افسانه‌ی جیوه‌ی قرمز
——
از زمانهای دور، از مصر باستان گرفته تا آزمایشگاههای پروژه‌ی منهتن و حتی تو غارهای عمیق افغانستان، بشر مدتهاست که دنبال یه ماده‌ی اسرارآمیز میگرده: جیوه‌ی قرمز. اما حقیقت این ماده‌ی اسرار آمیز عجیب‌تر از داستانهاییه که درباره‌ش گفته میشه.
صحبت درباره جیوه قرمز از دهه ۷۰ میلادی شروع شد و کسی هم درست نمیدونه چطور و چرا، اما از اون زمان تا حالا داستانا و افسانه‌های زیادی براش ساختن. مثلا میگن تو مصر باستان استفاده میشده و اون رو میذاشتن تو دهن مومیایی‌ها.
اما تابحال هیچ بشری جیوه‌ی قرمز رو ندیده و لمس نکرده. دست کم هیچ نمونه‌ای که از مراحل آزمایشگاهی عبور کرده باشه وجود نداشته. اما با تمامی این گفته‌ها، جیوه‌ی قرمز فقط یه شایعه‌ی اینترنتی یا یه داستان عامیانه نیست. قضیه یه کم پیچیده‌تره.
زیاد پیش اومده که تو بالاترین سطح دولت‌ها و ارتش‌ها و بخصوص در دوران جنگ سرد درباره‌ش حرف زده شده. در واقع شهرت اصلی جیوه‌ی قرمز بخاطر اینه که فکر میکنن جزئی مهم در ساخت یه سلاح فوق‌العاده قوی باشه. برای همین بعضیا فکر میکنن جیوه قرمز اسم رمزیه برای یه ماده‌ی دیگه.
از اواخر دهه ۷۰ که شایعه جیوه قرمز تو بازار سیاه اسلحه پیچید، مسئولین مجبور شدن بهش توجه کنن، حتی با وجود اینکه میدونستن که واقعیت نداره. پیش اومده خیلی‌ها از این راه کلاهبرداری کردن و چیزایی رو به خریدار قالب کردن.
اینکه خیلی‌ها هنوزم فکر میکنن جیوه سرخ واقعیه یه دلیل دیگه هم داره: شخصی به نام ساموئل تی کوهن. کوهن یکی از دانشمندای اصلی پروژه منهتن بود که تو ساخت بمب اتم دست داشت. کسی که بهش لقب پدر بمب نوترونی رو دادن.
آدمای کمی تو دنیا بودن که مثل کوهن درباره بمب‌های اتمی اطلاعات داشته باشن. این آقا تو دهه ۹۰ که دیگه پیر شده بود، شروع کرد به حرف زدن درباره جیوه قرمز. بخاطر همین خیلی‌ها باور کردن که چنین ماده‌ای وجود داره. کوهن میگفت جیوه قرمز یه نوع ماده جدیده که ضربه رو تبدیل به گرما میکنه.
کوهن میگفت اگه یه ماده خیلی قوی از این نوع داشته باشی، میتونی همون شرایط ساخت بمب رو به شکلی ساده‌تر طراحی کنی و بمب هیدروژنی کوچیکی بسازی که تو کف دست جا میشه. با اینکه کوهن دانشمند معروف و با سوادی بود، تقریبا همه فیزیکدانهای دنیا میگن حرفهاش کاملا غلطه
و چنین ماده‌ای نمیتونه چنین ویژگی‌هایی داشته باشه. انرژی‌ای که حتی یه ماده کاملا بی‌نقص بالوتکنیک میتونه آزاد کنه، بازم برای روشن کردن بمب هیدروژنی کافی نیست. اما خب جریان چیه بالاخره؟ یه ایده اینه که جیوه قرمز یه دروغ تبلیغاتی از طرف شوروی در دوران جنگ سرد بوده
تا آمریکایی‌هایی رو از این بترسونه که روس‌ها میتونن بمب‌های کوچیک رو هرجا و هر وقت که خواستن استفاده کنن. این نظریه منطقیه و شوروی هم احتمالا از بابت پخش شدن این شایعه خوشحال بوده. اما حالا که جنگ سرد تموم شده، شاید یه نسخه جدید از این دروغ وجود داشته باشه
و این بار آمریکا داره ازش استفاده میکنه تا تروریست‌ها رو گیر بندازه. حالا این کار عمدی باشه یا نه، تا حالا که جواب داده. سال ۲۰۱۱ بود که یه گروه خنثی سازی بمب تو افغانستان دو مخزن از نیروهای ویژه اروپا تحویل گرفتن که میگفتن حاوی جیوه قرمز بودن.
متخصص‌های آمریکایی در پایگاه هوایی بگرام این مخازن رو بررسی کردن، اما تو یکی جیوه معمولی بود و تو اون یکی هیچی نبود. حتی سال ۲۰۱۳ تو ترکیه خبر پیچید که سه نفر رو با یه کلاهک موشکی از جیوه قرمز دستگیر کردن.
بعدش یه خریدار اسلحه برای داعش با اسم رمز تمساح، چهار میلیون دلار برای خرید جیوه قرمز پیشنهاد داد. فروشنده‌ای که بهش این سفارش رو داده بود، بیشتر از ۱ سال دنبال جیوه قرمز گشته بود. بهرحال اینم میتونه ترفندی باشه برای به دام انداختن ترویست‌ها وقتی قصد خرید جیوه‌ی قرمز رو دارن.
خود کوهن میگفت یه دروغ بزرگ پیرامون جیوه قرمز وجود داره. اما از نظرش، این دروغ از طرف آمریکایی‌هایی بود که میدونستن این ماده واقعیه ولی تکذیبش میکردن. کوهن میگفت همکارای سابقش در لس آلاموس این دروغ رو پخش کردن.
اما تئوری کوهن جواب نمیده. هیچ دلیلی نداره که وجود یه ماده‌ای که هر دو طرف جنگ در اختیار دارنش رو تکذیب یا مخفی کرد. برعکس، باید افراد رو برای درست استفاده کردن یا نگهداری ازش آموزش داد و روش‌هایی به این منظور طراحی کرد.
اصلا نمیشه تصور کرد که یه راز به این بزرگی بین ارتش‌های آمریکا و روسیه، شرکتهای تولیدکننده، دانشمندای سراسر دنیا، اساتید دانشگاه و بخش‌های نظامی دارنده این سلاح مخفی باقی بمونه. ممکنه که کوهن خودش بخشی از یه دروغ بزرگ سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بوده تا تروریست‌ها رو گیر بندازه.
——
از زمانهای دور، از مصر باستان گرفته تا آزمایشگاههای پروژه‌ی منهتن و حتی تو غارهای عمیق افغانستان، بشر مدتهاست که دنبال یه ماده‌ی اسرارآمیز میگرده: جیوه‌ی قرمز. اما حقیقت این ماده‌ی اسرار آمیز عجیب‌تر از داستانهاییه که درباره‌ش گفته میشه.
صحبت درباره جیوه قرمز از دهه ۷۰ میلادی شروع شد و کسی هم درست نمیدونه چطور و چرا، اما از اون زمان تا حالا داستانا و افسانه‌های زیادی براش ساختن. مثلا میگن تو مصر باستان استفاده میشده و اون رو میذاشتن تو دهن مومیایی‌ها.
اما تابحال هیچ بشری جیوه‌ی قرمز رو ندیده و لمس نکرده. دست کم هیچ نمونه‌ای که از مراحل آزمایشگاهی عبور کرده باشه وجود نداشته. اما با تمامی این گفته‌ها، جیوه‌ی قرمز فقط یه شایعه‌ی اینترنتی یا یه داستان عامیانه نیست. قضیه یه کم پیچیده‌تره.
زیاد پیش اومده که تو بالاترین سطح دولت‌ها و ارتش‌ها و بخصوص در دوران جنگ سرد درباره‌ش حرف زده شده. در واقع شهرت اصلی جیوه‌ی قرمز بخاطر اینه که فکر میکنن جزئی مهم در ساخت یه سلاح فوق‌العاده قوی باشه. برای همین بعضیا فکر میکنن جیوه قرمز اسم رمزیه برای یه ماده‌ی دیگه.
از اواخر دهه ۷۰ که شایعه جیوه قرمز تو بازار سیاه اسلحه پیچید، مسئولین مجبور شدن بهش توجه کنن، حتی با وجود اینکه میدونستن که واقعیت نداره. پیش اومده خیلی‌ها از این راه کلاهبرداری کردن و چیزایی رو به خریدار قالب کردن.
اینکه خیلی‌ها هنوزم فکر میکنن جیوه سرخ واقعیه یه دلیل دیگه هم داره: شخصی به نام ساموئل تی کوهن. کوهن یکی از دانشمندای اصلی پروژه منهتن بود که تو ساخت بمب اتم دست داشت. کسی که بهش لقب پدر بمب نوترونی رو دادن.
آدمای کمی تو دنیا بودن که مثل کوهن درباره بمب‌های اتمی اطلاعات داشته باشن. این آقا تو دهه ۹۰ که دیگه پیر شده بود، شروع کرد به حرف زدن درباره جیوه قرمز. بخاطر همین خیلی‌ها باور کردن که چنین ماده‌ای وجود داره. کوهن میگفت جیوه قرمز یه نوع ماده جدیده که ضربه رو تبدیل به گرما میکنه.
کوهن میگفت اگه یه ماده خیلی قوی از این نوع داشته باشی، میتونی همون شرایط ساخت بمب رو به شکلی ساده‌تر طراحی کنی و بمب هیدروژنی کوچیکی بسازی که تو کف دست جا میشه. با اینکه کوهن دانشمند معروف و با سوادی بود، تقریبا همه فیزیکدانهای دنیا میگن حرفهاش کاملا غلطه
و چنین ماده‌ای نمیتونه چنین ویژگی‌هایی داشته باشه. انرژی‌ای که حتی یه ماده کاملا بی‌نقص بالوتکنیک میتونه آزاد کنه، بازم برای روشن کردن بمب هیدروژنی کافی نیست. اما خب جریان چیه بالاخره؟ یه ایده اینه که جیوه قرمز یه دروغ تبلیغاتی از طرف شوروی در دوران جنگ سرد بوده
تا آمریکایی‌هایی رو از این بترسونه که روس‌ها میتونن بمب‌های کوچیک رو هرجا و هر وقت که خواستن استفاده کنن. این نظریه منطقیه و شوروی هم احتمالا از بابت پخش شدن این شایعه خوشحال بوده. اما حالا که جنگ سرد تموم شده، شاید یه نسخه جدید از این دروغ وجود داشته باشه
و این بار آمریکا داره ازش استفاده میکنه تا تروریست‌ها رو گیر بندازه. حالا این کار عمدی باشه یا نه، تا حالا که جواب داده. سال ۲۰۱۱ بود که یه گروه خنثی سازی بمب تو افغانستان دو مخزن از نیروهای ویژه اروپا تحویل گرفتن که میگفتن حاوی جیوه قرمز بودن.
متخصص‌های آمریکایی در پایگاه هوایی بگرام این مخازن رو بررسی کردن، اما تو یکی جیوه معمولی بود و تو اون یکی هیچی نبود. حتی سال ۲۰۱۳ تو ترکیه خبر پیچید که سه نفر رو با یه کلاهک موشکی از جیوه قرمز دستگیر کردن.
بعدش یه خریدار اسلحه برای داعش با اسم رمز تمساح، چهار میلیون دلار برای خرید جیوه قرمز پیشنهاد داد. فروشنده‌ای که بهش این سفارش رو داده بود، بیشتر از ۱ سال دنبال جیوه قرمز گشته بود. بهرحال اینم میتونه ترفندی باشه برای به دام انداختن ترویست‌ها وقتی قصد خرید جیوه‌ی قرمز رو دارن.
خود کوهن میگفت یه دروغ بزرگ پیرامون جیوه قرمز وجود داره. اما از نظرش، این دروغ از طرف آمریکایی‌هایی بود که میدونستن این ماده واقعیه ولی تکذیبش میکردن. کوهن میگفت همکارای سابقش در لس آلاموس این دروغ رو پخش کردن.
اما تئوری کوهن جواب نمیده. هیچ دلیلی نداره که وجود یه ماده‌ای که هر دو طرف جنگ در اختیار دارنش رو تکذیب یا مخفی کرد. برعکس، باید افراد رو برای درست استفاده کردن یا نگهداری ازش آموزش داد و روش‌هایی به این منظور طراحی کرد.
اصلا نمیشه تصور کرد که یه راز به این بزرگی بین ارتش‌های آمریکا و روسیه، شرکتهای تولیدکننده، دانشمندای سراسر دنیا، اساتید دانشگاه و بخش‌های نظامی دارنده این سلاح مخفی باقی بمونه. ممکنه که کوهن خودش بخشی از یه دروغ بزرگ سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بوده تا تروریست‌ها رو گیر بندازه.