📌سفتریاکسون (Ceftriaxone)
سفتریاکسون یک آنتی‌بیوتیک سفالوسپورین نسل سوم است که طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها را پوشش می‌دهد.

💊اشکال دارویی
ویال تزریقی (250 میلی‌گرم، 500 میلی‌گرم، 1 گرم، 2 گرم)

🧪دوزها و مقدار مصرف دارو

✅ بزرگسالان:
عفونت‌های معمول: 1-2 گرم داخل وریدی یا عضلانی، یک بار در روز (حداکثر 4 گرم در روز)
سوزاک غیر پیچیده: 250 میلی‌گرم عضلانی، تک‌دوز
مننژیت باکتریایی: 2 گرم داخل وریدی، هر 12 ساعت

✅ کودکان:
عفونت‌های شدید: 50-75 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، یک یا دو بار در روز (حداکثر 2 گرم در روز)

🤰🏻مصرف در بارداری
رده B در بارداری (مطالعات حیوانی خطری نشان نداده‌اند، اما مطالعات کافی در زنان باردار وجود ندارد).
فقط در صورت لزوم و تجویز پزشک استفاده شود

🤱🏻مصرف در شیردهی
مقدار کمی از دارو در شیر مادر ترشح می‌شود، اما معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در صورت بروز اسهال یا عفونت قارچی در نوزاد، پزشک باید مطلع شود.

❓موارد مصرف
📍عفونت‌های دستگاه تنفسی، ادراری و گوارشی
📍مننژیت باکتریایی
📍سوزاک
📍سپسیس
📍پنومونی
📍عفونت‌های پوستی و استخوانی

❌کنتراندیکاسیون (موارد منع مصرف)
📍حساسیت به سفالوسپورین‌ها یا پنی‌سیلین‌ها
📍نوزادان نارس
📍نوزادانی که هایپربیلی‌روبینمی دارند (افزایش بیلی‌روبین خون)
📍مصرف همزمان با محلول‌های حاوی کلسیم در نوزادان

🤕عوارض جانبی شایع
📍درد و التهاب در محل تزریق
📍تهوع، استفراغ، اسهال
📍افزایش آنزیم‌های کبدی
📍واکنش‌های آلرژیک (راش پوستی، خارش، آنافیلاکسی)
📍ائوزینوفیلی و ترومبوسیتوپنی
📍کولیت سودوممبران (در موارد نادر)

👩🏻‍🏫آموزش به بیمار و خانواده
👈از قطع خودسرانه دارو خودداری شود.
👈ممکن است موجب اسهال شود، در صورت تداوم اسهال به پزشک مراجعه شود.
👈برای جلوگیری از درد و التهاب، تزریق عضلانی باید عمیق و در عضله بزرگ (مانند گلوتئوس) انجام شود.
👈اگر علائم حساسیت مانند تنگی نفس یا راش پوستی ظاهر شد، مصرف دارو متوقف و به پزشک اطلاع داده شود.


مداخلات پرستاری:
✅ ارزیابی و بررسی بیمار قبل از تجویز:

👈بررسی سابقه حساسیت بیمار به سفالوسپورین‌ها، پنی‌سیلین‌ها و سایر آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی).

👈ارزیابی عملکرد کلیه (BUN، کراتینین سرم) و کبد (ALT، AST، بیلی‌روبین) قبل از شروع درمان، خصوصاً در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی یا کلیوی.

👈بررسی سطح بیلی‌روبین در نوزادان، زیرا سفتریاکسون ممکن است با آلبومین سرم باند شده و منجر به کرنیکتروس شود.

✅ روش آماده‌سازی و تجویز دارو:

👈برای تزریق عضلانی (IM):
ویال 250 یا 500 میلی‌گرمی را با 2 میلی‌لیتر و ویال 1 گرمی را با 3.5 میلی‌لیتر لیدوکائین 1% (بدون اپی‌نفرین) رقیق کرده و در عضله گلوتئال تزریق کنید.
👈از تزریق داخل وریدی لیدوکائین جلوگیری شود.
👈برای تزریق داخل وریدی (IV):
ویال 1 گرمی را با 10 میلی‌لیتر آب مقطر رقیق کرده و طی 3 تا 5 دقیقه آهسته تزریق کنید.
👈برای تزریق انفوزیونی، ویال را در 50 تا 100 میلی‌لیتر نرمال سالین یا دکستروز 5% حل کرده و طی 30 تا 60 دقیقه تجویز کنید.
❌مصرف همزمان با محلول‌های حاوی کلسیم (مانند رینگر لاکتات) در بیماران نوزاد ممنوع است به دلیل خطر رسوب کلسیم-سفتریاکسون در ریه‌ها و کلیه‌ها.❌

✅ پایش بیمار حین و پس از تجویز:
👈پایش علائم حیاتی (فشارخون، ضربان قلب، دمای بدن) و واکنش‌های آلرژیک در طی و بعد از تزریق.
👈بررسی بیمار از نظر علائم کولیت سودوممبران (اسهال آبکی شدید، درد شکم، تب) که ممکن است ناشی از عفونت کلستریدیوم دیفیسیل باشد.
👈بررسی محل تزریق IV از نظر بروز فلبیت (قرمزی، درد، التهاب در محل وریدی) و تعویض مسیر تزریق در صورت لزوم.
👈مانیتورینگ CBC (شمارش کامل سلولی خون) جهت بررسی نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی یا ائوزینوفیلی.

✅ آموزش به بیمار و خانواده:
👈بیمار را از نظر بروز علائم حساسیت شدید (آنافیلاکسی) مانند کهیر، سختی در تنفس، تورم صورت و گلو آگاه کنید.
👈اهمیت کامل کردن دوره درمان را توضیح دهید تا از مقاومت آنتی‌بیوتیکی جلوگیری شود.
👈در صورت بروز علائم عفونت قارچی (برفک دهان، ترشحات غیرطبیعی واژینال) بیمار را راهنمایی کنید.
👈در بیماران دیابتی، از تداخل احتمالی سفتریاکسون با تست‌های گلوکز ادرار (ممکن است نتیجه مثبت کاذب دهد) آگاه باشید.

✅ مدیریت بیماران خاص:
👈در بیماران با نارسایی کلیوی شدید، در صورت نیاز به تجویز دوزهای بالا، سطح دارو در خون پایش شود.
👈در نوزادان و سالمندان، مانیتورینگ دقیق برای پیشگیری از رسوب کلیوی و سمیت ضروری است.
❌عدم مصرف همزمان با داروهای ضدانعقادی (مانند وارفارین) به دلیل خطر افزایش خونریزی.❌