یاری شەترەنج یاری مێشک و یادەوەریە. ئەو کەسەی لە شەترەنجا زۆر زۆر باشە، مەرج نیە عەبقەری بێ. بەڵام بەدڵنیاییەوە یادەوەریەکی پانۆرامایی هەیە. زنجیرەی جووڵەکان و pattern ی رووداوەکان ئەناسێتەوە.
بۆبی فیشەر Bobby Fischer بەبێ مونافیس یەکێک بوو لە مەزنترینەکانی یاری شەترەنج. خۆی بەتەنها ، مۆنۆپۆلی سۆڤیەتی بەسەر شەترەنجدا شکاند و بوویە یەکەمین ئەمریکی کە عیملاقەکانی شەترەنجی رووسیای شکاند. بەڵام بۆبی هەر یاریزانێکی ئاسایی شەترەنج نەبوو. بەڵکو موهتەمیش بوو بەوەی لە دونیادا رووی دەدا.
بۆبی بەبێ ترس و سڵەمینەوە جوولەکەی بە بەرپرسیار لە فەساد و نەگبەتیەکانی دونیا دەزانی. کاتێ بە ئاشکرا کەوتە دەربرینی بیروراکانی، وتیان مێشکی تێکچوە. دەستیان بەسەر موڵک و ماڵەکانیدا گرت. تەنانەت فەرمانی دەستگیرکردنیان بۆ دەرکرد. دواهەمین ساڵەکانی تەمەنی لە ئاوارەییدا بەسەربرد. بەڵام دەستی لە بیروراکانی هەڵنەگرت و پاشەکشەی نەکرد.
زۆربەی ئەوانەی خاوەنی مێشکی سادەن، توانای بینینی روداوەکانیان هەر هێندەی مانگایەکە. بەڵکو هەنێ جار لە مانگایەکیش کەمترە. چونکە تەنانەت مانگاش توانای ئەوەی هەیە روداوێ یا کەسێ بناسێتەوە کە مەترسی بۆ دروست بکات. کەسانی خاوەنی مێشکی سادە توانای خوێندنەوەی زنجیرەی جووڵە و پاتێرنی روداوەکانیان نیە. زاکیرەیان توانای گەیاندنی نوقتەکانی نیە بەیەکەوە. ئەوەی ئینگلیز پێی ئەڵێ connecting the dots. هەر ئەوە ئەبینێ کە لەسەر شاشەکەیە و هەر ئەوە تێ ئەگا کە لەو دەقا باس ئەکرێ.
هەر بۆیە کاتێ بۆیان رووندەکەیتەوە کە چۆن شۆڕشی دەرپێ داکەندن لە ئێران و کودەتای سەربازی لە کۆنگۆ و کرینی سیاسیەکانی ئەمریکا و بەرەسمیکردنی فەسادی ئەخلاقی لە سعودیە و شەڕی ناوخۆی نێوان مسوڵمانان هەمووی هەمان گرووپی لەپشتەوەیە، تێناگەن. ئەڵێن ئەوانە چ رەبتێکیان هەیە بەیەکەوە. چونکە ناتوانن زنجیرەی روداوەکان و کۆنتێکستی روداوەکان ببینن.
بەڵکو ئەگەری هەیە بە فیز و تەکەبورەوە لەو کەسانە بڕوانن کە گروپێکی وەک جوولەکە بە تۆمەتباری زۆربەی نەگبەتیەکان ئەزانن. چونکە ئەوان پێیان وایە مەحاڵە شتێکی وا روبدا. هەندێکیشیان فێری موستەڵەحیی ‘نەزەریەی موئامەرە’ بوون و کاتێ توانای خوێندنەوە و تێگەشتن لە روداوەکانیان نیە، ئەڵێن کورە کاکە هەمووی نەزەریەی موئامەرەیە. بەم قسەیەش خۆیان لە ئەرک و بەرپرسیارێتی بیرکردنەوە ئەدزنەوە و بەردەوام ئەبن لە ژیانە گێلانەکەیان کە ئاسانتر و بێ ئەرکترە.
قوتابخانەو زانکۆکان و دەزگاکانی خوێندنی رەسمی زۆرترین مێشکی سادە بەرهەم ئەهێنن و بەرپرسیارن لە خستنەناوەوەی زۆرترین ئەحمەقی موتەکەبیر. لە هیچ تێ ناگەن، نافامن، بەڵام پێشیان وایە زۆر شارەزان چونکە خوێندویانە.
بۆبی فیشەر Bobby Fischer بەبێ مونافیس یەکێک بوو لە مەزنترینەکانی یاری شەترەنج. خۆی بەتەنها ، مۆنۆپۆلی سۆڤیەتی بەسەر شەترەنجدا شکاند و بوویە یەکەمین ئەمریکی کە عیملاقەکانی شەترەنجی رووسیای شکاند. بەڵام بۆبی هەر یاریزانێکی ئاسایی شەترەنج نەبوو. بەڵکو موهتەمیش بوو بەوەی لە دونیادا رووی دەدا.
بۆبی بەبێ ترس و سڵەمینەوە جوولەکەی بە بەرپرسیار لە فەساد و نەگبەتیەکانی دونیا دەزانی. کاتێ بە ئاشکرا کەوتە دەربرینی بیروراکانی، وتیان مێشکی تێکچوە. دەستیان بەسەر موڵک و ماڵەکانیدا گرت. تەنانەت فەرمانی دەستگیرکردنیان بۆ دەرکرد. دواهەمین ساڵەکانی تەمەنی لە ئاوارەییدا بەسەربرد. بەڵام دەستی لە بیروراکانی هەڵنەگرت و پاشەکشەی نەکرد.
زۆربەی ئەوانەی خاوەنی مێشکی سادەن، توانای بینینی روداوەکانیان هەر هێندەی مانگایەکە. بەڵکو هەنێ جار لە مانگایەکیش کەمترە. چونکە تەنانەت مانگاش توانای ئەوەی هەیە روداوێ یا کەسێ بناسێتەوە کە مەترسی بۆ دروست بکات. کەسانی خاوەنی مێشکی سادە توانای خوێندنەوەی زنجیرەی جووڵە و پاتێرنی روداوەکانیان نیە. زاکیرەیان توانای گەیاندنی نوقتەکانی نیە بەیەکەوە. ئەوەی ئینگلیز پێی ئەڵێ connecting the dots. هەر ئەوە ئەبینێ کە لەسەر شاشەکەیە و هەر ئەوە تێ ئەگا کە لەو دەقا باس ئەکرێ.
هەر بۆیە کاتێ بۆیان رووندەکەیتەوە کە چۆن شۆڕشی دەرپێ داکەندن لە ئێران و کودەتای سەربازی لە کۆنگۆ و کرینی سیاسیەکانی ئەمریکا و بەرەسمیکردنی فەسادی ئەخلاقی لە سعودیە و شەڕی ناوخۆی نێوان مسوڵمانان هەمووی هەمان گرووپی لەپشتەوەیە، تێناگەن. ئەڵێن ئەوانە چ رەبتێکیان هەیە بەیەکەوە. چونکە ناتوانن زنجیرەی روداوەکان و کۆنتێکستی روداوەکان ببینن.
بەڵکو ئەگەری هەیە بە فیز و تەکەبورەوە لەو کەسانە بڕوانن کە گروپێکی وەک جوولەکە بە تۆمەتباری زۆربەی نەگبەتیەکان ئەزانن. چونکە ئەوان پێیان وایە مەحاڵە شتێکی وا روبدا. هەندێکیشیان فێری موستەڵەحیی ‘نەزەریەی موئامەرە’ بوون و کاتێ توانای خوێندنەوە و تێگەشتن لە روداوەکانیان نیە، ئەڵێن کورە کاکە هەمووی نەزەریەی موئامەرەیە. بەم قسەیەش خۆیان لە ئەرک و بەرپرسیارێتی بیرکردنەوە ئەدزنەوە و بەردەوام ئەبن لە ژیانە گێلانەکەیان کە ئاسانتر و بێ ئەرکترە.
قوتابخانەو زانکۆکان و دەزگاکانی خوێندنی رەسمی زۆرترین مێشکی سادە بەرهەم ئەهێنن و بەرپرسیارن لە خستنەناوەوەی زۆرترین ئەحمەقی موتەکەبیر. لە هیچ تێ ناگەن، نافامن، بەڵام پێشیان وایە زۆر شارەزان چونکە خوێندویانە.