هم در قاب (۵ نما) و نازیها در طبقه ی پایین (٩ نما).
این کات های سریع میان پنج عنصر کنش مند صحنه، علاوه بر آن که باعث میشود تماشاگر بیشترین دسترسی را به رویدادهای صحنه داشته باشد، واکنش هر شخصیت را هم به رویدادهایی که لحظه به لحظه به وقوع میپیوندند به تماشاگر نشان میدهد.
شگفت آنکه این کات های سریع کنش صحنه را سرعت نبخشیده اند، بلکه بر کندی دولین و آلیشا هنگام پایین آمدن از پله ها تاکید کرده اند، کات های سریع همچنین تعلیق صحنه را طولانی تر کرده اند (آیا دولین و آلیشا میتوانند فرار کنند یا خیر؟). گذشته از اینها، دولین و آلیشا عاشق و معشوق هم هستند، اما شغل پنهانی آلیشا آنها را از هم جدا کرده بوده است. اگر بتوانند از خانه ی الکس بگریزند، آزاد خواهند بود تا به وصال یکدیگر برسند. در این صحنه نکات بسیاری مطرح است و هیچکاک استادانه تدوین سریع را به کار میگیرد تا بر حساسیت اوضاع تاکید کند.
✍ #وارن_باکلند
🎬 Notorious | 1946
Join 👉 @honar7modiran