بودیزم یا بودیسم به فرقه‌های مختلفی تقسیم شده است که هر کدام ویژگی‌ها و آموزه‌های خاص خود را دارند. مهم‌ترین فرقه‌های بودیسم را به طور ساده و مفصل توضیح می‌دهم:

1. تراوادا (Theravada)
- معنی نام: "راه اهل باستان"
- موقعیت جغرافیایی: عمدتاً در کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند تایلند، برمه (میانمار)، سری‌لانکا و لائوس.
- ویژگی‌ها:
- بر اساس متون پالی (Pali Canon) که شامل سخنان بودا است، تأسیس شده است.
- تأکید بر فردیت و تلاش شخصی برای رسیدن به نروانا (آزادی از چرخه تولد و مرگ).
- پیروان این فرقه معمولاً راهبان هستند که زندگی ساده‌ای را انتخاب می‌کنند.
- آموزه‌ها شامل چهار حقیقت نیکو (Four Noble Truths) و هشت‌گانه راه درست (Noble Eightfold Path) هستند.

2. ماهایانا (Mahayana)
- معنی نام: "راه بزرگ"
- موقعیت جغرافیایی: بیشتر در کشورهای شرق آسیا مانند چین، ژاپن، کره و تبت.
- ویژگی‌ها:
- بر روی مفهوم بُودیشَتوا (Bodhisattva) تأکید دارد؛ افرادی که تصمیم می‌گیرند تا دیگران را به روشنایی هدایت کنند قبل از اینکه خودشان نروانا را تجربه کنند.
- متون مقدس بیشتری نسبت به تراوادا دارد، مانند سوتراهای مختلف.
- تنوع زیادی در شیوه‌های عبادت و مراسم دارد.

3. ودانتای بودایی (Vajrayana)
- معنی نام: "راه الماس" یا "راه تند"
- موقعیت جغرافیایی: عمدتاً در تبت، بوتان و بخش‌هایی از نپال.
- ویژگی‌ها:
- ترکیبی از آموزه‌های ماهایانا با عناصر عرفانی و طریقت‌های خاص.
- استفاده از مانتراها، مدیتیشن‌های خاص، نمادها و آیین‌های پیچیده.
- تأکید بر تجارب مستقیم روحانی و روش‌هایی برای تسریع در رسیدن به روشنایی.

4. زن بودیسم (Zen Buddhism)
- معنی نام: "مدیتیشن"
- موقعیت جغرافیایی: بیشتر در ژاپن، چین (به عنوان چان)، کره و برخی نقاط غربی.
- ویژگی‌ها:
- تمرکز بر مدیتیشن زهدانه (Zazen) به عنوان راه اصلی برای دستیابی به روشنایی.
- تأکید بر تجربه مستقیم واقعیت بدون وابستگی به متون یا نظریات فلسفی پیچیده.
- استفاده از کُنش‌ها یا معماهای منطقی برای تحریک تفکر عمیق.

نتیجه‌گیری
هر یک از این فرقه‌ها با وجود اشتراکات بنیادی در اصول اولیه بودیسم، رویکردها، آیین‌ها و تمرکزهای متفاوتی دارند. این تنوع باعث شده است که بودیسم بتواند خود را با فرهنگ‌ها و جوامع مختلف سازگار کند.